Ὁ Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός κοιμήθηκε τό 749 μ.Χ. Μέ τήν εὐκαιρία συμπλήρωσης 1260 χρόνων ἀπό τήν Κοίμησή του δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τό Ἐγκώμιο στό Γενέσιο τῆς Θεοτόκου. Ἡ μετάφραση εἶναι παρμένη ἀπό τό βιβλίο τῶν ἐκδόσεων τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τίτλο «Ἡ Θεοτόκος». Ἡ λογοτεχνική ἀπόδοση τῆς ὁμιλίας εἶναι τοῦ Ἐλ.Μάϊνα.
Τοῦ ταπεινοῦ μοναχοῦ καί ἱερέα Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ Λόγος στό Γέννηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου Β΄
«3. Σήμερα ἀνοίγονται οἱ πύλες τῆς στειρώσεως, καὶ παρουσιάζεται θεϊκή, παρθενικὴ πύλη, ποὺ ἀπὸ μέσα της θὰ περάση καὶ θὰ μπῆ στὴν οἰκουμένη «σωματικά» ὁ Θεός, ποὺ βρίσκεται πέρα ἀπ’ ὅλα τὰ ὄντα, ὅπως λέει ὁ Παῦλος, ὁ ἀκροατὴς τῶν ἀνέκφραστων μυστικῶν. Σήμερα ἀπὸ τὴ ρίζα τοῦ Ἰεσσαί ξεφύτρωσε κλωνάρι, ποὺ πάνω του βλάστησε γιὰ χάρη τοῦ κόσμου θεοϋπόστατο λουλούδι.
Σήμερα ἀπὸ τὴ γήινη φύση ἔφτιαξε οὐρανὸ πάνω στὴ γῆ, ἐκεῖνος ποὺ ἄλλοτε παλιὰ ἔπηξε μέσα ἀπὸ τὰ νερὰ τὸ στερέωμα καὶ τὸ ἀνέβασε στὰ ὕψη. Κι’ ἀληθινὰ ὁ οὐρανὸς αὐτὸς εἶναι πολὺ πιὸ θεϊκός καὶ πολὺ πιὸ καταπληκτικὸς ἀπὸ τὸν πρῶτο. Γιατί ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔφτιαξε στὸν πρῶτο οὐρανὸ τὸν ἥλιο, θὰ ἀνατείλη ὁ Ἴδιος στὸ δεύτερο οὐρανό, ἥλιος δικαιοσύνης. Ἔχει δυὸ φύσεις, κι ἂν λυσσομανοῦν οἱ Ἀκέφαλοι· ἕνα πρόσωπο κι ἂν σκάσουν ἀπ’ τὸ κακὸ τοὺς οἱ Νεστόριοι. Τὸ ἄναρχο φῶς, ποὺ ἔχει τὴν προαιώνια ὕπαρξή του ἀπὸ ἄναρχο φῶς, τὸ ἄϋλο καὶ ἀσώματο, παίρνει σῶμα ἀπὸ γυναίκα καὶ «σὰ νυμφίος βγαίνει ἀπὸ νυφικὴ παστάδα», καί, μ’ ὅλο ποὺ εἶναι Θεός, γίνεται ἔπειτα ἄνθρωπος τῆς γῆς. Σὰ «γίγαντας» θὰ τρέξη μὲ χαρὰ τὸ δρόμο τῆς δικῆς μας ζωῆς, καὶ μέσα ἀπὸ τὰ πάθη θὰ προχωρήση γιὰ νὰ πεθάνη καὶ νὰ δέση τὸν ἰσχυρό, τὸ διάβολο, καὶ νὰ τοῦ ἁρπάξη τὴν περιουσία, τὴν ἀνθρώπινη φύση μας, καὶ νὰ ξαναφέρη στὴν οὐράνια γῆ τὸ χαμένο πρόβατο.
