Ἅγιος Ἰωάνης ὁ Δαμασκηνός.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 43 (Β)
Γιά τήν Πρόνοια
Πρέπει, ἐπίσης, νά γνωρίζουμε ὅτι ἡ ἐκλογή αὐτῶν πού πρέπει νά κάνουμε ἐξαρτᾶται ἀπό μας, ἀλλά ἡ ἐκτέλεση τῶν ἀγαθῶν εἶναι ἔργο τῆς βοήθειάς του Θεοῦ, ὁ ὁποῖος δίκαια βοηθεῖ αὐτούς πού προτιμοῦν τό ἀγαθό μέ ὀρθή συνείδηση, σύμφωνα μέ τή δική του πρόγνωση, ἐνῷ ἡ τέλεση τῶν κακῶν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἐγκαταλείψεως τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος, σύμφωνα μέ τήν πρόγνωσή του, δίκαια ἐγκαταλείπει. Ὑπάρχουν δύο εἴδη τῆς ἐγκαταλείψεως• ὑπάρχει δηλαδή ἐγκατάλειψη οἰκονομική καί διδακτική καί ὑπάρχει ἐγκατάλειψη πού ὁδηγεῖ σέ πλήρη ἀπελπισία. Οἰκονομική καί διδακτική εἶναι αὐτή πού γίνεται γιά διόρθωση, σωτηρία καί δόξα αὐτοῦ πού ὑποφέρει ἤ καί γιά τό ζῆλο τῶν ἄλλων καί γιά μίμηση ἤ καί γιά δόξα τοῦ Θεοῦ. Ἡ τέλεια ὅμως ἐγκατάλειψη γίνεται ὅταν, ἐνῷ ὁ Θεός κάνει τά πάντα γιά τή σωτηρία του, ὁ ἄνθρωπος παραμένει μέ πρόθεσή του ἀναίσθητος καί ἀδιόρθωτος, ἤ καλύτερα ἀθεράπευτος• τότε ἀφήνεται σέ νά χαθεῖ τελείως, ὅπως ὁ Ἰούδας. Εἴθε νά μᾶς λυπηθεῖ ὁ Θεός καί νά μᾶς γλυτώσει ἀπό τέτοιου εἴδους ἐγκατάλειψη.
Πρέπει ἀκόμη νά γνωρίζουμε ὅτι ὑπάρχουν πολλοί τρόποι τῆς θείας πρόνοιας, οἱ ὁποῖοι οὔτε ὁ λόγος τούς ἑρμηνεύει οὔτε ὁ νοῦς τούς συλλαμβάνει. Πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ὅλες οἱ λυπηρές δοκιμασίες ὁδηγοῦν στή σωτηρία ἐκείνους οἱ ὁποῖοι τίς δέχονται μέ εὐχαρίστηση καί ὁπωσδήποτε τούς προξενοῦν ὠφέλεια. Πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ὁ Θεός θέλει πάνω ἀπ’ ὅλα ὅλοι νά σωθοῦν καί νά κληρονομήσουν τή βασιλεία του• διότι δέν μᾶς δημιούργησε γιά νά μας τιμωρεῖ, ἀλλά γιά νά μετάσχουμε στήν ἀγαθότητά του, ἐπειδή ὁ ἴδιος εἶναι ἀγαθός. Θέλει ὅμως, ἐπειδή εἶναι καί δίκαιος, νά τιμωροῦνται αὐτοί πού ἁμαρτάνουν.
Τό πρῶτο θέλημα, λοιπόν, ὀνομάζεται προηγούμενο θέλημα καί εὐδοκία, ἐπειδή προέρχεται ἀπ’ αὐτόν (τό Θεό), ἐνῷ τό δεύτερο λέγεται ἑπόμενο θέλημα καί παραχώρηση, ἐπειδή προέρχεται ἀπό δική μας ὑπαιτιότητα. Καί αὐτή (ἡ παραχώρηση) εἶναι δύο εἰδῶν: ἡ μία οἰκονομική καί διδακτική γιά τή σωτηρία μας, ἡ ἄλλη ὁδηγεῖ στήν ἀπελπισία καί τέλεια τιμωρία, ὅπως ἔχουμε πεῖ. Καί αὐτά ἰσχύουν γιά ὅσα δέν ἐξαρτῶνται ἀπό μας. Ἀπ’ αὐτά πάλι πού ἐξαρτῶνται ἀπό μας, (ὁ Θεός) καταρχήν θέλει καί συγκατατίθεται στά ἀγαθά, ἐνῷ τά κακά καί ἀληθινά ἐπιζήμια οὔτε στήν ἀρχή οὔτε κατόπιν τά θέλει• τά ἀφήνει στή διάθεση τοῦ αὐτεξουσίου• διότι αὐτό πού γίνεται μέ πίεση οὔτε λογικό εἶναι οὔτε ἀρετή. Ὁ Θεός προνοεῖ γιά ὅλη τήν κτίση καί μέσῳ τῆς κτίσεως μᾶς εὐεργετεῖ καί διδάσκει, πολλές φορές ἀκόμη καί μέσῳ τῶν δαιμόνων, ὅπως στήν περίπτωση τοῦ Ἰώβ, καί τῶν γουρουνιῶν.
