Ὁ Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός κοιμήθηκε τό 749 μ.Χ. Μέ τήν εὐκαιρία συμπλήρωσης 1260 χρόνων ἀπό τήν Κοίμησή του δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τό ἔργο του «Ἔκδοσις ἀκριβής Ὀρθοδόξου Πίστεως». Ἡ μετάφραση εἶναι τοῦ Ἀρχ.Δωροθέου Πάπαρη, καί εἶναι παρμένη ἀπό τήν ἰστοσελίδα www.phys.uoa.gr. Ἡ μετατροπή στό σύστημα πολυτονικῆς γραφῆς εἶναι δική μας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 59 (Α)
Γιά τίς ἐνέργειες πού ἔχει ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός
Ὑποστηρίζουμε, ἐπίσης, ὅτι ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἔχει δύο ἐνέργειες. Διότι, σάν Θεός καί ὁμοούσιος μέ τόν Πατέρα, εἶχε τή θεία ἐνέργεια• καί σάν ἄνθρωπος πού ἔγινε ὁμοούσιος μέ μας, εἶχε τήν ἀνθρώπινη ἐνέργεια. Πρέπει ἀκόμη νά γνωρίζουμε ὅτι ἄλλο εἶναι ἡ ἐνέργεια, ἄλλο τό ἐνεργητικό καί ἄλλο ὁ ἐνεργῶν. Ἐνέργεια βέβαια εἶναι ἡ δραστική καί πραγματική κίνηση τῆς φύσεως• ἐνεργητικό εἶναι ἡ φύση ἀπό τήν ὁποία προέρχεται ἡ ἐνέργεια• ἐνέργημα πάλι εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς ἐνέργειας• καί ἐνεργῶν εἶναι αὐτός πού χρησιμοποιεῖ τήν ἐνέργεια, δηλαδή ἡ ὑπόσταση. Καί ἡ ἐνέργεια λέγεται ἐνέργημα καί τό ἐνέργημα ἐνέργεια, ὅπως καί τό κτίσμα λέγεται κτίση• διότι ὅταν λέμε «πάσα κτίσις», ἐννοοῦμε τά κτίσματα.
Πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ἡ ἐνέργεια εἶναι κίνηση καί ἐνεργεῖται μᾶλλον παρά ἐνεργεῖ, ὅπως λέει ὁ θεολόγος Γρηγόριος στό λόγο του γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα: «Ἐάν εἶναι ἐνέργεια, εἶναι φανερό ὅτι θά τίθεται ἀπό ἄλλο σέ ἐνέργεια καί δέν θά ἐνεργεῖ, καί θά σταματήσει μαζί μ’ αὐτό πού τό ἐνεργεῖ». Πρέπει ἀκόμη νά γνωρίζουμε ὅτι καί ἡ ἴδια ἡ ζωή εἶναι ἐνέργεια καί ἡ μεταβολή τῶν ζωντανῶν εἶναι ἐνέργεια καί ὅλος ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τους• δηλαδή, ἡ θρεπτική, ἡ αὐξητική ἤ φυσική, καί ἡ ἐνστικτώδης κίνηση, ἡ κίνηση τῶν αἰσθήσεων, τοῦ νοῦ καί τοῦ αὐτεξούσιου. Ἡ ἐνέργεια εἶναι μάλιστα ἀποτέλεσμα δυνάμεως. Ἄν, λοιπόν, αὐτά παρατηροῦμε νά τά ἔχει ὁ Χριστός, εἶναι ἑπόμενο νά τοῦ ἀποδώσουμε καί ἀνθρώπινη ἐνέργεια.
Ἐνέργεια λέγεται ἡ πρώτη σκέψη πού ἔρχεται στό νοῦ μας• καί εἶναι ἁπλή καί ἀνεξάρτητη ἐνέργεια τοῦ νοῦ, ὅταν μόνος του ὁ νοῦς παρουσιάζει κρυφά τίς σκέψεις του, χωρίς τίς ὁποῖες δέν θά μποροῦσε νά γίνει λόγος γιά νοῦ. Ἐνέργεια πάλι ὀνομάζεται ἡ ἀνακοίνωση καί διάδοση τῶν σκέψεών μας μέ τόν προφορικό λόγο. Αὐτή ὅμως δέν εἶναι ἀνεξάρτητη καί ἁπλή, ἀλλά, ἄν τήν παρατηρήσουμε, εἶναι σύνθετη ἀπό τή σκέψη καί τό λόγο.
