Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός.
Κεφάλαιο 27ο
Γιὰ τὶς ἡδονές.
Ἀπὸ τὶς ἡδονὲς ἄλλες εἶναι ψυχικὲς καὶ ἄλλες σωματικές. Ψυχικὲς βέβαια εἶναι ὅσες ἀνήκουν ἀποκλειστικὰ στὴν ἴδια τὴν ψυχή, ὅπως οἱ σχετικὲς μὲ τὶς ἐπιστῆμες καὶ τὴ γνώση. Σωματικὲς πάλι εἶναι αὐτὲς ποὺ ἀπολαμβάνει ἀπὸ κοινοῦ ἡ ψυχὴ μὲ τὸ σῶμα καὶ γι’ αὐτὸ ὀνομάζονται σωματικές, ὅπως εἶναι οἱ σχετικὲς μὲ τὴν τροφή, τὴ συνουσία καὶ τὰ παρόμοια. Ἀποκλειστικὰ μόνον σωματικὲς ἡδονὲς δὲν συναντᾶς.
Ἄλλες πάλι ἡδονὲς εἶναι πραγματικὲς καὶ ἄλλες ψεύτικες· οἱ ἡδονὲς ἀποκλειστικά του νοῦ προέρχονται ἀπὸ τὶς ἐπιστῆμες καὶ τὴ γνώση, ἐνῶ οἱ σωματικὲς ἀπὸ τὶς αἰσθήσεις. Ἀπὸ τὶς σωματικὲς ἡδονὲς ἄλλες εἶναι φυσιολογικὲς καὶ ἀναγκαῖες, διότι δὲν ὑπάρχει ζωὴ χωρὶς αὐτές· τέτοιες εἶναι οἱ τροφὲς ποὺ χορταίνουν τὴν πείνα καὶ ἡ ἀπαραίτητη ἔνδυση. Ἄλλες εἶναι φυσιολογικές, ὄχι ὅμως ἀπαραίτητες, ὅπως οἱ φυσικὲς καὶ νόμιμες σαρκικὲς ἐπαφὲς (διότι αὐτὲς συντελοῦν στὴν ἀναπαραγωγὴ ὄλου τοῦ ἀνθρώπινου γένους· μπορεῖ ὄμωςνα ζήσει κάποια καὶ μὲ παρθενία). Ἄλλες πάλι ἡδονὲς δὲν εἶναι ἀπαραίτητες οὔτε φυσιολογικές, ὅπως ἡ μέθη, ἡ ἀκολασία καὶ τὸ ὑπερβολικὸ φαγητό· διότι δὲν συντελοῦν οὔτε στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς μας οὔτε στὴν ἀναπαραγωγὴ τοῦ γένους· τὸ ἀντίθετο, καὶ βλάπτουν. Αὐτός, λοιπόν, ποὺ ζεῖ σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ πρέπει ν’ ἀπολαμβάνει τὶς ἀπαραίτητες καὶ φυσιολογικὲς ἡδονές, νὰ βάζει σὲ δεύτερη μοίρα τὶς φυσιολογικὲς ἀλλὰ ὄχι ἀπαραίτητες ἡδονές, στὸν κατάλληλο χρόνο, μὲ τὸν ὀρθὸ τρόπο καὶ μέτρο, καὶ ν’ ἀποφεύγει τελείως τὶς ἄλλες.
Πρέπει νὰ θεωροῦμε καλὲς ἡδονὲς αὐτὲς ποὺ δὲν συνδέονται μὲ τὴν λύπη· αὐτὲς ποὺ δὲν προξενοῦν μεταμέλεια, οὔτε δημιουργοῦν ἄλλη βλάβη, οὔτε προχωροῦν πέρα ἀπὸ τὸ κανονικό, οὔτε μας ἀποσποῦν πολὺ χρόνο ἀπὸ τὶς σοβαρὲς ἀσχολίες οὔτε μας κάνουν δούλους.
Κεφάλαιο 28ο
Γιὰ τὴν λύπη.
Τὰ εἴδη τῆς λύπης εἶναι τέσσερα· ἡ κατάθλιψη, ἡ στενοχώρια, ὁ φθόνος καὶ ἡ συμπάθεια. Κατάθλιψη εἶναι ἡ λύπη πού μας ἀφαιρεῖ τὴ φωνή· στενοχώρια εἶναι ἡ λύπη ποὺ βαραίνει τὴν ψυχή· φθόνος εἶναι ἡ λύπη γιὰ τὰ ἀγαθὰ τῶν ἄλλων· καὶ συμπάθεια εἶναι ἡ λύπη γιὰ τὴ ξένη δυστυχία.