Σήμερα ὁ «γιὸς τοῦ μαραγκοῦ», ὁ παντεχνίτης Λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ χάρη σ’ Αὐτὸν ὁ Πατέρας ἔφτιαξε τὰ πάντα, ὁ δυνατὸς βραχίονας τοῦ μεγάλου Θεοῦ, ἔχοντας, μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα σά δάχτυλό του, ἀκονίσει τὸ στομωμένο σκεπάρνι τῆς φύσεως, ἔφτιαξε γιὰ τὸν ἑαυτὸ του ἔμψυχη σκάλα, ποὺ ἡ βάση της στηρίζεται πάνω στὴ γῆ καὶ τὸ κεφάλι της ἀκουμπάει στὸν οὐρανό, ποὺ πάνω τῆς ἀναπαύεται ὁ Θεός, ποὺ τὸν τύπο τῆς ἀντίκρυσε ὁ Ἰακωβ. Ἀπ’ αὐτή ἀφοῦ κατέβηκε, χωρὶς νὰ μετακινηθῆ ἀπὸ τὴν θέση του ὁ Θεός, πιὸ σωστὰ ἀφοῦ ταπεινώθηκε, «φανερώθηκε πάνω στὴ γῆ» καὶ συναναστράφηκε μὲ τοὺς ἀνθρώπους. Αὐτὰ ὅλα λοιπὸν σημαίνουν ἡ κατάβαση, ἡ συγκαταβατική ταπείνωση, ἡ πολιτεία του πάνω στὴ γῆ, τὴν πιὸ βαθιὰ γνώση, ποὺ δόθηκε στοὺς ἀνθρώπους τῆς γῆς. Πάνω στὴ γῆ στηρίχθηκε ἡ νοητὴ σκάλα, ἡ Παρθένος• γιατί γεννήθηκε ἀπὸ τὴ γῆ καὶ ἡ κεφαλὴ τῆς φθάνει στὸν οὐρανό. Ἡ κεφαλή, βέβαια, κάθε γυναίκας εἶναι ὁ ἄνδρας· γιὰ τὴν Παρθένο ὅμως μιὰ καὶ δὲν γνώρισε ἄνδρα, ἔγινε κεφαλὴ της ὁ Θεὸς καὶ Πατέρας, ἀφοῦ μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἔκανε συμφωνία μὲ τὴν Παρθένο κι ἀφοῦ ἔστειλε σὰν κάποιο θεϊκό πνευματικὸ σπόρο, τὸν Υἱὸ καὶ Λόγο του, τὴν παντοδύναμη δύναμή Του. Πραγματικὰ μὲ τὸ εὐλογημένο θέλημα τοῦ Πατέρα, ἔγινε ὑπερφυσικά, χωρὶς μεταβολή, ὁ Λόγος σάρκα· ὄχι μὲ φυσικὴ ἑνώση, ἀλλὰ ξεπερνώντας τοὺς νόμους τῆς φύσεως, ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ ἀπὸ τὴν Παρθένο Μαρία καὶ «κατασκήνωσε ἀνάμεσά μας». Γιατί ἡ ἕνωση τοῦ Θεοῦ μὲ τοὺς ἀνθρώπους γίνεται μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. «Ὅποιος μπορεῖ νὰ τὸ δεχτῆ ἂς τὸ χωρέση». Ὅποιος ἔχει αὐτιά, ἄς ἀκούση». Ἄς ξεφύγουμε ἀπὸ τὶς ἀνθρωπινὲς σκέψεις. Ἄνθρωποί μου, ἡ θεότητα δὲν παθαίνει ἀλλοιώσεις. Ἐκεῖνος ποὺ τὴν πρώτη φορά γέννησε ἀναλλοίωτα μὲ τρόπο φυσικό, γεννάει ἀναλλοίωτα τὸν ἴδιο Γιὸ γιὰ δεύτερη φορά μὲ τρόπο «οἰκονομικό». Καὶ εἶναι μάρτυρας ὁ Δαβίδ, ὁ προπάτορας τοῦ Θεοῦ, λέγοντας : «Ὁ Κύριος εἶπε σὲ μένα. Ἐσὺ εἶσαι Γιὸς μου, ἐγὼ σήμερα σὲ γέννησα». Αὐτή ἡ λέξη «σήμερα» δὲν ἔχει θέση στὴν προαιώνια γέννηση, γιατί ἡ γέννηση ἐκείνη βρίσκεται ἔξω ἀπὸ τὸν χρόνο.