Ἐνέργεια, ἐπίσης, εἶναι καί ἡ σχέση πού ἔχει αὐτός πού ἐνεργεῖ σέ σχέση μ’ αὐτό πού ἐνεργεῖται• καί τό ἀποτέλεσμα πού προκύπτει καλεῖται ἐνέργεια. Καί ἄλλο εἶναι ἐνέργεια μόνον τῆς ψυχῆς, ἄλλο τῆς ψυχῆς πού χρησιμοποιεῖ τό σῶμα, ἄλλο τοῦ σώματος πού ἔχει τή νοερῆ ψυχή καί ἄλλο εἶναι τό ἀποτέλεσμα• διότι ὁ νοῦς φαντάζεται αὐτό πού θά γίνει καί ἔτσι τό ἐνεργεῖ μέ τό σῶμα. Ἡ διεύθυνση βέβαια ἀνήκει στήν ψυχή• χρησιμοποιεῖ ὅμως σάν ὄργανο τό σῶμα, ὁδηγώντας καί κατευθύνοντας τό. Ἄλλη πάλι εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ σώματος, ὅταν ἡ ψυχή τό ὁδηγεῖ καί τό κινεῖ. Καί τό ἀποτέλεσμα τῆς ἐνέργειας τοῦ σώματος εἶναι ἡ ἁφή, ἡ κράτηση καί ἡ περιφορά αὐτοῦ πού δημιουργεῖται• ἐνῷ τό ἀποτέλεσμα τῆς ἐνέργειας τῆς ψυχῆς εἶναι ἡ διαμόρφωση καί ὁ σχηματισμός, κατά κάποιο τρόπο, αὐτοῦ πού δημιουργεῖται.
Ἔτσι, καί σχετικά μέ τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, ἀπό τή μία ἡ δύναμη τῶν θαυμάτων τοῦ ἀποτελοῦσε ἐνέργεια τῆς θεότητός του, κι ἀπό τήν ἄλλη ἡ χρήση τῶν χεριῶν του, ἡ θέληση καί ὁ λόγος τοῦ «θέλω νά καθαρισθεῖς» ἦταν ἐνέργεια τῆς ἀνθρωπίνης φύσεώς του. Καί ἀποτέλεσμα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεώς του ἦταν ὁ τεμαχισμός τῶν ἄρτων, τό ν’ ἀκούσει ὁ λεπρός τό «θέλω», ἐνῷ τῆς θείας ἦταν ὁ πολλαπλασιασμός τῶν ἄρτων καί ἡ θεραπεία τοῦ λεπροῦ. Διότι καί μέ τά δύο, καί μέ τήν ἐνέργεια τῆς ψυχῆς καί μέ τήν ἐνέργεια τοῦ σώματος, ἀποδείκνυε ὅτι ἡ θεία τοῦ ἐνέργεια εἶναι μία καί ἡ ἴδια, συγγενική καί ἴση (μέ τοῦ Πατέρα). Ὅπως δηλαδή δεχόμαστε ὅτι οἱ φύσεις εἶναι ἑνωμένες καί ἀλληλοπεριχωροῦνται, χωρίς ν’ ἀμφισβητοῦμε τή διαφορά τους, ἀλλά τίς ἀριθμοῦμε καί τίς θεωροῦμε ἀδιαίρετες, ἔτσι καί γιά τίς θελήσεις καί τίς ἐνέργειες καί δεχόμαστε τή συνάφειά τους ἀλλά καί ἀναγνωρίζουμε τή διαφορά τους• τίς ἀριθμοῦμε, χωρίς ὅμως νά διακρίνουμε διαίρεση.
