Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου ( μέ τήν εὐκαιρία τῶν 200 χρόνων ἀπό τήν κοίμησή του)
Ἀόρατος Πόλεμος
Τά κείμενα εἶναι παρμένα ἀπό τήν ἔκδοση τοῦ παραπάνω βιβλίου σέ σύγχρονη μορφή γλώσσας ἀπό τόν πανοσ.Ἱερομόναχο Βενέδικτο. Ἔκδοση Συνοδείας Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη, Άγιον Όρος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΕ΄ Πως πρέπει να διορθώνουμε την φαντασία και την ενθύμησί μας. (Μέρος Α΄)
Αφού μιλήσαμε σχετικά για την διόρθωσι των αισθήσεών μας, επακόλουθο είναι να πούμε εδώ και Πως πρέπει να διορθώνουμε την φαντασία και ενθύμησί μας, επειδή και κατά την γνώμη όλων σχεδόν των φιλοσόφων, η φαντασία και η ενθύμησις, δεν είναι τίποτα άλλο, παρά μία αποτύπωσις όλων εκείνων των αισθητών πραγμάτων, που είδαμε, ακούσαμε και μυριστήκαμε και γευτήκαμε και πιάσαμε. Και για να πω με συντομία, η φαντασία και ενθύμησις, είναι μία εσωτερική κοινή αίσθησις, η οποία φαντάζεται και θυμάται καθαρά όλα, όσα οι εξωτερικές πέντε αισθήσεις μας πρόλαβαν να προαισθανθούν. Και κατά κάποιο τρόπο, η μεν αίσθησις και τα αισθητά, παρομοιάζονται με την σφραγίδα, ενώ η φαντασία, με το αποτύπωμα της σφραγίδας.
Η φαντασία αυτή και η ενθύμησις μας δόθηκε μετά την παράβασι για να την μεταχειρισθούμε, όταν οι εξωτερικές μας αισθήσεις ησυχάζουν και όταν δεν έχουμε μπροστά μας παρόντα τα αισθητά εκείνα πράγματα, που πέρασαν από τις αισθήσεις και τυπώθηκαν σε αυτήν. Γιατί είναι αδύνατο να έχουμε πάντα παρόντα όλα όσα γνωρίσαμε και ακούσαμε και μυρίσαμε και γευθήκαμε και πιάσαμε, γι αυτό τα φέρνουμε μπροστά μας με την φαντασία και την ενθύμησι, που τα έχει τυπωμένα και έτσι μιλούμε γι αυτά και σκεπτόμαστε, σαν να τα είχαμε και μπροστά μας.
Γιά παράδειγα· εσύ πήγες μία φορά και είδες την Σμύρνη, έπειτα έφυγες από εκεί και πλέον δεν την βλέπεις με την εξωτερική αίσθησι των ματιών, αλλά όμως με την εσωτερική αίσθησι δηλαδή, με την φαντασία και ενθύμησι, όταν θέλης, φέρνεις την Σμύρνη μπροστά σου και την βλέπεις, σαν να ήταν και παρόν, με το ίδιο σχήμα και διάστημα και μέγεθος και τοποθεσία, που έχει· όχι Πως τότε πηγαίνεις και βλέπεις την Σμύρνη, (καθώς νομίζουν μερικοί αμαθείς). Αλλά βλέπεις την εικόνα της Σμύρνης, την οποία έχει τυπωμένη μέσα η φαντασία και η ενθύμησίς σου. Αυτή η φαντασία των αισθητών είναι, που μας ενοχλεί και μέσα στον ύπνο και μας κάνει να βλέπουμε τα διάφορα και πολυποίκιλα όνειρα, στα οποία πρόσεχε να μη πιστεύης ποτέ.
Επειδή όμως η φαντασία αυτή, είναι μια παράλογη και χοντρή αποτύπωσις των πέντε αισθήσεων και φαντάζεται τα αισθητά με το σχήμα και χρώμα και το μέγεθός τους, όπως είπαμε.
Α. Να γνωρίζης, δε ότι ο Θεός, όπως είναι έξω από όλες τις αισθήσεις μαζί και τα αισθητά και πέρα από κάθε σχήμα και χρώμα και διάστημα και τόπο, ως εντελώς ασχημάτιστος και άμορφος και υπάρχει παντού και πάνω από όλα, έτσι είναι και έξω από κάθε φαντασία. Και στη συνέχεια, γνώριζε, ότι η φαντασία είναι μία δύναμις της ψυχής, που δεν έχει επιδεξιότητα να ενωθή με τον Θεό, για αυτά της τα ελαττώματα (Βλέπε στη Φιλοκαλία, που λέγει, ότι «καμία φαντασία δεν έχει θέσι στην περίπτωσι του Θεού. Διότι γενικά είναι πάνω από κάθε έννοια»).
Β΄. Γνώριζε, ότι και ο εωσφόρος και ο πρώτος των Αγγέλων, όντας πριν ανώτερος της παράλογης φαντασίας και πέρα από κάθε σχήμα και χρώμα και αίσθησι ως νους λογικός και άϋλος και ασχημάτιστος και ασώματος, ύστερα αφού φαντάσθηκε και εσχημάτισε με το νού του την ισοθεία, έπεσε από εκείνη την άμορφη και ασχημάτιστη και απαθή και ενιαία, ασώματη κατάστασι του νού, κάτω στη πολυσχημάτιστη και πολυμέριστη και παχυλή αυτή φαντασία, όπως είναι γνώμη πολλών θεολόγων και έτσι, από άγγελος ασχημάτιστος, άϋλος και απαθής, έγινε διάβολος, υλικός, κατά κάποιο τρόπο, πολύσχημος και εμπαθής (51). Γι αυτό και ονομάζεται από τους θείους Πατέρες ζωγράφος που μιμείται τα πάντα και φίδι πολύμορφο και τρώει την γη των παθών, φαντασιοκόπος και άλλα παρόμοια ονόματα. Από τον ίδιο το Θεό παρομοιάζεται ως δράκος με σώμα, με ουρά, με νεύρα, με πλευρά, με ράχη, με μύτη, με μάτια, με στόμα, με χείλη, με δέρμα, με σάρκα και με άλλα παρόμοια μέλη. Και βλέπε στο μ΄και μα΄ κεφάλαιο του Ιώβ. Οπότε, από αυτά μάθε, αγαπητέ, ότι η φαντασία με διάφορες μορφές, καθώς είναι εφεύρεσι και καρπός του διαβόλου, έτσι του είναι και πολύ επιθυμητή. Επειδή, σύμφωνα με τους Αγίους (52) αυτή είναι το γεφύρι, μέσα από το οποίο περνώντας οι δολοφόνοι δαίμονες, ενώνονται με την ψυχή και έτσι την κάνουν κατοικητήριο αισχρών και πονηρών και βλάσφημων λογισμών και όλων των ακαθάρτων ψυχικών και σωματικών παθών.
