Ἑρμηνεία στόν Κανόνα τῆς "Ἁγίας καί Μεγάλης Κυριακῆς τοῦ Πάσχα"
(Ὁ Κανόνας τῆς "Λαμπροφόρου Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου" πού εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Δαμασκηνοῦ, ἑρμηνεύτηκε ἀπό τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ὁ ὁποῖος μέ τό γλαφυρό του ὕφος μᾶς βοηθεῖ νά εἰσδύσουμε στά ὑπέροχα νοήματα τοῦ κανόνα. Σάν ἐλάχιστη προσφορά στούς ἐπισκέπτες τῆς ἱστοσελίδας μας τήν ἀναστάσιμη περίοδο πού διερχόμαστε, δημοσιεύουμε σέ συνέχειες τήν ὑπέροχη αὐτή ἑρμηνεία.)
Ὠδή γ´ Τροπάριον α´
Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανὸς τὲ καὶ γῆ, καὶ τὰ καταχθόνια ἑορταζέτω γοῦν πᾶσα κτίσις τὴν ἔγερσιν Χριστοῦ, ἐν ᾧ ἐστερέωται.
Ἑρμηνεία
Προτύτερα ἀπὸ τὴν εἰς ᾅδου κατάβασιν τοῦ Κυρίου τὰ μὲν ἐπουράνια τάγματα τῶν Ἀγγέλων δεύτερα φῶτα ἦτον, μεταδοτικῶς φωτιζόμενα ἀπὸ τὸ πρῶτον φῶς τῆς Τρισηλίου Θεότητος• ὁ δὲ Οὐρανὸς τοῦ Οὐρανοῦ: ἤτοι ὁ καλούμενος ἐμπύρινος Οὐρανός, τόπος ἦτον φωτὸς καὶ αὐτός, ἐπειδὴ ἦτον κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ τοῦ πρώτου καὶ ἄκρου ὄντος φωτός• «Ὁ Οὐρανὸς γάρ, φησί, τοῦ Οὐρανοῦ τῷ Κυρίῳ» (Ψαλ. ριγ’ 24), ἡ δὲ γῆ καὶ τὰ ἐν τῇ γῇ ἐφωτίζοντο ἀπὸ τὸν Ἥλιον καὶ Σελήνην καὶ ἄστρα• μόνος δὲ ὁ Ἅδης ἦτον φωτὸς ἔρημος, καὶ σκότους τόπος φοβερώτατος• ὅθεν περὶ αὐτοῦ ἔλεγεν ὁ Θεὸς εἰς τὸν Ἰώβ• «Οἶδας δὲ ἐν ποίᾳ γῇ αὐλίζεται τὸ φῶς, σκότους δὲ ποῖος ὁ τόπος;» (Ἰώβ λη’ 19). Ἀφ’ οὗ δὲ ὁ Χριστὸς ἐκατέβη εἰς τὸν ἅδην, τότε καὶ ὁ ᾅδης ἐπληρώθη ἀπὸ τὸ ἄδυτον καὶ ἀνέσπερον φῶς τῆς αὐτοῦ Θεότητος.
Ταῦτα λοιπὸν ἠξεύρων ὁ σοφὸς Ἰωάννης, οὕτω μελουργεῖ• Τώρα κατὰ τὴν σημερινὴν ἡμέραν τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου δὲν εἶναι ἄλλα μέρη τοῦ Κόσμου πεφωτισμένα, ἄλλα δὲ ἐσκοτισμένα, ἀλλά ὅλα ὁμοῦ χωρὶς καμμίαν ἐξαίρεσιν εἶναι γεμᾶτα καὶ πεπληρωμένα ἀπὸ τὸ νοητὸν φῶς τοῦ ἀναστάντος Δεσπότου, καὶ ὑπὲρ τὸν Ἥλιον ἐξαστράποντος, ὁ Οὐρανός, λέγω, καὶ τὰ ἐν τῷ Οὐρανῷ πάντα, ἡ γῆ καὶ τὰ ἐν τῇ γῇ πάντα, καὶ τὰ σκοτεινόμορφα δὲ μέρη τοῦ ᾅδου καὶ αὐτὰ σήμερον εἶναι φωτεινόμορφα. Διὰ τοῦτο λοιπὸν ἂς μὴ ἑορτάζη μόνη ἡ γῆ καὶ τὰ ἐν τῇ γῇ, οὐδὲ μόνος ὁ Οὐρανὸς καὶ τὰ ἐν τῷ Οὐρανῷ, οὐδὲ μόνα τὰ καταχθόνια, ἀλλὰ ὅλη ὁμοῦ ἡ Κτίσις, ἡ οὐράνιος, ἡ ἐπίγειος καὶ ἡ καταχθόνιος ἂς ἑορτάζη τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ μὲ τὸ φῶς τοῦ ὁποίου ἐφωτίσθησαν, ἐλαμπρύνθησαν καὶ τόσον εὐεργέτηθησαν ἀλλά καὶ αὐτὸς ὁ λαὸς τῶν Ἐθνῶν καὶ ἀπίστων, ὁ κατὰ τὸν Ἡσαΐαν καθήμενος ἐν τῷ σκότει τῆς ἀσεβείας καὶ κακίας, ἂς ἰδῆ τὸ μέγα τοῦτο φῶς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ἐν ᾦ ἐστερέωται. Εἰς ἄλλα ἀντίγραφα γράφεται «Ἐν ᾗ (ἤγουν ἀναστάσει)»• ὀρθότερον ὅμως εἶναι νὰ γράφεται «Ἐν ᾧ (Χριστῷ δηλαδὴ)» κατὰ τοὺς δύο ἑρμηνευτάς τῶν Κανόνων, καὶ κατὰ τὴν Ὠδήν τῆς Ἄννης, εἰς τὴν ὁποίαν γράφεται• «Ἐστερεώθη ἡ καρδία μου ἐν Κυρίῳ». (Τό κείμενο εἶναι παρμένο ἀπό τό "ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ" τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμος Β΄, τῶν ἐκδόσεων "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ τίς ὁποῖες καί εὐχαριστοῦμε)
