Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός.
Κεφάλαιο 37ο
Γιά τήν ἐνέργεια.
Πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ὅλες οἱ δυνάμεις πού ἔχουμε ἀναφέρει, οἱ γνωστικές, οἱ ζωτικές, οἱ φυσικές καί οἱ τεχνικές, ὀνομάζονται ἐνέργειες. Ἐνέργεια εἶναι ἡ φυσική δύναμη καί κίνηση κάθε οὐσίας. Καί ἐπίσης• φυσική ἐνέργεια εἶναι ἡ ἔμφυτη κίνηση κάθε οὐσίας. Γι’ αὐτό εἶναι φανερό ὅτι ὅποια ὄντα ἔχουν τήν ἴδια οὐσία, αὐτά ἔχουν καί τήν ἴδια ἐνέργεια• ὅποια ὅμως ἔχουν διαφορετικές φύσεις, αὐτά ἔχουν καί διαφορετικές ἐνέργειες• διότι εἶναι ἀδύνατο ἡ οὐσία νά εἶναι ἀμέτοχη στή φυσική ἐνέργεια. Φυσική ἐνέργεια πάλι εἶναι ἡ δύναμη πού φανερώνει κάθε οὐσία. Καί ἐπίσης• φυσική καί πρώτη ἐνέργεια εἶναι ἡ ἀεικίνητη δύναμη τῆς νοερῆς ψυχῆς, δηλαδή ἡ ἀεικίνητη δύναμη τῆς διάνοιάς της, ἡ ὁποία ἀπό τή φύση της πηγάζει πάντοτε ἀπ’ αὐτήν. Καί ἀκόμη• φυσική ἐνέργεια εἶναι ἡ δύναμη καί ἡ κίνηση κάθε οὐσίας, χωρίς τήν ὁποία ὑπάρχει μόνο αὐτό πού δέν ἔχει ὕπαρξη.
Ἐνέργειες ὀνομάζονται καί οἱ πράξεις, ὅπως τό νά ὁμιλεῖ κανείς, νά περπατᾶ, νά τρώει, νά πίνει καί τά παρόμοια. Καί ἀκόμη, τά φυσικά πάθη λέγονται πολλές φορές ἐνέργειες, ὅπως ἡ πεῖνα, ἡ δίψα καί τά παρόμοια. Ἐνέργεια ὀνομάζεται τέλος καί τό ἀποτέλεσμα τῆς δυνάμεως. Μέ διπλή σημασία λέγονται καί οἱ ἐκφράσεις «δυνάμει» καί «ἐνεργείᾳ». Τό παιδί πού θηλάζει τό ὀνομάζουμε δυνάμει γραμματοδιδάσκαλο• διότι ἔχει τήν ἱκανότητα μέ τή μάθηση νά γίνει γραμματοδιδάσκαλος. Τό γραμματοδιδάσκαλο πάλι τόν λέμε καί δυνάμει καί ἐνεργείᾳ γραμματοδιδάσκαλο• ἐνεργεῖα, διότι γνωρίζει τή γραμματική τέχνη, καί δυνάμει, διότι μπορεῖ νά τήν διδάξει, ἀλλά δέν διδάσκει. Τόν καλοῦμε πάλι ἐνεργείᾳ γραμματοδιδάσκαλο, ὅταν ἐργάζεται, δηλαδή διδάσκει. Πρέπει λοιπόν νά γνωρίζουμε ὅτι ἡ δεύτερη περίπτωση ἀνήκει ἀπό κοινοῦ καί στό δυνάμει καί στό ἐνεργεῖα• κατά δεύτερο λόγο ἀνήκει στό δυνάμει, ἐνῷ κατά πρῶτο ἀνήκει στό ἐνεργείᾳ. Πρώτη, μοναδική καί ἀληθινή ἐνέργεια τῆς φύσεώς μας εἶναι ἡ ἀνεξάρτητη, δηλαδή ἡ λογική καί ἐλεύθερη ζωή, πού εἶναι συστατική της ἀνθρωπίνης φύσεώς μας• αὐτοί πού ἀρνοῦνται αὐτή τή φύση (ἀνθρώπινη) γιά τόν Κύριο, δέν ξέρω πῶς τόν ὀνομάζουν ἐνανθρωπήσαντα Θεό. Ἡ ἐνέργεια εἶναι δραστική κίνηση τῆς φύσεως• καί ὀνομάζεται δραστικό αὐτό πού κινεῖται ἀπό τόν ἑαυτό του.
