Ὁ Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός κοιμήθηκε τό 749 μ.Χ. Μέ τήν εὐκαιρία συμπλήρωσης 1260 χρόνων ἀπό τήν Κοίμησή του δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τό ἔργο του «Ἔκδοσις ἀκριβής Ὀρθοδόξου Πίστεως». Ἡ μετάφραση εἶναι τοῦ Ἀρχ.Δωροθέου Πάπαρη, καί εἶναι παρμένη ἀπό τήν ἰστοσελίδα www.phys.uoa.gr. Ἡ μετατροπή στό σύστημα πολυτονικῆς γραφῆς εἶναι δική μας.
Κεφάλαιο 8ο
Γιὰ τὴν Ἁγία Τριάδα (Γ΄)
«Ἡ Ἁγία Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία διδάσκει ὅτι ὑπάρχει συγχρόνως ὁ Πατέρας καὶ ὁ μονογενής του Υἱός, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε ἀπ’ Αὐτὸν ἐκτὸς χρόνου, μὲ τρόπο ἀμετάβλητο, ἀπαθῆ καὶ ἀκατάληπτο, ὅπως τὸ γνωρίζει μόνον ὁ Θεὸς τοῦ σύμπαντος. Συμβαίνει τὸ ἴδιο μὲ τὴ φωτιά, ποὺ ὑπάρχει ταυτόχρονα μὲ τὸ φῶς της, καὶ ὄχι πρῶτα ἡ φωτιὰ καὶ μετὰ τὸ φῶς, ἀλλὰ ταυτόχρονα. Καὶ ὅπως τὸ φῶς προέρχεται ἀπὸ τὴ φωτιὰ καὶ εἶναι πάντοτε μαζὶ τῆς, χωρὶς καθόλου νὰ ξεχωρίζει, ἔτσι καὶ ὁ Υἱὸς γεννιέται ἀπὸ τὸν Πατέρα χωρὶς καθόλου νὰ χωρίζεται ἀπ’ Αὐτόν· ἀλλὰ πάντοτε εἶναι μαζί του. Τὸ φῶς ὅμως, ἂν καὶ προέρχεται χωρὶς νὰ ξεχωρίζει ἀπὸ τὴ φωτιὰ καὶ μένει πάντοτε μαζί της, δὲν ἔχει δική του ξεχωριστὴ ὕπαρξη ἀπὸ τὴ φωτιὰ διότι εἶναι φυσικὴ ποιότητα τῆς φωτιᾶς. Ἀντίθετα, ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ποὺ γεννήθηκε ἀχώριστα καὶ ἀδιάσπαστα ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ μένει πάντοτε ἑνωμένος μαζί Του, ἔχει ἰδιαίτερη ὑπόσταση ἀπ’ αὐτὴν τοῦ Πατέρα. Ὁ Λόγος, λοιπόν, ὀνομάζεται καὶ ἀπαύγασμα (λάμψη) τοῦ Πατέρα, διότι γεννήθηκε ἀπ’ Αὐτὸν χωρὶς συνεργασία, μὲ τρόπο ἀπαθῆ, πέρα ἀπὸ τὸ χρόνο, ἀμετάβλητο καὶ ἀχώριστο. Ὀνομάζεται, ἐπίσης, Υἱὸς καὶ χαρακτήρας της ὑποστάσεως τοῦ Πατέρα, ἐπειδὴ εἶναι τέλειος, ἔχει δική του ὑπόσταση καὶ εἶναι ὅμοιος σὲ ὅλα μὲ τὸν Πατέρα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἰδιότητα τῆς ἀγεννησίας. Ὀνομάζεται μονογενής, διότι μόνος αὐτὸς γεννήθηκε ἀπὸ τὸν Πατέρα μόνο. Καμιὰ ἄλλη γέννηση δὲν ἐξομοιώνεται μὲ τὴ γέννηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, οὔτε ὑπάρχει ἄλλος Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμη καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο ἐκπορεύεται ἀπὸ τὸν Πατέρα, παρ’ ὅλα αὐτὰ δὲν γεννιέται ἀλλὰ ἐκπορεύεται. Αὐτὸ ἀποτελεῖ ἄλλο τρόπο ὑπάρξεως, ἀκατάληπτο καὶ ἄγνωστο, ὅπως καὶ ἡ γέννηση τοῦ Υἱοῦ. Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο, ὅσα ἔχει ὁ Πατέρας, εἶναι καὶ δικά του, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀγεννησία, ἡ ὁποία δὲν σημαίνει διαφορὰ στὴν οὐσία ἢ στὸ ἀξίωμα, ἀλλὰ στὸν τρόπο ὑπάρξεως. Ὅπως καὶ ὁ Ἀδὰμ ποὺ δὲν γεννήθηκε (ἀπὸ ἄνθρωπο) διότι τὸν ἔπλασε ὁ Θεός, καὶ ὁ Σὴθ ποὺ γεννήθηκε ἀφοῦ εἶναι παιδὶ τοῦ Ἀδάμ, καὶ ἡ Εὕα ποὺ προῆλθε ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ Ἀδὰμ καθὼς δὲν γεννήθηκε, ὅλοι αὐτοὶ δὲν διαφέρουν στὴ φύση μεταξὺ τοὺς –διότι ὅλοι εἶναι τὸ ἴδιο ἄνθρωποι, ἀλλὰ διαφέρουν στὸν τρόπο τῆς ὑπάρξεως. Καὶ πρέπει νὰ γνωρίζουμε ὅτι ἡ λέξη «ἀγένητο» ποὺ γράφεται μὲ ἕνα «ν» σημαίνει τὸ ἄκτιστο, δηλαδὴ τὸ ἀδημιούργητο· ἐνῷ ἡ λέξη «ἀγέννητο» μὲ δυὸ «ν» σημαίνει αὐτὸ ποὺ δὲν ἔχει γεννηθεῖ. Σύμφωνα μὲ τὴ σημασία τῆς πρώτης λέξεως διαφέρει ἡ μία οὐσία ἀπὸ τὴν ἄλλη· διότι ἄλλη οὐσία εἶναι τὸ ἄκτιστο, δηλαδὴ τὸ ἀγένητο μ’ ἕνα «ν», καὶ ἄλλη τὸ γεννητό, δηλαδὴ τὸ κτιστό. Σύμφωνα ὅμως μὲ τὴ δεύτερη σημασία τῆς λέξεως δὲν διαφέρει ἡ μία οὐσία ἀπὸ τὴν ἄλλη· διότι ἡ ἀρχικὴ ὑπόσταση κάθε εἴδους ζώου εἶναι ἀγέννητη (μὴ δημιουργημένη), ὄχι ἀγένητη (ἄκτιστη). Διότι δημιουργήθηκαν καὶ ᾖλθαν στὴν ὕπαρξη ἀπὸ τὸ δημιουργὸ Λόγο· καὶ δὲν δημιουργήθηκαν, ἐπειδὴ δὲν ὑπῆρχε κάποιο ἄλλο ὅμοιο ὄν, ἀπὸ τὸ ὁποῖο νὰ πλασθοῦν. Συνεπῶς, μὲ τὴν πρώτη σημασία τῆς λέξεως συμφωνοῦν οἱ τρεῖς ὑπέρθεες ὑποστάσεις τῆς ἁγίας θεότητος· διότι εἶναι ὁμοούσιες καὶ ἄκτιστες. Δὲν συμφωνοῦν ὅμως καθόλου μὲ τὴ σημασία τῆς δεύτερης λέξεως. Διότι μόνον ὁ Πατέρας εἶναι ἀγέννητος· δὲν προῆλθε ἡ ὕπαρξή του ἀπὸ κάποια ἄλλη ὑπόσταση. Καὶ μόνον ὁ Υἱὸς εἶναι γεννητός· διότι ἔχει γεννηθεῖ χωρὶς ἀρχὴ καὶ τέλος ἀπὸ τὴν οὐσία τοῦ Πατέρα.»
