Ἑρμηνεία στόν Κανόνα τῆς "Ἁγίας καί Μεγάλης Κυριακῆς τοῦ Πάσχα"
(Ὁ Κανόνας τῆς "Λαμπροφόρου Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου" πού εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Δαμασκηνοῦ, ἑρμηνεύτηκε ἀπό τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ὁ ὁποῖος μέ τό γλαφυρό του ὕφος μᾶς βοηθεῖ νά εἰσδύσουμε στά ὑπέροχα νοήματα τοῦ κανόνα. Σάν ἐλάχιστη προσφορά στούς ἐπισκέπτες τῆς ἱστοσελίδας μας τήν ἀναστάσιμη περίοδο πού διερχόμαστε, δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τήν ὑπέροχη αὐτή ἑρμηνεία.)
Ὠδή α´ Τροπάριον β´
Οὐρανοί μέν ἐπαξίως εὐφραινέσθωσαν, γῆ δὲ ἀγαλλιάσθω, ἑορταζέτω δὲ κόσμος, ὁρατὸς τὲ ἅπας καὶ ἀόρατος. Χριστὸς γὰρ ἐγήγερται, εὐφροσύνη αἰώνιος.
Ἑρμηνεία
Καὶ τοῦτο τὸ Τροπάριον τῆς αὐτῆς πανηγυρικῆς ἰδέας εἶναι μὲ τὸ ἀνωτέρω, καὶ ἀπὸ τοῦ Θεολόγου ἐρανίσθη Γρηγορίου τὸν μὲν γὰρ «Οὐρανοὶ εὐφραινέσθωσαν γῆ δὲ ἀγαλλιάσθω» ἐπάρθη ἀπὸ τὸν εἰς τὴν Χριστοῦ Γέννησιν λόγον αὐτοῦ οὕτω λέγοντος• «Καὶ ἵνα συνελών εἴπω, εὐφραινέσθωσαν οἱ Οὐρανοὶ καὶ ἀγαλλιάσθω ἡ γῆ διὰ τὸν ἐπουράνιον εἲτα ἐπίγειον» (Χριστὸν δηλ.), ὁ δὲ Θεολόγος τοῦτο ἐρανίσθη πάλιν ἀπὸ τὸν Δαβὶδ λέγοντα• «Ἐφραινέσθωσαν οἱ Οὐρανοὶ καὶ ἀγαλλιάσθω ἡ γῆ» (Ψαλ. ψε’ 11)• τὸ δὲ «Ἑορταζέτω δὲ κόσμος ὁρατὸς τε ἅπας καὶ ἀόρατος» ἐπάρθη ἀπὸ τὸν εἰς τὸ Πάσχα λόγον τοῦ αὐτοῦ Θεολόγου• ἐν τῷ λόγῳ γὰρ ἐκείνῳ εἰσάγεται ὁ φανείς εἰς τὸν Ἅγιον Ἄγγελος καὶ λέγει• «Σήμερον σωτηρία τῷ Κόσμῳ, ὅσος τε ὁρατὸς καὶ ὅσος ἀόρατος», τὸ δὲ «Χριστὸς γὰρ ἐγήγερται εὐφροσύνη αἰώνιος» ἐρανίσθη ἀπὸ τὸν εἰς τὴν Πεντηκοστὴν λόγον τοῦ αὐτοῦ• ἐκεῖ γὰρ ὁ Χριστὸς ἑορτὴ καὶ ἀγαλλίασις ὀνομάζεται οὕτω• «Ἐν αὐτῷ τῷ Λόγῳ καὶ Θεῶ καὶ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ, τῇ ἀληθινῇ τῶν σωζόμενων ἑορτῇ καὶ ἀγαλλιάσει»• μᾶλλον δὲ καὶ τὸ «Χριστὸς ἐγήγερται» ἀπὸ τὸν ἀνωτέρω ἴδιον λόγον τοῦ Θεολόγου ἐλήφθη• ἐκεῖ γὰρ λέγει ὁ Ἅγιος ἀμέσως μετὰ τὸ «Ὅσος τε ὁρατὸς καὶ ὅσος ἀόρατος» τὸ «Χριστὸς ἐκ νεκρῶν (ἐγήγερται δηλ.) συνεγείρεσθε»• ὁ δὲ Θεολόγος Γρηγόριος ἔλαβε τοῦτο ἐκ τοῦ Ἀποστόλου εἰπόντος• «Χριστὸς ἐγήγερται ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο» (Α’ Κορ. ιε’ 20).
Οὐρανοὶ λοιπόν, τοὺς ὁποίους καλεῖ ἐδῶ ὁ Μελωδός εἰς τὸ νὰ εὐφραίνωνται, εἶναι οἱ ἐν Οὐρανοῖς Ἄγγελοι, ὁμοίως καὶ γῆ, τὴν ὁποίαν προσκαλεῖ εἰς τὸ νὰ ἀγαλλιᾶται, εἶναι οἱ ἐπὶ γῆς ἀνθρωποι• ἢ καλεῖ κατὰ σχῆμα προσωποποιΐας καὶ αὐτὰ τὰ ἄψυχα στοιχεῖα εἰς τὸ νὰ εὐφρανθοῦν διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χαρᾶς τῆς τοῦ Κυρίου ἀναστάσεως. Τοῦτο τὸ ἴδιον νόημα φανερώνουν καὶ τὰ παρακάτω λόγια του Μελωδοῦ, ἤγουν τὸ «Ἑορταζέτω δὲ κόσμος ὁρατὸς τε ἅπας καὶ ἀόρατος»• κόσμον γὰρ ὁρατόν ὀνομάζει τοὺς ἀνθρώπους, ἢ καὶ τὸν αἰσθητόν ὅλον κόσμον κατὰ σχῆμα προσωποποιίας• Κόσμον δὲ ἀόρατον, τὰς ἀόρατους Δυνάμεις τῶν ἁγίων Ἀγγέλων λέγει γὰρ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος• «Ἔστω κοινὴ πανήγυρις οὐρανίων καὶ ἐπιγείων Δυνάμεων πείθομαι γὰρ κἀκείνας συναγάλλεσθαι καὶ συμπανηγυρίζειν σήμερον, εἴπὲρ εἰσι φιλάνθρωποι καὶ φιλόθεοι» (Λόγος εἰς τὰ Γενέθλια). (Τό κείμενο εἶναι παρμένο ἀπό τό "ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ" τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμος Β΄, τῶν ἐκδόσεων "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ τίς ὁποῖες καί εὐχαριστοῦμε)
