Ὁ Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός κοιμήθηκε τό 749 μ.Χ. Μέ τήν εὐκαιρία συμπλήρωσης 1260 χρόνων ἀπό τήν Κοίμησή του δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τό ἔργο του «Ἔκδοσις ἀκριβής Ὀρθοδόξου Πίστεως». Ἡ μετάφραση εἶναι τοῦ Ἀρχ.Δωροθέου Πάπαρη, καί εἶναι παρμένη ἀπό τήν ἰστοσελίδα www.phys.uoa.gr. Ἡ μετατροπή στό σύστημα πολυτονικῆς γραφῆς εἶναι δική μας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 59 (Ε)
Γιά τίς ἐνέργειες πού ἔχει ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός
Ἐάν κάποιος λέει ὅτι «ἀποδίδουμε στό Χριστό μία ἐνέργεια ὄχι γιά νά καταργήσουμε τήν ἀνθρώπινη ἐνέργειά του, ἀλλά ἐπειδή ἡ ἀνθρώπινη ἐνέργεια, ὅταν ἀντιπαραβάλλεται μέ τή θεία ἐνέργεια, χαρακτηρίζεται πάθος, καί γι’ αὐτό τό λόγο λέμε ὅτι ὁ Χριστός ἔχει μία ἐνέργεια, θά ἀπαντήσουμε: σύμφωνα μ’ αὐτό τό ἐπιχείρημα, αὐτοί πού λένε μία φύση, δέν τό λένε γιά νά καταργήσουν τήν ἀνθρώπινη, ἀλλά ἐπειδή, ὅταν ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀντιπαραβάλλεται πρός τή θεία, χαρακτηρίζεται παθητική. Ἐμεῖς ὅμως ποτέ δέν πρέπει νά ὀνομάζουμε τήν ἀνθρώπινη κίνηση πάθος ἐξαιτίας της ἀντιδιαστολῆς πρός τή θεία ἐνέργεια• διότι, γιά νά μιλήσουμε γενικά, κανενός ἡ ὕπαρξη δέν γνωρίζεται ἤ προσδιορίζεται μέ ἀντιπαραβολή ἤ σύγκριση. Ἔτσι, ὅσα ἔχουν ὕπαρξη θά βρεθοῦν ὅτι εἶναι ἀλληλοεξαρτώμενα• διότι ἐάν ἡ ἀνθρώπινη κίνηση εἶναι πάθος, ἐπειδή ἡ θεία κίνηση εἶναι ἐνέργεια, ὁπωσδήποτε, ἐπειδή ἡ θεία φύση εἶναι ἀγαθή, θά εἶναι πονηρή καί ἡ ἀνθρώπινη φύση. Καί σύμφωνα μέ τήν ἀντίθετη ἀντιστροφή, ἐπειδή ἡ ἀνθρώπινη κίνηση λέγεται πάθος, ἡ θεία κίνηση λέγεται ἐνέργεια, καί ἐπειδή ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι πονηρή, ἡ θεία φύση θά εἶναι ἀγαθή». Καί ἔτσι, ὅλα τά δημιουργήματα θά εἶναι πονηρά, καί θά βγεῖ ψεύτης ἐκεῖνος πού εἶπε: «Καί εἶδε ὁ Θεός ὅλα τά δημιουργήματά του, καί νά, ὅλα ἦταν πολύ καλά».
Ἐμεῖς ὅμως λέμε ὅτι οἱ ἅγιοι Πατέρες ὀνόμασαν τήν ἀνθρώπινη κίνηση σύμφωνα μέ τίς ὑποκείμενες ἔννοιες μέ πολλούς τρόπους• τήν εἶπαν, δηλαδή, δύναμη, ἐνέργεια, διαφορά, κίνηση, ἰδιότητα, ποιότητα καί πάθος• δέν τήν ἀντιπαρέβαλαν μέ τή θεία κίνηση, ἀλλά τήν ὀνόμασαν δύναμη, ἐπειδή συγκρατεῖ καί μένει ἀναλλοίωτη• τήν εἶπαν ἐνέργεια, ἐπειδή χαρακτηρίζει καί φανερώνει τήν ὁμοιότητα πού ἔχουν ὅλα τά ὁμοειδῆ• τήν εἶπαν διαφορά, ἐπειδή ξεχωρίζει• τήν εἶπαν κίνηση, ἐπειδή δείχνει• τήν εἶπαν ἰδιότητα, ἐπειδή εἶναι συστατική του ἑαυτοῦ της καί ὄχι ἄλλου• τήν εἶπαν ποιότητα, ἐπειδή δείχνει τό εἶδος• καί τήν εἶπαν πάθος, ἐπειδή μεταβάλλεται. Διότι ὅλα πού προέρχονται ἀπό τό Θεό καί εἶναι μετά τό Θεό μεταβάλλονται μέ τήν κίνηση, ἐπειδή δέν κινοῦνται οὔτε ἔχουν δύναμη ἀπό μόνα τους. Τήν ὀνόμασαν, λοιπόν, ὅπως εἴπαμε, ὄχι μέ ἀντιπαραβολή (στή θεία κίνηση), ἀλλά ἀπό τόν σκοπό πού τοποθέτησε μέσα της, μέ δημιουργικό τρόπο, αὐτός πού ἀποτελεῖ τήν αἰτία τῆς συστάσεώς του κόσμου. Γι’ αὐτό καί τήν ὀνόμασαν μέ τό ὄνομα ἐνέργεια πού τό ἐκφωνοῦν γιά τό Θεό. Διότι αὐτός πού εἶπε: «Ἡ καθεμία μορφή ἐνεργεῖ μέ τή συμμετοχή τῆς ἄλλης», εἶπε ἀκριβῶς τό ἴδιο μ’ αὐτόν πού εἶπε: «Καί ἀφοῦ ἔμεινε νηστικός σαράντα ἡμέρες, ὕστερα πείνασε». Ἐπέτρεψε στή φύση, ὅταν ἤθελε, νά ἐνεργεῖ τά δικά της. Τί θά πούν πάλι αὐτοί πού εἶπαν ὅτι ἔχει διαφορετική ἐνέργεια ἤ οἱ ἄλλοι ὅτι ἔχει διπλή ἐνέργεια ἤ οἱ ἄλλοι ὅτι ἔχει ἄλλη καί ἄλλη ἐνέργεια; Διότι αὐτά μέ τίς ἀντωνυμίες φανερώνουν ὅτι οἱ ἐνέργειες εἶναι δύο• καί πολλές φορές μέ τίς ἀντωνυμίες δηλώνεται ὁ ἀριθμός, καί μέ τήν ἔκφραση θεῖο καί ἀνθρώπινο. Διότι ἡ διαφορά εἶναι διαφορά αὐτῶν πού διαφέρουν• ἐνῷ αὐτά πού δέν ὑπάρχουν, πῶς θά διαφέρουν;
