Ὁ Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός κοιμήθηκε τό 749 μ.Χ. Μέ τήν εὐκαιρία συμπλήρωσης 1260 χρόνων ἀπό τήν Κοίμησή του δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τό Ἐγκώμιο στό Γενέσιο τῆς Θεοτόκου. Ἡ μετάφραση εἶναι παρμένη ἀπό τό βιβλίο τῶν ἐκδόσεων τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τίτλο «Ἡ Θεοτόκος». Ἡ λογοτεχνική ἀπόδοση τῆς ὁμιλίας εἶναι τοῦ Ἐλ.Μάϊνα.
Τοῦ ταπεινοῦ μοναχοῦ καί ἱερέα Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ Λόγος στό Γέννηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου Α΄
«1. Ἐλᾶτε ὅλα τὰ ἔθνη, κάθε ἀνθρώπινη γενιά, καὶ κάθε γλώσσα, καὶ κάθε ἡλικία, καὶ κάθε ἀξίωμα, νὰ γιορτά-σουμε μὲ ἀγαλλίαση τὴ γέννηση τῆς χαρᾶς ὅλου τοῦ κόσμου. Γιατί ἂν οἱ εἰδωλολάτρες τιμοῦσαν μὲ κάθε τρόπο γεννήσεις θεῶν, μὲ παραμύθια ποὺ παίρνουν τὸ μυαλὸ καὶ σκοτεινιάζουν τὴν ἀλήθεια, κι’ ἂν ἀκόμα προσφέροντας ὅ,τι εἶχαν καὶ δὲν εἶχαν τιμοῦσαν γενέθλια βασιλιάδων, πού τοὺς τυραννοῦσαν σ’ ὅλη τους τὴ ζωή, πόσο περισ¬σότερο πρέπει ἐμεῖς νὰ τιμοῦμε τὴ γέννηση τῆς Θεοτόκου, πού μεταμόρφωσε ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος, πού ἄλλαξε τὴ λύπη τῆς πρώτης μας μάνας, τῆς Εὔας, σὲ χαρά; Ἐκείνη ἄκουσε τὴν ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ : «Μὲ πόνους νὰ γεννᾶς τὰ παιδιὰ σου». Αὐτή : «Χαρά σου, ὁλόχαρη». Ἐκείνη : «Στὸν ἄνδρα σου ἡ ὑποταγή σου». Αὐτή : «Ὁ Κύριος μαζί σου»; Τί ἄλλο λοιπὸν ἀπὸ λόγο νὰ προσφέρουμε στὴ Μάνα τοῦ Λόγου ; Ὅλη ἡ κτίση ἄς γιορτάση μαζί μας κι’ ἂς δοξολογήση τὴν ἁγιασμένη γέννηση τῆς Παναγίας. Ἡ Παναγία χάρισε στὸ κόσμο ἀκούρσευτο θησαυρὸ ἀγαθῶν. Μὲ τὴν μεσολάβηση τῆς Παναγίας ὁ Πλάστης ξανάπλασε πρὸς τὸ καλύτερο ὁλόκληρη τὴν πλάση, μὲ τὴν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ. Γιατί, ἀφοῦ ὁ δημιουργικός Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἕνα μὲ τὴν ἀνθρώπινη φύση, ἑνώθηκε συνάμα μ’ ὁλόκληρη τὴν πλάση, μιὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος, μετέχοντας σὲ πνεῦμα καὶ σὲ ὕλη, εἶναι σύνδεσμος ὅλης τῆς ὁρατῆς καὶ ἀόρατης δημιουργίας. Ἄς γιορτάσουμε λοιπὸν τὴν λύση τῆς ἀνθρώπινης στειρότητας, γιατί πῆρε τέλος γιὰ μᾶς ἡ στέρηση τῶν ἀγαθῶν.
