KEIMENO
« οὐχ ὁ ἔξωθεν ἐμπλοκῆς τριχῶν καὶ περιθέσεως χρυσίων ἢ ἐνδύσεως ἱματίων κόσμος, ἀλλ’ ὁ κρυπτὸς τῆς καρδίας ἄνθρωπος ἐν τῷ ἀφθάρτῳ τοῦ πραέος καὶ ἡσυχίου πνεύματος, ὅ ἐστιν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ πολυτελές »
ΕΡΜΗΝΕΙΑ
« Ἐσεῖς οἱ γυναῖκες σύζυγοι νά στολίζεστε ὄχι μέ ἐξωτερικά στολίδια: Μήν πλέκετε δηλαδή περίτεχνα τά μαλλιά σας, οὔτε νά φορᾶτε χρυσά κοσμήματα ἤ νά ντύνεστε μέ πολυτελή ροῦχα. Ἀντιθέτως νά ἔχετε ἐσωτερικά στολίδια. Νά ἔχετε δηλαδή ὡς στόλισμα τόν κρυφό καί ἀφανή στά σωματικά μάτια ἐσωτερικό ἄνθρωπο τῆς καρδιᾶς, ὁ ὁποῖος ἔχει ὡς κόσμημα καί ἄφθαρτο στολισμό τό πράο καί ὑπομονετικό καί ἥσυχο πνεῦμα. Αὐτό τό πνεῦμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ἔχει μεγάλη ἀξία καί εἶναι πολυτελές.» (Ἀπό τήν «ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ» μέ σύντομη Ἑρμηνεία, ἔκδοση «Ο ΣΩΤΗΡ»)
ΣΧΟΛΙΟ Γ ´ (συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο)
Γιὰ νὰ τὰ ἐπιτύχουμε ὅλα αὐτά, πρέπει νὰ παρακολουθοῦμε τὸν ἑαυτό μας πῶς πορευόμαστε. Νὰ ἐντοπίζουμε σὲ τί ὑστεροῦμε. «Γνώρισόν μοι, Κύριε, τὸ πέρας μου καὶ τὸν ἀριθμὸν τῶν ἡμερῶν μου, τίς ἐστιν, ἵνα γνῶ τί ὑστερῶ ἐγώ» (Ψαλ. λη΄ [38] 5). Νὰ ἐξετάζουμε πῶς περάσαμε τὴν ἡμέρα μας! Νὰ ἐρωτοῦμε τὸν ἑαυτό μας: Τί ἔκαμα σήμερα ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ κάμω; Τί σκέφθηκα ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ σκεφθῶ; Τί εἶπα ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ πῶ; Τί ἄκουσα ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ ἀκούσω; Τί εἶδα ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ δῶ; Ποῦ πῆγα ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ πάω;
Ὁ Μέγας Βασίλειος στὸν δεύτερο Ἀσκητικὸ λόγο του προτρέπει, ὅταν ἔρχεται τὸ τέλος τῆς ἡμέρας καὶ περατώνεται κάθε σωματικὸ καὶ πνευματικὸ ἔργο, νὰ ἐξετάζῃ ὁ καθένας τὸν ἑαυτό του μήπως ἔκαμε, μήπως σκέφθηκε, μήπως συζήτησε κάτι ἄπρεπο, μήπως ἔδειξε νωθρότητα, ραθυμία, κακὴ ἐπιθυμία. Ἂν σημειώνῃ στὴν αὐτοεξέτασί του παραβάσεις τοῦ θείου θελήματος, νὰ τὶς κάνῃ ἀντικείμενο ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, γιὰ νὰ θεραπεύεται τὸ πάθος του. Ἐπίσης συνιστᾷ τὴν πνευματικὴ ἐργασία ποὺ κάνουμε κάθε ἡμέρα νὰ τὴ συγκρίνουμε μὲ τὴν ἐργασία ποὺ κάναμε τὶς προηγούμενες ἡμέρες, γιὰ νὰ τὴν βελτιώνουμε ὅλο καὶ περισσότερο1. Παραπλήσια συμβουλὴ δίνει καὶ ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ νέος θεολόγος: Ἀφοῦ τελειώσῃ ἡ ἡμέρα καὶ ἔρθῃ τὸ βράδυ, νὰ συλλογίζεσαι: Πῶς ἆραγε μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ πέρασα τὴν ἡμέρα μου; Μήπως κατέκρινα κανέναν ἢ προσέβαλα ἢ σκανδάλισα ἢ κοίταξα ἄλλον μὲ ἐμπάθεια ἢ δὲν ἔκαμα ὑπακοὴ ἢ ἀμέλησα τὸ διακόνημά μου ἢ ὠργίσθηκα ἢ ἀπησχόλησα τὸ νοῦ μου σὲ ἀνώφελα πράγματα ἢ βάρυνα ἀπὸ τὴ ραθυμία;
Μὲ τὸν προσεκτικὸ αὐτὸν ἔλεγχο θὰ βρίσκουμε ὅτι ἁμαρτάνουμε κάθε στιγμὴ καὶ ὥρα τῆς ζωῆς μας μὲ πράξεις καὶ μὲ λόγια, ἐν γνώσει καὶ ἐν ἀγνοίᾳ, ἑκουσίως ἢ ἀκουσίως, ἐκ συναρπαγῆς ἢ προμελέτης. Δὲν θὰ καλλιεργοῦμε ψευδαισθήσεις ὅτι εἴμαστε οἱ καλύτεροι, ἀλλὰ θὰ συναισθανώμεθα τὴν ἐνοχή μας, θὰ ρίπτουμε στὰ πόδια τοῦ Θεοῦ τὴν ἀδυναμία μας καὶ θὰ ἐπικαλούμεθα τὸ μέγα ἔλεός του.
Εἶναι ὑγιὴς κατάστασι τῆς ψυχῆς νὰ ἔχουμε διάθεσι στροφῆς πρὸς τὸν ἔσω ἄνθρωπο. Ὅσο μποροῦμε, νὰ ἀσκούμεθα πρὸς τὴν κατεύθυνσι αὐτὴ μὲ τὴν περισυλλογὴ καὶ τὴν αὐτοεξέτασι. (Ἀπό τό περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ» τ. 1936, 24.6.2007, σ.281-282)
