Τὰ παιδιὰ εἶναι τὸ καύχημα καὶ ἡ χαρὰ τῶν γονιῶν τους· αὐτὰ γεμίζουν τὴν καρδιὰ καὶ δίνουν νόημα στὴ ζωή τους. Συγχρόνως ὅμως εἶναι καὶ ἡ μεγάλη εὐθύνη καὶ ὁ κόπος τους, ἡ ἀγωνία τῆς ψυχῆς τους. Ἡ ἐπιτυχία τῶν παιδιῶν εἶναι καὶ δική τους ἐπιτυχία. Ἀντίθετα, ἡ ἀποτυχία τῶν παιδιῶν τοὺς καταθλίβει καὶ ταλαιπωρεῖ· τὴν ζοῦν σὰν προσωπική τους ἀποτυχία.
Γι’ αὐτὸ καὶ παλεύουν μὲ κάθε τρόπο νὰ βοηθήσουν τὰ παιδιά, νὰ τοὺς ἐξασφαλίσουν τὰ ἀπαραίτητα ἐφόδια γιὰ τὸ μεγάλο ταξίδι τῆς ζωῆς, νὰ τὰ δοῦν νὰ προοδεύουν καὶ νὰ πετυχαίνουν στὴν πορεία τους. Πόση χαρὰ ὅταν τὰ παιδιὰ μεγαλώνουν μὲ ὑγεία, ὅταν μορφώνουν καλὸ χαρακτήρα, ὅταν προοδεύουν στὸ σχολεῖο τους καὶ δίνουν πολλὲς ὑποσχέσεις γιὰ τὸ μέλλον! Καὶ πόση λύπη καὶ ἀπογοήτευση, ἂν τὰ παιδιὰ παρουσιάζουν προβλήματα, ἂν ἐκτρέπονται σὲ συμπεριφορὲς ἀπαράδεκτες, ἂν παρασύρονται σὲ ζωὴ ἄτακτη καὶ ἁμαρτωλή!
Ὁπωσδήποτε τὴν τελικὴ εὐθύνη τὴν φέρει ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὴν πορεία του στὴ ζωή, γιὰ τὶς ἐπιλογὲς καὶ τὶς ἀποφάσεις του. Ὅσο ὅμως εἶναι μικρὸ παιδί, ὅσο εἶναι νέος, τὴ διάπλαση τοῦ χαρακτήρα του, τὴ μόρφωσή του τὴν ἔχουν ἄλλοι στὰ χέρια τους. Αὐτοὶ μποροῦν νὰ παίξουν σημαντικότατο ρόλο στὴν πορεία τοῦ παιδιοῦ καὶ νὰ ἐπηρεάσουν ἀποφασιστικὰ τὸ μέλλον του.
Ἐδῶ βρίσκεται τὸ καθῆκον καὶ ἡ εὐθύνη τῆς ἀγωγῆς.
Ἔχουν αἴσθηση τῆς εὐθύνης αὐτῆς οἱ γονεῖς καὶ γι’ αὐτὸ προσπαθοῦν νὰ ἐξασφαλίσουν γιὰ τὰ παιδιά τους τοὺς καλύτερους κατὰ τὸ δυνατὸν φορεῖς τῆς ἀγωγῆς. Νὰ γράψουν τὰ παιδιά τους στὸ καλύτερο σχολεῖο, νὰ ἔχουν τοὺς καλύτερους δασκάλους καὶ καθηγητές· καθὼς δὲ μεγαλώνουν, οἱ γονεῖς ποὺ ἐπιθυμοῦν τὴν πνευματικὴ προκοπὴ τῶν παιδιῶν τους, ἐπιδιώκουν νὰ τὰ ὁδηγήσουν σὲ πεπειραμένο Πνευματικό, ποὺ νὰ ἔχει γνώση τῶν ἰδιωμάτων τῆς παιδικῆς ἡλικίας, κατανόηση καὶ ἀγάπη.
Ἀλλὰ φορεῖς τῆς ἀγωγῆς δὲν εἶναι μόνον οἱ δάσκαλοι, οἱ καθηγητές, οἱ Πνευματικοί, οἱ ἱερεῖς καὶ κατηχητὲς τῆς Ἐκκλησίας. Βασικότατο ἔργο ἀγωγῆς ἔχουν νὰ κάνουν οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς. Αὐτοὶ ἔχουν τὰ παιδιὰ στὰ χέρια τους τὶς περισσότερες ὧρες, αὐτοὺς ἀντικρίζουν πρώτους τὰ παιδιὰ μόλις ἀνοίξουν τὰ μάτια τους, σ’ αὐτοὺς δίνουν τὴν πρώτη ἀγάπη καὶ ἑπομένως τὴν πρώτη ἐμπιστοσύνη τους. Οἱ γονεῖς τὰ ἔφεραν στὴ ζωή, οἱ γονεῖς πρωτίστως πρέπει καὶ νὰ τὰ καθοδηγήσουν. Αὐτοὶ ἔχουν τὴν πρώτη καὶ κύρια εὐθύνη τῆς ἀγωγῆς τους.
Τὴν εὐθύνη αὐτὴ ὅλων τῶν γονέων τονίζει ὁ αἰώνιος λόγος τοῦ Θεοῦ, ὅταν ρωτάει: «Τίς ἐστιν υἱὸς ὃν οὐ παιδεύει πατήρ;»· ποιὸ εἶναι ἐκεῖνο τὸ παιδὶ ποὺ δὲν τὸ παιδαγωγεῖ ὁ πατέρας του; Διότι εἶναι γεγονὸς ὅτι τοὺς σαρκικοὺς πατέρες μας, ὅταν εἴμαστε σὲ μικρὴ ