Ὁ Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός κοιμήθηκε τό 749 μ.Χ. Μέ τήν εὐκαιρία συμπλήρωσης 1260 χρόνων ἀπό τήν Κοίμησή του δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τό ἔργο του «Ἔκδοσις ἀκριβής Ὀρθοδόξου Πίστεως». Ἡ μετάφραση εἶναι τοῦ Ἀρχ.Δωροθέου Πάπαρη, καί εἶναι παρμένη ἀπό τήν ἰστοσελίδα www.phys.uoa.gr. Ἡ μετατροπή στό σύστημα πολυτονικῆς γραφῆς εἶναι δική μας.
Κεφάλαιο 13ο
Γιὰ τὸν τόπο τοῦ Θεοῦ καὶ ὅτι τὸ θεῖο εἶναι ἀπεριόριστο
«Ὁ τόπος τοῦ σώματος εἶναι τὰ ὅρια αὐτοῦ ποὺ τὸ περιέχει ὡς περιεχόμενο· γιὰ παράδειγμα, ὁ ἀέρας περιέχει, ἐνῷ τὸ σῶμα περιέχεται. Ὅλος ὁ ἀέρας ποὺ περιέχει δὲν εἶναι ὁ τόπος τοῦ σώματος ποὺ περιέχεται, ἀλλὰ τὰ ὅρια του περιέχοντος ἀέρα τὰ ὁποία ἀγγίζουν τὸ περιεχόμενο σῶμα. Γενικὰ ἰσχύει, αὐτὸ ποὺ περιέχει νὰ μὴ βρίσκεται μέσα στὸ περιεχόμενο. Ὑπάρχει βέβαια καὶ νοητὸς τόπος, ὅπου βρίσκεται ὁ νοῦς καὶ ἡ νοητὴ καὶ ἀσώματη φύση· εἶναι παροῦσα ἐκεῖ καὶ ἐνεργεῖ, χωρὶς νὰ περιέχεται σωματικὰ ἀλλὰ νοητά· διότι δὲν ἔχει σχῆμα, γιὰ νὰ περιληφθεῖ σωματικά. Ὁ Θεός, λοιπόν, ποὺ εἶναι ἄϋλος καὶ ἀπερίγραπτος, δὲν βρίσκεται σὲ τόπο· διότι ὁ ἴδιος εἶναι τόπος τοῦ ἐαυτοῦ του, ἀφοῦ γεμίζει τὰ πάντα καὶ εἶναι πάνω ἀπ’ ὅλα καὶ ὅλα τὰ συνέχει. Λέγεται βέβαια ὅτι βρίσκεται σὲ τόπο. Καὶ ὀνομάζεται τόπος Θεοῦ ἐκεῖνος ὅπου ἀποκαλύπτεται ἡ ἐνέργειά του. Διότι ὁ ἴδιος χωρὶς ἀνάμειξη διέρχεται μέσῳ ὅλων καὶ μεταδίδει σ’ ὅλα τὴν ἐνέργεια τοῦ, ἀνάλογα μὲ τὴν καταλληλότητα καὶ τὴν δεκτικὴ ἱκανότητα τοῦ καθένα· ἐννοῶ τὴν καθαρότητα τῆς φύσεως καὶ τῆς προαιρέσεως· καθὼς εἶναι πιὸ καθαρὰ τὰ ἄϋλα ἀπὸ τὰ ὑλικὰ καὶ τὰ ἐνάρετα ἀπὸ τὰ προσκολλημένα στὴν κακία. Γι’ αὐτό, λοιπόν, τόπος Θεοῦ ὀνομάζεται ἐκεῖνος ποὺ μετέχει περισσότερο στὴν ἐνέργεια καὶ τὴ χάρη Του. Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο ὁ οὐρανὸς εἶναι ὁ θρόνος τοῦ διότι σ’ αὐτὸν βρίσκονται οἱ ἄγγελοι ποὺ κάνουν τὸ θέλημά του καὶ τὸν δοξάζουν ἀσταμάτητα· ἡ δοξολογία αὐτὴ εἶναι ἡ ξεκούραση τού. Καὶ ἡ γῆ εἶναι τὸ ὑποπόδιο τῶν ποδιῶν τοῦ διότι σ’ αὐτὴν ἔζησε μὲ τὴν ἀνθρώπινη σάρκα ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους· καθὼς ἡ ἁγία σάρκα τοῦ λέγεται μὲ ἄλλη ὀνομασία πόδι του Θεοῦ. Ἀλλὰ καὶ ἡ Ἐκκλησία λέγεται