2. Γιὰ ποιὸ λόγο ὅμως γεννήθηκε ἡ Μητροπάρθενη ἀπὸ γυναίκα στείρα ; Γιατί ἔτσι ἔπρεπε, αὐτὸ ποὖναι τὸ μοναδικά καινούργιο κάτω ἀπὸ τὸν ἥλιο, ἡ βάση καὶ τ’ ἀποκορύφωμα τῶν θαυμάτων, ν’ ἀνοίξη τὸ δρόμο του μὲ θαύματα καὶ σιγὰ σιγὰ ἀπὸ τὰ πιὸ ταπεινὰ νἄρθουν τὰ πιὸ μεγάλα, ὑπάρχει ὅμως κι ἄλλος λόγος πιὸ ψηλὸς καὶ πιὸ θεϊκός. Ἡ φύση, νικημένη ἀπὸ τὴ χάρη, στεκόταν μὲ τρεμούλα· δὲν εἶχε τὸ θάρρος καὶ τὴ δύναμη νὰ προχωρήση αὐτή πρώτη. Ὅταν λοιπὸν ἐπρόκειτο νὰ γεννηθῆ ἡ Θεοτόκος – Παρθένος ἀπὸ τὴν Ἄννα, δὲν τολμοῦσε ἡ φύση νὰ καρποφορήση πρὶν ἀπὸ τὴ χάρη, ἀλλὰ ἔμενε ἄκαρπη, μέχρις ὅτου βλαστήση ἡ χάρη τὸν καρπό. Ἔτσι ἔπρεπε, νὰ γεννηθῆ πρωτότοκη ἐκείνη, ποὺ θὰ γεννοῦσε τὸν «πρωτότοκο ὅλης τῆς δημιουργίας», ποὺ «ὅλα σ’ αὐτὸν χρωστοῦν τὴν ὑπαρξή τους».
Καλότυχο ζευγάρι, Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα, ὅλη ἡ κτίση σᾶς εὐγνωμονεῖ. Γιατί μὲ τὴ μεσολάβησή σας ἐδώρισε ἡ πλάση στὸ Δημιουργὸ τὸ πιὸ ὑπέροχο ἀπ’ ὅλα τὰ δωρα· πολυσέβαστη Μητέρα, μοναδική, ἄξια τοῦ Πλάστη.
Εὐλογημένη μέση τοῦ Ἰωακείμ, ἀπ’ ὅπου βγῆκε ἡ ἀκηλίδωτη φύτρα. Θαυμαστὴ μήτρα τῆς Ἄννας, ποὺ μέσα της ἀναπτύχθηκε σιγὰ – σιγά, σχηματίσθηκε καὶ γεννή¬θηκε πανάγιο βρέφος. Γαστέρα, ποὺ κυοφόρησες μέσα σου τὸν ἔμψυχο οὐρανό, πλατύτερο ἀπὸ τὴν ἀπεραντοσύνη τῶν οὐρανῶν. Ἁλώνι, ποὺ κράτησες ἀπάνω σου τὴ θημωνιὰ τοῦ ζωοποιοῦ σταριοῦ, ὅπως τὸ δήλωσε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός: «Ἂν δὲν πέση ὁ κόκκος τοῦ σταριοῦ στὴ γῆ καὶ πεθάνη, παραμένει ὁλομόναχος». Κόρφοι ποὺ θηλάσατε ἐκείνη, ποὔθρεψε τόν τροφοδότη τοῦ κόσμου. Θαυμάτων θαύματα καὶ παράδοξων παράδοξα. Γιατί ἔτσι ἔπρεπε, ν’ ἀνοίξη μὲ τὰ θαύματα ὁ δρόμος, ἀπ’ ὅπου μὲ τρόπο ἀνέκφραστο, ἀπὸ ἀγάπη, κατέβηκε κοντά μας ὁ Θεὸς γιὰ νὰ σαρκωθῆ. Ἀλλὰ πῶς νὰ προχωρήσω περισσότερο ; Τὸ μυαλό μου σαστίζει, φόβος καὶ λαχτάρα μὲ κυριεύουν. Ἡ καρδιά μου χτυπάει καὶ ἡ γλώσσα μου δέθηκε. Δὲν ἀντέχω στὴ χαρά, μὲ καταβάλλουν τὰ θαύματα, ὁ πόθος μὲ γεμίζει ἐνθουσιασμό. Ἄς νικήση λοιπὸν ὁ πόθος, ἄς ὑποχωρήση ὁ φόβος, ἄς τραγουδήση ἡ κιθάρα τοῦ Πνεύματος : «Ἄς χαροῦν οἱ οὐρανοὶ κι’ ἄς πηδήση ἀπ’ τὴ χαρά της ἡ γῆ».
