Ἑρμηνεία στόν Κανόνα τῆς "Ἁγίας καί Μεγάλης Κυριακῆς τοῦ Πάσχα"
(Ὁ Κανόνας τῆς "Λαμπροφόρου Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου" πού εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Δαμασκηνοῦ, ἑρμηνεύτηκε ἀπό τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ὁ ὁποῖος μέ τό γλαφυρό του ὕφος μᾶς βοηθεῖ νά εἰσδύσουμε στά ὑπέροχα νοήματα τοῦ κανόνα. Σάν ἐλάχιστη προσφορά στούς ἐπισκέπτες τῆς ἱστοσελίδας μας τήν ἀναστάσιμη περίοδο πού διερχόμαστε, δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τήν ὑπέροχη αὐτή ἑρμηνεία.)
Ὠδή γ ‘. Ὁ Εἱρμός.
Δεῦτε πόμα πίωμεν καινόν, οὐκ ἐκ πέτρας ἀγόνου τερατουργούμενον, ἀλλ’ ἀφθαρσίας πηγήν, ἐκ τάφου ὀμβρήσαντος Χριστοῦ, ἐν ᾧ στερεούμεθα.
Ἑρμηνεία
Ἄξιον ἀπορίας εἶναι, διατὶ ὁ Μελωδός ἀνέφερεν εἰς τὸν Εἱρμόν τοῦτον τὸ καινὸν πόμα, τὸ ὁποῖον δὲν ἔχει καμμίαν προσαρμογὴν εἰς τὴν τρίτην τῆς Ἄννης Ὠδήν; Εἰς λύσιν τῆς ἀπορίας λέγομεν ὅτι, ἐὰν προσέχωμεν καλῶς, εὑρίσκομεν τὸν Εἱρμόν τοῦτον προσαρμοσμένον καὶ εἰς τὴν ἑορτήν τῆς Ἀναστάσεως, καὶ εἰς τὴν τρίτην τῆς Ἄννης Ὠδήν, καὶ ἄκουσον. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ λέγεται μὲν πολλαχῶς κοντὰ εἰς τὴν θείαν Γραφὴν• λέγεται δὲ καὶ ἡ τοῦ Κυρίου ἀνάστασις, καθὼς αὐτὸς ὁ Κύριος τὴν ὠνόμασεν εἰπών• «Οὐ μὴ πίω ἀπάρτι ἐκ τούτου τοῦ γεννήματος τῆς ἀμπέλου ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης, ὅταν αὐτὸ πίω μεθ’ ὑμῶν καινὸν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Πατρός μου» (Ματθ. κστ’ 29)• βασιλείαν γὰρ ἐδῶ ὀνομάζει τὴν ἀνάστασίν του, κατὰ τὴν ἑρμηνείαν τοῦ Χρυσορρήμονος καὶ Θεοφυλάκτου. Τοῦτο λοιπὸν ἠξεύρων ὁ θεσπέσιος Μελωδός, προσκαλεῖ οἰκειότατα ἡμᾶς τοὺς ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς εἰς τὸ νὰ πίωμεν αὐτὸ τὸ πόμα τὸ καινὸν ὁπού ὁ Κύριος ὑπέσχετο. Καινὸν δὲ πόμα εἶναι τοῦτο τῇ ἀλήθειᾳ, ἐπειδὴ καινοποιεῖ καὶ ἀφθαρτίζει ἡμᾶς τοὺς παλαιωθέντας καὶ διαφθαρέντας ἀπὸ τὴν ἁμαρτίαν ἐπειδὴ γὰρ ἡμεῖς συνανέστημεν μὲ τὸν Χριστὸν διὰ τῆς πίστεως, φανερὸν εἶναι ἀκολούθως ὅτι συνανεκαινίσθημεν μὲ αὐτὸν καὶ συναφθαρτίσθημεν. Μὲ τοιοῦτον τρόπον προσαρμόζεται ὁ Εἱρμὸς οὗτος εἰς τὴν ὑπόθεσιν τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου.
Προσαρμόζεται δὲ ὁ Εἱρμὸς καὶ εἰς τὴν τρίτην Ὠδήν της Ἄννης• καθότι τόσον ἐδῶ γράφεται «Ἐν ᾧ στερεούμεθα», ὅσον καὶ ἐν τῇ Ὠδῇ τῆς Ἄννης «Ἐστερεώθη ἡ καρδία μου ἐν Κυρίῳ» (α’ Βασιλ. β’ 1). Καὶ κατὰ ἄλλον δὲ τρόπον προσαρμόζεται ὁ Εἱρμὸς εἰς τὴν τρίτην Ὠδήν καθότι ἡ μὲν Ὠδή γράφει «Ἐστερεώθη ἡ καρδία μου», ὁ δὲ Εἱρμὸς πέτραν ἀναφέρει, ἥτις εἶναι στερεωτάτη• ὅθεν ὁ Μελωδός διὰ νὰ φανερωση τὴν τοῦ Εἱρμοῦ προσαρμογὴν μὲ τὴν Ὠδήν τῆς Ἄννης ἀνατρέχει εἰς τὴν παλαιάν ἱστορίαν τῆς Ἐξόδου ὅπου γράφεται ὅτι ἐκ τῆς ἀκροτόμου καὶ στερεᾶς πέτρας ἀνέβλυσεν ὕδωρ• διὸ λέγει• Ἐλᾶτε, ὦ φιλοχριστοι λαοί, νὰ πίωμεν ὕδωρ καινόν, ὅπου ἀνακαινίζει καὶ ἀφθαρτίζει ἡμᾶς• ὄχι καθὼς ἦτον ἐκεῖνο ὅπου ἔπιεν ὁ λαὸς τοῦ Ἰσραήλ, τὸ διὰ θαυματουργίας ἀναβλύζον ἀπὸ τὴν πέτραν τὴν ἄγονον καὶ στερεὰν διότι ἂν καὶ ἐκεῖνο ἦτον καινούριον διὰ τὸν παράδοξον τρόπον μὲ τὸν ὁποῖον ἀνέβλυσε, δὲν ἦτον ὅμως καινόν, ὡς ἀνακαινίζον καὶ ἀφθαρτίζον τούς πίνοντας. Τοιοῦτον λοιπὸν νερὸν καινὸν ἂς μὴ πίωμεν, ἀλλά ἂς πίωμεν πηγὴν ἀφθαρσίας: ἤτοι τὴν ἀφθαρτίζουσαν ἡμᾶς καὶ ἀνακαινίζουσαν, τὴν ὁποίαν ἐπήγασεν ὁ Χριστὸς ἐκ τοῦ πετρίνου τάφου του σήμερον ἀναστάς, καθὼς καὶ τὴν προτέραν πηγὴν τοῦ φθαρτοῦ ὕδατος ἐπήγασεν ἐκ τῆς πέτρας ὁ αὐτὸς Χριστός• ἐν ᾧ Χριστῷ ἡμεῖς οἱ πιστοὶ στερεούμεθα ὡς ἐπάνω εἰς λίθον στερεὸν καὶ θεμέλιον ἄσειστον, ὡς λέγει ὁ Παῦλος «Ὡς σοφὸς γάρ, φησίν, ἀρχιτέκτων θεμέλιον τέθεικα, θεμέλιον δὲ ἄλλον οὐδεὶς δύναται θεῖναι παρὰ τὸν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς» (Α’ Κορ. γ’ 10-11). (Τό κείμενο εἶναι παρμένο ἀπό τό "ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ" τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμος Β΄, τῶν ἐκδόσεων "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ τίς ὁποῖες καί εὐχαριστοῦμε)
