Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός.
Κεφάλαιο 22ο
Γιὰ τὸν ἀέρα καὶ τοὺς ἀνέμους.
«Ὁ ἀέρας εἶναι στοιχεῖο πολὺ λεπτό, ὑγρὸ καὶ θερμό, πιὸ βαρὺ ἀπὸ τὴ φωτιά, πιὸ ἐλαφρὸ ἀπὸ τὸ χῶμα καὶ τὸ νερό, αἴτιο τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς ὁμιλίας· εἶναι ἀχρωμάτιστο, δηλαδὴ δὲν ἔχει ἀπὸ τὴ φύση τοῦ χρῶμα, διαυγές, διάφανο (δηλαδὴ τὸ διαπερνᾶ τὸ φῶς) καὶ ἐξυπηρετεῖ τὶς τρεῖς αἰσθήσεις μας (διότι μέσω αὐτοῦ βλέπουμε, ἀκοῦμε, ὀσφραινόμαστε)· εἶναι στοιχεῖο ποὺ δέχεται τὴ θερμότητα καὶ τὴν ψυχρότητα, τὴν ξηρότητα καὶ τὴν ὑγρασία· στὸν ἀέρα ἀνήκουν ὅλες οἱ κινήσεις στὸ χῶρο· δηλαδὴ πάνω, κάτω, μέσα, ἔξω, δεξιά, ἀριστερὰ καὶ κυκλικά. Δὲν ἔχει δικό του φῶς, ἀλλὰ φωτίζεται ἀπὸ τὸν ἥλιο, τὴ σελήνη, τὰ ἄστρα καὶ τὴ φωτιά. Καὶ αὐτὸ τὸ βεβαιώνει ὁ λόγος τῆς Γραφῆς, ὅτι «σκότος ὑπῆρχε πάνω ἀπὸ τὴν ἄβυσσο»· πράγμα ποὺ σημαίνει ὅτι ὁ ἀέρας δὲν ἔχει δικό του φῶς, ἀλλὰ ἡ οὐσία τοῦ φωτὸς εἶναι κάποια ἄλλη. Ὁ ἄνεμος ἀκόμη εἶναι κίνηση τοῦ ἀέρα ἢ ρεῦμα τοῦ ἀέρα ποὺ ἀλλάζει τὶς ὀνομασίες του ἀπὸ τοὺς διαφορετικοὺς τόπους ἀπὸ τοὺς ὁποίους φυσᾶ. Ἀλλὰ καὶ ὁ τόπος ἀνήκει στὸν ἀέρα· διότι ὡς τόπος θεωρεῖται ἡ περιοχὴ κάθε σώματος. Καὶ τί ἄλλο περιέχει τὰ σώματα, παρὰ ὁ ἀέρας; Ὑπάρχουν μάλιστα διάφοροι τόποι, ἀπ’ ὅπου προέρχεται ἡ κίνηση τοῦ ἀέρα καὶ ἀπό τους ὁποίους οἱ ἄνεμοι παίρνουν τὶς ὀνομασίες τους· καὶ ὅλοι οἱ ἄνεμοι εἶναι δώδεκα. Λένε ἀκόμη ὅτι ὁ ἀέρας εἶναι σβήσιμο φωτιᾶς ἢ ἀτμὸς νεροῦ ποὺ ἔχει θερμανθεῖ. Ὁ ἀέρας, λοιπὸν εἶναι θερμὸς στὴ φύση του, ἀλλὰ ψύχεται ἀπὸ τὴν ἐπαφή του μὲ τὸ νερὸ καὶ τὸ ἔδαφος, μὲ ἀποτέλεσμα τὰ κάτω στρώματά του νὰ εἶναι ψυχρά, ἐνῶ τὰ πάνω θερμά. Ἄνεμοι φυσοῦν οἱ ἑξῆς: ἀπὸ τὴ θερινὴ ἀνατολὴ ὁ καικίας (=βορειοανατολικός), ποὺ ὀνομάζεται καὶ μέσης, ἀπὸ τὴν ἰσημερινὴ ἀνατολὴ ὁ ἀπηλιώτης (=ἀνατολικός), ἀπὸ τὴ χειμερινὴ ἀνατολὴ ὁ εὖρος (=ἀνατολικός- νοτιοανατολικός), ἀπὸ τὴ χειμερινὴ δύση ὁ λίβας (=νοτιοδυτικός), ἀπὸ τὴν ἰσημερινὴ δύση ὁ ζέφυρος (=δυτικός), ἀπὸ τὴ θερινὴ δύση ὁ ἀργέστης (=βορειοδυτικός), δηλαδὴ ὁ Ὀλυμπίας, ποὺ λέγεται καὶ Ἰάπυξ. Ἔπειτα πνέουν ἀντίθετα μεταξὺ τοὺς ὁ νότος καὶ ὁ ἀπαρκτίας (=βόρειος). Ἐνδιάμεσος πάλι μεταξὺ τοῦ ἀπαρκτία καί τοῦ καικία πνέει ὁ βορέας (=βόρειος-βορειοανατολικός). Ἐνδιάμεσος μεταξὺ τοῦ εὔρου καὶ τοῦ νότου πνέει ὁ Φοῖνιξ (=νότιος-νοτιοανατολικός), ὁ ὁποῖος λέγεται εὐρόνοτος. Ἐνδιάμεσος πάλι μεταξὺ νότου καὶ λίβα εἶναι ὁ λιβόνοτος, ποῦ λέγεται καὶ λευκόνοτος (=νότιος-νοτιοδυτικός). Ἐνδιάμεσος τέλος μεταξὺ ἀπαρκτίου καὶ ἀργέστου εἶναι ὁ θρασκίας (=βόρειος-βορειοδυτικός), πού λέγεται κέρκιος ἀπὸ τοὺς γύρω κατοίκους. (Τὰ ἄκρα του κόσμου τὰ κατοικοῦν τὰ ἑξῆς ἔθνη· πρὸς τὸν ἀπηλιώτη οἱ Βακτριανοί, πρὸς τὸν εὖρο οἱ Ἰνδοί· πρὸς τὸν Φοίνικα βρίσκεται ἡ Ἐρυθρὰ θάλασσα καὶ ἡ Αἰθιοπία· πρὸς τὸν λιβόνοτο οἱ Γαράμαντες ποὺ κατοικοῦν πάνω ἀπὸ τὴ Σύρτη· πρὸς τὸ λίβα οἱ Αἰθίοπες καὶ οἱ Ὑπέρμαυροι τῆς δύσεως· πρὸς τὸν ζέφυρο βρίσκονται οἱ Στῆλες τοῦ Ἠρακλέους καὶ οἱ ἀρχές της Λιβύης καὶ τῆς Εὐρώπης· πρὸς τὸν ἀργέστη ἡ Ἰβηρία, ἡ σημερινὴ Ἱσπανία· πρὸς τὸν θρασκία οἱ Κέλτες καὶ τὰ γειτονικὰ ἔθνη· πρὸς τὸν ἀπαρκτία οἱ Σκύθες ποὺ κατοικοῦν πάνω ἀπὸ τὴ Θράκη· πρὸς τὸ βορρᾶ εἶναι ὁ Πόντος, ἡ Μαιώτιδα καὶ οἱ Σαρμάτες· πρὸς τὸν καικία εἶναι ἡ Κασπία θάλασσα καὶ οἱ Σάκες).»
