Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός.
Κεφάλαιο 40ο
Γι’ αὐτά πού συμβαίνουν.
Ἀπ’ αὐτά πού συμβαίνουν, ἄλλα ἐξαρτῶνται ἀπό μας καί ἄλλα ὄχι. Ἀπό μας ἐξαρτῶνται αὐτά τά ὁποία ἐμεῖς εἴμαστε ἐλεύθεροι νά κάνουμε ἤ ὄχι, δηλαδή ὅλα αὐτά πού ἐκτελοῦμε μέ τή θέλησή μας (διότι δέν θά λέγαμε ὅτι κάνουμε κάτι μέ τή θέλησή μας, ἄν ἡ πράξη δέν ἐξαρτᾶται ἀπό μας)• μ’ ἕνα λόγο, ἀπό μᾶς ἐξαρτῶνται ὅσα ἔχουν ὡς συνέπεια κατάκριση ἤ ἔπαινο καί γιά ὅσα ὑπάρχει παραίνεση ἤ νόμος. Κυρίως ἐξαρτῶνται ἀπό μᾶς ὅσα ἀνήκουν στήν ψυχή καί γιά ὅσα ἀποφασίζουμε• διότι παίρνουμε ἀπόφαση γιά τά ἐνδεχόμενα νά συμβοῦν. Ἐξίσου ἐνδεχόμενο εἶναι αὐτό πού καί τό ἴδιο μποροῦμε νά κάνουμε καί τό ἀντίθετό του• τό ἐπιλέγει ὅμως ἡ διάνοιά μας καί ἀποτελεῖ τήν αἰτία τῆς πράξεως.
Αὐτά, λοιπόν, εἶναι ἐκεῖνα πού ἐξαρτῶνται ἀπό μας, τά ὁποία εἶναι ἐξίσου ἐνδεχόμενα νά συμβοῦν, ὅπως νά κινούμαστε ἤ ὄχι, νά σπεύδουμε ἤ ὄχι, νά ἐπιθυμοῦμε τά μή ἀπαραίτητα ἤ ὄχι, νά λέμε ψέματα ἤ ὄχι, νά δίνουμε ἤ ὄχι, νά χαιρόμαστε γιά ὅσα πρέπει, ἀλλά καί τό ἴδιο νά μήν χαιρόμαστε γιά ὅσα δέν πρέπει, καί ὅλα τά παρόμοια, στά ὁποῖα ὑπάγονται τά ἔργα τῆς ἀρετῆς καί της κακίας. Διότι ὅλα αὐτά ἐξαρτῶνται ἀπό τήν ἐλευθερία μας. Στά ἐνδεχόμενα, ἐπίσης, νά συμβοῦν ἀνήκουν καί οἱ τέχνες• ἀπό μᾶς ἐξαρτᾶται νά ἀσκήσουμε ὅποια τέχνη θελήσουμε ἤ νά μήν ἀσκήσουμε. Πρέπει ἀκόμη νά γνωρίζουμε ὅτι ἡ ἐκλογή αὐτῶν πού εἶναι δυνατόν νά γίνουν πράξη ἐξαρτᾶται ἀπό μας• ἀλλά τήν πράξη ἐμποδίζει πολλές φορές κάποιο σχέδιο τῆς θείας πρόνοιας.
