Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός μαρτύρησε στό Κολικόντασι τῆς Βορείου Ἠπείρου στίς 24 Αὐγούστου τοῦ 1779.
Μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης 230 χρόνων ἀπό τόν μαρτυρικό του θάνατο, θά παρουσιάσουμε σέ συνέχειες τήν πρώτη Διδαχή τοῦ Ἁγίου.
Τό κείμενο εἶναι παρμένο ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἰω.Β.Μενούνου «Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχές καί βιογραφία», ἐκδόσεις «Τῆνος». Ὁ χωρισμός σέ κεφάλαια εἶναι ἀπό τό βιβλίο τοῦ Σεβασμιωτάτου πρώην Φλωρίνης κ.κ.Αὐγουστίνου μέ τίτλο «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός».
Ἡ δική του καταγωγή καί ἀποστολή
Πρέπον καί εὔλογον εἶναι, ἀδελφοί μου, ὁ ἕνας διδάσκαλος ὅταν θέλῃ νά διδάξη νά ἐξετάζη πρῶτον τί ἀκροατάς ἔχει, ὁμοίως καί οἱ ἀκροαταί νά ἐξετάζουν τί διδάσκαλος εἶναι. Καί ἐγώ, ἀδελφοί μου, ὁπού ἀξιώθηκα καί ἐστάθηκα εἰς αὐτόν τόν ἅγιον τόπον, τόν ἀποστολικόν, διά τήν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Χριστοῦ μας, ἐξέταξα πρῶτον διά λόγου σας καί ἔμαθα πώς μέ τήν χάριν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καί Θεοῦ δέν εἴστενε ἕλληνες, δέν εἴστενε ἀσεβεῖς, αἱρετικοί, ἄθεοι, ἀλλά εἴστενε εὐσεβεῖς ὀρθόδοξοι χριστιανοί, πιστεύετε καί εἶστε βαπτισμένοι εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί εἶστε τέκνα καί θυγατέρες τοῦ Χριστοῦ μας. Καί ὄχι μόνο δέν εἶμαι ἄξιος νά σᾶς διδάξω, ἀλλά μήτε τά ποδάρια νά σᾶς φιλήσω, διατί ὁ καθένας ἀπό λόγου σας εἶναι τιμιώτερος ἀπό ὅλον τόν Κόσμον.
Πρέπει δέ νά ἠξεύρετε καί ἡ εὐγενεία σας διά λόγου μου. Τό ἠξεύρω πώς ἄλλοι σᾶς λέγουν ἄλλα καί ἄλλοι ἄλλα. Ὅμως, ἀνίσως καί θέλετε νά μάθετε τήν πᾶσαν ἀλήθειαν, ἐγώ σᾶς τήν λέγω. Ἡ πατρίδα μου ἡ ψεύτικη, ἡ γήϊνος, ἡ ματαία, εἶναι ἀπό τοῦ Ἁγίου Ἄρτης τήν ἐπαρχίαν, ἀπό τό Ἀπόκουρο (σ.τ.Μ. (τό Μέγα Δένδρο τῆς ἐπαρχίας Αἰτωλίας). Ὁ πατέρας μου, ἡ μητέρα μου. Τό γένος μου εὐσεβεῖς ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Εἶμαι λοιπόν καί ἐγώ, ἀδελφοί μου, ἄνθρωπος ἁμαρτωλός, χειρότερος ἀπό ὅλον τόν κόσμον. Εἶμαι ὅμως δοῦλος τοῦ Κυρίου μου Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐστεαυρωμένου καί Θεοῦ. Ὄχι πώς εἶμαι ἐγώ ἄξιος νά εἶμαι δοῦλος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ὁ Χριστός μου μέ καταδέχεται διά τήν εὐσπλαγνχίαν του. Τόν Χριστόν μου λοιπόν, ἀδελφοί μου, πιστεύω, δοξάζω καί προσκυνῶ, τόν Χριστόν μου παρακαλῶ νά μέ καθαρίση ἀπό κάθε ἁμαρτίαν ψυχικά καί σωματικά, τόν Χριστόν μου παρακαλῶ νά μέ δυναμώση νά νικήσω τούς τρεῖς ἐχθρούς, τόν κόσμον, τήν σάρκα καί τόν Διάβολον, τόν Χριστόν μου παρακαλῶ νά μέ ἀξιώση νά χύσω καί τό αἷμα μου διά τήν ἀγάπην του, καθώς τό ἔχυσε καί ἐκεῖνος διά τήν ἀγάπην μου.
Ἀνίσως, ἀδελφοί μου, καί ἦτον δυνατόν νά ἀνεβῶ εἰς τόν οὐρανόν καί νά φωνάξω μέ μίαν φωνήν μεγάλην, νά κηρύξω εἰς ὅλον τόν κόσμον πώς μόνος ὁ Χριστός μου εἶναι Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ καί Θεός ἀληθινός καί ζωή τῶν ἁπάντων, ἤθελα νά τό κάμω. Μά ἐπειδή καί δέν ἠμπορῶ νὰ κάμω ἐκεῖνο τὸ μεγάλο, κάμνω ἐτοῦτο τὸ μικρὸν καὶ περιπατῶ ἀπὸ τόπον εἰς τόπον καὶ διδάσκω τοὺς ἀδελφούς μοῦ τὸ κατὰ δύναμιν, ὄχιὶ ὡς διδάσκαλος, ἀλλ’ ὡς ἀδελφός· διδάσκαλος μόνος ὁ Χριστός μας εἶναι.
