Ἐπειδὴ τὸ Πάσχα φέτος πέφτει κάπως νωρίς (20 Ἀπριλίου), καὶ τὸ Τριώδιο, ἡ εὐλογημένη καὶ κατανυκτικὴ λειτουργικὴ περίοδος τῆς Ἐκκλησίας μας, ποὺ μᾶς προετοιμάζει γιὰ τὸ Πάσχα, ἀρχίζει νωρίς, ἀπὸ τὶς 9 Φεβρουαρίου.
Ἔτσι ἀπὸ τὶς 9 Φεβρουαρίου μέχρι τὶς 19 Ἀπριλίου μὲ τὶς ἱερὲς εὐαγγελικὲς περικοπὲς καὶ τὰ θαυμάσια κατανυκτικὰ τροπάρια τῶν ἁγίων αὐτῶν ἡμερῶν τοῦ Τριωδίου, μὲ τὰ ὁποῖα εἶναι γεμάτες οἱ ἱερὲς Ἀκολουθίες, προετοιμάζονται οἱ ψυχές μας γιὰ νὰ ζήσουμε θεάρεστα τὴν πιὸ μεγάλη ἑορτὴ τῆς Ὀρθοδοξίας μας, τὴν Ἀνάσταση.
Ἐκεῖνο ποὺ τονίζει εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς τὸ Τριώδιο εἶναι ἡ συντριβή, τὸ χτύπημα τοῦ ἐγωισμοῦ καὶ ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός μας, ὅπως αὐτὸ φαίνεται πολὺ παραστατικὰ μὲ τὴν Παραβολὴ τοῦ Τελώνου καὶ Φαρισαίου. Ἂν δὲν χτυπήσουμε σὰν χταπόδι, θὰ λέγαμε ἁπλά, τὸν ἐγωισμό μας, αὐτὸ τὸ θηρίο ποὺ τὸ κρύβουμε μέσα μας κληρονομιὰ ἀπὸ τοὺς Πρωτοπλάστους, ποὺ μπολιάστηκαν μ’ αὐτὸ ἀπὸ τὸν μισάνθρωπο Σατανᾶ, δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε βῆμα στὸν ἀνηφορικὸ δρόμο τῆς ἀρετῆς καὶ τοῦ ἁγιασμοῦ μας. Γιατί; Διότι ὁ ἐγωισμὸς ἐμποδίζει τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ νὰ μᾶς ἐπισκιάσει. Ὁ ἐγωισμός μας φράζει τὸν ἀγωγὸ τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ πρὸς τὴν ψυχή μας. Καὶ χωρὶς τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ δὲν εἴμαστε ἱκανοὶ νὰ νικήσουμε τὶς ἀδυναμίες, τὰ ἐλαττώματα καὶ τὰ πάθη μας. Τὸ εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος: «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. ιε΄ 5).
Εἶναι σὰν νὰ χτίζουμε σπίτι στὴν ἄμμο, ἂν ἀφήνουμε ἀπολέμητο, ἀχτύπητο τὸν ἐγωισμό μας καὶ νομίζουμε ὅτι εἴμαστε καλοὶ χριστιανοί. Αὐτὸ ἔπαθε ὁ Φαρισαῖος τῆς Παραβολῆς. Ἐνῶ πρόσεχε στὴ ζωή του καὶ τηροῦσε τὶς διατάξεις τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου, ἐπειδὴ ἄφησε ἐλεύθερο τὸ θηρίο τοῦ ἐγωισμοῦ μέσα του, τελικὰ τὸ θηρίο τὸν κατέφαγε, τὰ ἔχασε ὅλα, ὅλους τοὺς κόπους γιὰ τὴν ἐφαρμογὴ τῶν διατάξεων τοῦ Νόμου. Ἀντίθετα ὁ Τελώνης, ἐπειδὴ ζήτησε ταπεινὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, δικαιώθηκε.
Γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία βάζει στὴν ἀρχὴ τῆς κατανυκτικῆς αὐτῆς περιόδου αὐτὸ τὸ παράδειγμα, τὸ ἀρνητικὸ τοῦ Φαρισαίου καὶ τὸ θετικὸ τοῦ Τελώνη. Γιὰ νὰ μᾶς παρακινήσει ἔντονα νὰ ἀγωνιζόμαστε συστηματικὰ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἐναντίον τοῦ ἐγωισμοῦ μας καὶ νὰ καλλιεργοῦμε τὴν ταπείνωση μὴ λησμονώντας ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί. Νὰ συναισθανόμαστε βαθιὰ μέσα μας τὴν ἁμαρτωλότητά μας, ὅπως ὁ Τελώνης τῆς Παραβολῆς, καὶ νὰ καταφεύγουμε στὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
Μᾶς βοηθεῖ δὲ σ’ αὐτὴ τὴ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός μας ἡ Ἐκκλησία μας μὲ τοὺς ὑπέροχους ὕμνους ποὺ ἀκούγονται ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ Τριωδίου ὅπως: «Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα…», «Τῆς σωτηρίας εὔθυνόν μοι τρίβους, Θεοτόκε· αἰσχραῖς γὰρ κατερρύπωσα τὴν ψυχὴν ἁμαρτίαις…», «Τὰ πλήθη τῶν πεπραγμένων μοι δεινῶν ἐννοῶν ὁ τάλας, τρέμω τὴν φοβερὰν ἡμέραν τῆς κρίσεως…». Αὐτοὶ οἱ ὕμνοι ἀκούγονται σ’ ὅλη σχεδὸν τὴν περίοδο τοῦ Τριωδίου καὶ κατανύσσουν τὴν ψυχή μας.
Συγχρόνως προβάλλει τώρα ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία καὶ μεγάλα παραδείγματα μετανοίας ὅπως αὐτὰ τῆς μετανοίας τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καὶ τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας. Ἀλλὰ καὶ ὁ σπουδαῖος ὕμνος τῆς μετανοίας, ποὺ εἶναι ὁ περίφημος Μέγας Κανὼν τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης, μᾶς δείχνει τί σημαίνει μετάνοια καὶ ὅτι ποτὲ δὲν εἶναι ἀργὰ γιὰ τὸν ἁμαρτωλό, ὅταν ὑπάρχει μετάνοια εἰλικρινής. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι πέλαγος ἀπέραντο χωρὶς ἀκτὲς καὶ πυθμένα καὶ μπορεῖ νὰ ἀναστήσει κάποιον ποὺ ἦταν ψυχικὰ νεκρός, ὥστε νὰ ἀναζήσει πνευματικά, ὅπως ἔγινε μὲ τὸν ἄσωτο καὶ μὲ τόσους καὶ τόσους ὁμοίους του.
Ὁ δρόμος τοῦ Τριωδίου κάποτε μᾶς παρουσιάζεται ἴσως δύσκολος. Γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία μας, γιὰ νὰ μᾶς ἐνισχύσει, ὑψώνει στὸ μέσον τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς τὸν Τίμιο Σταυρό, γιὰ νὰ συνεχίσουμε μὲ ἀνανεωμένες δυνάμεις τὸν καλὸν ἀγώνα.
Τὴν ἴδια περίοδο ἡ οὐράνια μορφὴ τῆς Παναγίας μας ἀλλάζει ἀμέσως τὴν ψυχική μας διάθεση. Μαζί της γιορτάζουμε ἕξι φορὲς Πάσχα πρὶν ἀπὸ τὸ Πάσχα. Σκιρτάει ἡ καρδιά μας ἀπὸ χαρὰ καὶ συγκίνηση ὅταν ψάλλουμε τὶς μέρες αὐτὲς τοῦ Τριωδίου τοὺς «Χαιρετισμούς» της. Καὶ πανηγυρίζουμε στὴν ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της. Τὴν νιώθουμε δίπλα μας. Θέλουμε νὰ ἀσπαστοῦμε τὴν ἱερὴ εἰκόνα της. Νὰ πάρουμε κάτι ἀπὸ τὴ Χάρη της. Ποθοῦμε ἐπίσης νὰ εἴμαστε μαζί της νοερὰ καὶ ὅταν πονεμένη θὰ στέκεται σιωπηλὴ κάτω ἀπὸ τὸν Σταυρὸ τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ της. Ἀλλὰ λαχταροῦμε νὰ ἀφουγκραζόμαστε καὶ τοὺς χτύπους τῆς ἁγνῆς καρδιᾶς της ὅταν ὁ ἄγγελος θὰ τῆς ἀναφωνεῖ μὲ ἐνθουσιασμό: «Ἁγνὴ Παρθένε, χαῖρε καὶ πάλιν ἐρῶ, χαῖρε· ὁ σὸς Υἱὸς ἀνέστη τριήμερος ἐκ τάφου».
Τότε ὅμως τὸ Τριώδιο θὰ ἔχει ὁλοκληρώσει τὴν ἀποστολή του. Τὸν λόγο πλέον θὰ τὸν ἔχουν οἱ ἀναστάσιμοι ὕμνοι τοῦ χαρμόσυνου Πεντηκοσταρίου, ποὺ θὰ μᾶς ὑψώνουν στὰ οὐράνια.
