Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός.
Κεφάλαιο 17 Γιὰ τοὺς ἀγγέλους Β΄
«Ἐπειδὴ εἶναι πνευματικὰ ὄντα, ζοῦν σὲ τόπους πνευματικούς, χωρὶς νὰ περιορίζονται ὅπως τὰ σώματα· διότι δὲν παίρνουν τὸ σχῆμα τοῦ σώματος σύμφωνα μὲ τοὺς φυσικοὺς νόμους, οὔτε ἔχουν τρεῖς διαστάσεις, ἀλλὰ παρουσιάζονται καὶ ἐνεργοῦν πνευματικά, ὅπου διαταχθοῦν· δὲν μποροῦν βέβαια στὸ ἴδιο χρονικὸ διάστημα νὰ βρίσκονται καὶ νὰ ἐνεργοῦν ἐδῶ κι ἐκεῖ. Δὲν γνωρίζουμε ἐὰν οἱ ἄγγελοι εἶναι μεταξὺ τοὺς ἴσοι στὴν οὐσία ἢ διαφέρουν. Τὸ γνωρίζει μόνον ὁ παντογνώστης Θεός, ὁ ὁποῖος τοὺς ἔπλασε. Διαφέρουν, βέβαια, μεταξὺ τοὺς στὸ φωτισμὸ καὶ τὴ θέση· δηλαδή, ἢ βρίσκονται σὲ θέση δεκτικὴ φωτισμοῦ ἢ μετέχουν στὸ φωτισμὸ ἀνάλογα μὲ τὴ θέση τους καὶ φωτίζονται μεταξὺ τοὺς ἐξαιτίας τῆς ὑπεροχῆς τοῦ τάγματος ἢ τῆς φύσεως. Εἶναι φανερὸ ὅτι οἱ ἄγγελοι ποὺ ὑπερέχουν μεταδίδουν τὸ φωτισμὸ καὶ τὴ γνώση στοὺς κατώτερους. Εἶναι ἱκανοὶ καὶ πρόθυμοι στὴν ἐκτέλεση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί, λόγω τῆς ταχύτητος τῆς φύσεώς τους, βρίσκονται ἀμέσως παντοῦ, ὅπου τους δώσει ἐντολὴ ὁ Θεός. Φυλάγουν τὰ μέρη τῆς γῆς, διοικοῦν ἔθνη καὶ τόπους, ὅπου ὁ Δημιουργός τους ἔταξε, καὶ φροντίζουν γιὰ τὰ ἀνθρώπινα καί μᾶς βοηθοῦν. Πάντως, εἶναι ἀνώτεροι ἀπό μας, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα καὶ τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, καὶ βρίσκονται πάντοτε στὴν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ. Εἶναι δυσκίνητοι πρὸς τὸ κακό, ὄχι ὅμως ἀκίνητοι· τώρα ὅμως ἔχουν γίνει καὶ ἀκίνητοι (στὸ κακό), ὄχι ἐξαιτίας τῆς φύσεώς τους, ἀλλὰ κατὰ χάριν καὶ μὲ τὴν προσήλωσή τους στὸ μόνο ἀγαθό. Βλέπουν τὸ Θεὸ ὅσο τοὺς ἐπιτρέπεται καὶ ἔχουν τὴ θέα του σὰν τροφή. Ὡς ἀσώματοι εἶναι ἀνώτεροι ἀπό μας· ἔχουν ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ κάθε πάθος του σώματος, ἀλλὰ δὲν εἶναι ἀπαθεῖς· διότι μόνον ὁ Θεὸς εἶναι ἀπαθής. Ἀλλάζουν τὴ μορφή τους, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, καὶ ἔτσι φανερώνονται στοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς ἀποκαλύπτουν τὰ θεία μυστήρια. Ζοῦν στὸν οὐρανὸ καὶ ἔχουν ἕνα ἔργο, νὰ ὑμνοῦν τὸ Θεὸ καὶ νὰ διακονοῦν τὸ θεῖο τοῦ θέλημα. Ἔτσι τὸ λέει καὶ ὁ ἁγιώτατος, ἱερώτατος καὶ θεολογικώτατος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης: «Ὅλη ἡ θεολογία, δηλαδὴ ἡ Ἁγία Γραφή, ἔχει ξεχωρίσει τὶς οὐράνιες δυνάμεις σὲ ἐννέα τάγματα»· ὁ θεῖος διδάσκαλος τὶς κατατάσσει αὐτὲς σὲ τρία τριαδικὰ συστήματα. «Πρώτη τριάδα», λέει, «εἶναι αὐτὴ ποὺ εἶναι πάντοτε γύρω ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ εἶναι ἕτοιμη νὰ ἑνωθεῖ μαζί του ἀμέσως, δηλαδὴ ἡ τάξη τῶν ἑξαπτέρυγων Σεραφίμ, τῶν πολυόμματων Χερουβὶμ καὶ τῶν ἁγιώτατων Θρόνων· δεύτερη τριάδα εἶναι τῶν Κυριοτήτων, τῶν Δυνάμεων καὶ τῶν Ἐξουσιῶν· καὶ τρίτη καὶ τελευταῖα τριάδα εἶναι τῶν Ἀρχῶν, τῶν Ἀρχαγγέλων καὶ τῶν Ἀγγέλων». Μερικοὶ λένε ὅτι δημιουργήθηκαν πρὶν ἀπ’ ὅλη τὴ δημιουργία, ὅπως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ποὺ λέει: «(Ὁ Θεός) πρῶτα συλλαμβάνει στὸ νοῦ τὶς οὐράνιες δυνάμεις τῶν ἀγγέλων, καὶ ἡ σκέψη τοῦ ἔγινε πράξη». Ἄλλοι λένε ὅτι δημιουργήθηκαν μετὰ τὴ δημιουργία τοῦ πρώτου οὐρανοῦ. Ὅλοι βέβαια συμφωνοῦν ὅτι ἔγιναν πρὶν τὴν πλάση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐγὼ συμφωνῶ μὲ τὸ Θεολόγο Γρηγόριο. Διότι ἔπρεπε πρῶτα νὰ δημιουργηθοῦν οἱ νοερὲς οὐσίες, ἔπειτα τὰ αἰσθητά, καὶ στὸ τέλος καὶ ἀπὸ τὰ δυὸ ὁ ἄνθρωπος. Ὅσοι τέλος ἰσχυρίζονται ὅτι οἱ ἄγγελοι εἶναι οἱ δημιουργοὶ τῶν διαφόρων ὑπάρξεων, αὐτοὶ ἀποτελοῦν τὸ στόμα τοῦ πατέρα τους, τοῦ Διαβόλου· διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κτίσματα καὶ ὄχι δημιουργοί. Δημιουργός, προνοητὴς καὶ συντηρητὴς ὅλων εἶναι μόνον ὁ ἄκτιστος Θεός, ὁ ὁποῖος ὑμνεῖται καὶ δοξάζεται στὸ πρόσωπο τοῦ Πατέρα, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.»
