Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός.
Κεφάλαιο 23ο
Γιὰ τὰ νερά.
Καὶ τὸ νερό, ἐπίσης, εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ τέσσερα στοιχεῖα τὸ πιὸ ὡραῖο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Τὸ νερὸ εἶναι στοιχεῖο ὑγρὸ καὶ ψυχρό, βαρὺ καὶ μὲ ροπὴ πρὸς τὰ κάτω, ποὺ εὔκολα χύνεται. Αὐτὸ ὑπενθυμίζει ἡ Ἁγία Γραφὴ ὅταν λέει: «Ὑπῆρχε σκοτάδι πάνω ἀπὸ τὴν ἄβυσσο καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ βρισκόταν πάνω ἀπὸ τὰ νερά». Ἡ ἄβυσσος δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ τὰ πολλὰ νερά, ποὺ τὸ τέλος τοὺς εἶναι ἀσύλληπτο γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Στὴν ἀρχή, βέβαια, τὸ νερὸ κυριαρχοῦσε σ’ ὅλη τὴν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. Καὶ ὁ Θεὸς δημιούργησε πρῶτα τὸ στερέωμα, ποὺ χωρίζει τὸ νερὸ ποὺ εἶναι πάνω ἀπὸ τὸ στερέωμα ἀπὸ τὸ νερὸ ποὺ εἶναι κάτω ἀπὸ τὸ στερέωμα· διότι, μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Δεσπότου Θεοῦ, δημιουργήθηκε τὸ στερέωμα στὸ μέσον της ἀβύσσου τῶν νερῶν. Καὶ γι’ αὐτό, εἶπε ὁ Θεὸς νὰ γίνει τὸ στερέωμα, καὶ ἔγινε. Γιὰ ποιὸ λόγο, ὅμως, ὁ Θεὸς τοποθέτησε νερὸ πάνω ἀπὸ τὸ στερέωμα; Λόγω της ὑπερβολικῆς θερμότητος τοῦ ἥλιου καὶ τοῦ αἰθέρα· καθώς, ἀμέσως μετὰ τὸ στερέωμα, ἁπλώνεται ἀπὸ κάτω ὁ αἰθέρας. Ἀλλὰ καὶ ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη καὶ τὰ ἄστρα βρίσκονται στὸ στερέωμα. Κι ἂν δὲν εἶχε τοποθετηθεῖ νερὸ πάνω ἀπ’ αὐτό, τὸ στερέωμα θὰ εἶχε ἀνάψει ἀπὸ θερμότητα. Κατόπιν, ὁ Θεὸς ἔδωσε ἐντολὴ νὰ συγκεντρωθοῦν τὰ νερὰ σὲ μία συναγωγή. Ἡ φράση «μία συναγωγή» δὲν σημαίνει ὅτι αὐτὰ συγκεντρώθηκαν σ’ ἕνα τόπο, –διότι λέει, στὴ συνέχεια, «τὰ συστήματα τῶν νερῶν τὰ ὀνόμασε θάλασσες»–· ἡ φράση δηλώνει ὅτι τὰ νερὰ συγκεντρώθηκαν ὅλα μαζί, ξεχωριστὰ ἀπὸ τὴν ξηρά. «Τὰ νερά, λοιπόν, συγκεντρώθηκαν στὶς δεξαμενές τους καὶ φάνηκε ἡ ξηρά». Ἔτσι σχηματίστηκαν οἱ δυὸ θάλασσες ποὺ περιβρέχουν τὴν Αἴγυπτο –καθόσον αὐτὴ βρίσκεται ἀνάμεσα σὲ δυὸ θάλασσες. (Οἱ θάλασσες) περιέχουν διάφορα πελάγη, βουνά, νησιά, κόλπους καὶ λιμένες, ποὺ περιλαμβάνουν αἰγιαλοὺς καὶ ἀκτὲς –αἰγιαλὸς λέγεται ἡ παραλία ποὺ ἔχει ἄμμο, ἐνῶ ἀκτὴ λέγεται αὐτὴ ποὺ ἔχει πέτρες καὶ εἶναι ἀπότομη, δηλαδὴ αὐτὴ ποὺ ἔχει βάθος ἀπὸ τὴν ἀρχή της. Παρόμοια, σχηματίσθηκε θάλασσα στὰ ἀνατολικὰ καὶ λέγεται Ἰνδική, καθὼς καὶ βόρεια καὶ λέγεται Κασπία· ἀλλὰ καὶ οἱ λίμνες σχηματίσθηκαν ἀπὸ τότε. Ὁ Ὠκεανός, λοιπόν, εἶναι σὰν ποταμὸς ποὺ περικυκλώνει ὅλη τὴ γῆ· γι’ αὐτόν, ὅπως νομίζω, εἶπε ἡ Ἁγία Γραφή, ὅτι «ἕνα ποτάμι πηγάζει ἀπὸ τὸν Παράδεισο» τὸ ὁποῖο ἔχει πόσιμο καὶ γλυκὸ νερό. Αὐτὸς χύνει στὶς θάλασσες τὸ νερό του, τὸ ὁποῖο, ὅταν μείνει στάσιμο στὶς θάλασσες γιὰ πολὺ χρόνο, γίνεται πικρό, ἐπειδὴ ὁ ἥλιος καὶ οἱ σίφωνες ἀντλοῦν πάντοτε τὸ πιὸ ἐλαφρὸ μέρος τοῦ· ἔτσι σχηματίζονται τὰ σύννεφα καὶ πέφτουν οἱ βροχές, ἐνῶ ταυτόχρονα τὸ νερὸ γίνεται γλυκὸ καὶ καθαρίζεται. Αὐτὸς (ὁ Ὠκεανός) διαιρεῖται σὲ τέσσερα μέρη, δηλαδὴ σὲ τέσσερις ποταμούς. Τὸ ὄνομα τοῦ πρώτου εἶναι Φεισῶν, δηλαδὴ ὁ Γάγγης στὴν Ἰνδία. Τὸ ὄνομα τοῦ δευτέρου εἶναι Γηῶν· αὐτὸς εἶναι ὁ Νεῖλος, ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν Αἰθιοπία καὶ χύνεται στὴν Αἴγυπτο. Τὸ ὄνομα τοῦ τρίτου εἶναι Τίγρης καί του τετάρτου Εὐφράτης. Ὑπάρχουν βέβαια καὶ πολλὰ ἄλλα μεγάλα ποτάμια, ἀπὸ τὰ ὁποία ἄλλα χύνονται στὴ θάλασσα καὶ ἄλλα σκορπίζουν στὴν ξηρά. Γι’ αὐτὸ ὅλη ἡ ξηρὰ εἶναι διάτρητη καὶ ἔχει ὑπόγεια νερὰ σὰν φλέβες, μέσα ἀπὸ τὶς ὁποῖες παίρνει τὰ θαλάσσια νερὰ καὶ ἀναβλύζει τὶς πηγές. Καὶ τὸ νερὸ τῶν πηγῶν εἶναι ἀνάλογο μὲ τὴν ποιότητα τῆς γῆς. Διότι, τὸ θαλασσινὸ νερὸ καθαρίζει καὶ διϋλίζεται μέσα στὴ γῆ, καὶ ἔτσι γίνεται γλυκό. Ἂν ὅμως τὸ ἔδαφος τοῦ τόπου, ἀπ’ ὅπου πηγάζει τὸ νερό, εἶναι πικρὸ ἢ ἁλμυρό, τότε καὶ τὸ νερὸ εἶναι ἀνάλογο μὲ τὸ χῶμα. Συχνά, ἐπίσης, ἐπειδὴ τὸ νερὸ συμπιέζεται καὶ ἐκτινάσσεται μὲ πίεση, γίνεται ζεστό, καὶ ἔτσι πηγάζουν τὰ φυσικὰ θερμὰ νερά. Μὲ ἐντολή, λοιπόν, τοῦ Θεοῦ ὑπάρχουν κοιλώματα στὴ γῆ, καὶ μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο τὰ νερὰ συγκεντρώθηκαν στὶς δεξαμενές τους· ἀπὸ ἐκεῖ δημιουργήθηκαν καὶ τὰ βουνά. Πρῶτα στὸ νερό, λοιπόν, ἔδωσε ἐντολὴ ὁ Θεὸς νὰ βγάλει ζωντανοὺς ὀργανισμούς, ἐπειδὴ ἐπρόκειτο ν’ ἀνακαινίσει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸ νερὸ καὶ μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο στὴν ἀρχὴ τῆς δημιουργίας κινοῦνταν πάνω ἀπὸ τὰ νερά. Αὐτὸ βέβαια τὸ εἶπε ὁ Μέγας Βασίλειος. Καὶ ἔβγαλε τὸ νερὸ μικρὰ καὶ μεγάλα ζῶα, θαλάσσια κήτη, δράκοντες, ἰχθεῖς ποὺ ἕρπουν μέσα στὰ νερὰ καὶ πτηνὰ ποὺ πετοῦν. Μὲ τὰ πτηνὰ συνδέονται τὸ νερό, ἡ ξηρὰ καὶ ὁ ἀέρας· διότι αὐτὰ προῆλθαν ἀπὸ τὰ νερά, ζοῦν στὴν ξηρὰ καὶ πετοῦν στὸν ἀέρα. Τὸ νερὸ μάλιστα εἶναι τὸ πιὸ ὡραῖο στοιχεῖο τῆς φύσεως καὶ πολὺ χρήσιμο· καθαρίζει, ὄχι μόνον τὴ σωματικὴ βρωμιά, ἀλλὰ καὶ τὴν ψυχική, ἐφόσον δεχθεῖ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