τόπος τοῦ Θεοῦ. Γιατί τὴν προσφέραμε σὰν ἱερὸ τόπο γιὰ νὰ τὸν δοξολογοῦμε· ἐκεῖ προσευχόμαστε στὸ Θεό. Ἐπίσης, λέγονται τόποι τοῦ Θεοῦ καὶ οἱ τόποι ἐκεῖνοι ὅπου φανερώθηκε ἡ ἐνέργεια τοῦ, εἴτε ἔνσαρκη εἴτε ἄσαρκη. Πρέπει μάλιστα νὰ γνωρίζουμε ὅτι τὸ θεῖο εἶναι ἀδιαίρετο· ὅλο βρίσκεται καθ’ ὁλοκληρία παντοῦ. Δὲν διαιρεῖται σὲ μέρη, ὅπως τὰ σώματα, ἀλλὰ ὅλο βρίσκεται σὲ ὅλα καὶ πάνω ἀπ’ ὅλα. Γιὰ τὸν τόπο τοῦ ἀγγέλου καὶ τῆς ψυχῆς, καὶ γιὰ τὸ ἀπερίγραπτο. Ὁ ἄγγελος πάλι δὲν περιορίζεται σ’ ἕνα τόπο ὅπως τὰ σώματα, ὥστε νὰ παίρνει μορφὴ καὶ σχῆμα. Λέγεται ὅμως ὅτι βρίσκεται στὸ χῶρο, ἐπειδὴ εἶναι παρὼν νοητὰ καὶ ἐνεργεῖ σ’ ἐκεῖνο τὸ χῶρο καὶ δὲν βρίσκεται καὶ ἀλλοῦ· περιορίζεται νοητὰ ἐκεῖ ὅπου καὶ ἐνεργεῖ. Δὲν μπορεῖ ταυτόχρονα νὰ ἐνεργεῖ σὲ διαφορετικοὺς τόπους, διότι μόνον ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρὼν καὶ ἐνεργεῖ ταυτόχρονα. Ὁ ἄγγελος, δηλαδή, ἐξαιτίας τῆς φύσεως καί της ἑτοιμότητός του, πολὺ γρήγορα μεταβαίνει καὶ ἐνεργεῖ σὲ διαφορετικοὺς τόπους· ἐνῷ ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρὼν καὶ πάνω ἀπ’ ὅλα, καὶ μὲ μία καὶ ἁπλὴ ἐνέργειά του ἐνεργεῖ συγχρόνως μὲ διαφορετικοὺς τρόπους. Ἡ ψυχὴ πάλι ἔχει συνδεθεῖ ὁλόκληρη μὲ ὅλο τὸ σῶμα, καὶ ὄχι ἕνα μέρος της μ’ ἕνα μέρος του· δὲν περιέχεται σ’ αὐτὸ ἀλλὰ τὸ περιέχει, ὅπως ἡ φωτιὰ τὸ σίδερο· ὄντας μέσα στὸ σῶμα ἐνεργεῖ σύμφωνα μὲ τὴ φύση της. Αὐτὸ βέβαια ποῦ περιλαμβάνεται στὸν τόπο, τὸ χρόνο ἢ τὴν ἀντίληψη εἶναι περιορισμένο, ἐνῷ ἐκεῖνο ποὺ κανένα ἀπ’ αὐτὰ δὲν τὸ περιέχει εἶναι ἀπεριόριστο. Ἀπεριόριστο, λοιπόν, εἶναι μόνο τὸ θεῖο, ἐπειδὴ εἶναι χωρὶς ἀρχὴ καὶ τέλος καὶ τὰ περιέχει ὅλα, χωρὶς νὰ περιέχεται ἀπὸ κανένα. Διότι μόνο αὐτὸ εἶναι ἀκατάληπτο καὶ ἀπροσδιόριστο· κανένα δὲν τὸ γνωρίζει, καὶ μόνον αὐτὸ γνωρίζει τὸν ἑαυτό του. Ὁ ἄγγελος ὅμως καὶ περιορίζεται ἀπὸ τὸ χρόνο καθῶς ἔχει ἀρχὴ ὑπάρξεως καὶ ἀπὸ τὸν τόπο, ἂν καὶ περιορίζεται νοητά, ὅπως εἴπαμε παραπάνω, καὶ μὲ τὴν ἀντίληψη περιορίζεται. Ὁ ἕνας μάλιστα γνωρίζει κάπως τὴ φύση τοῦ ἄλλου, ἐνῷ ὁ δημιουργός τους τὰ προσδιορίζει πλήρως. Τὰ σώματα πάλι περιορίζονται ἀπὸ τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τους, ἀπὸ τὸ χῶρο ποὺ καταλαμβάνουν, καὶ ἀπὸ τὴν ἀντίληψη.»
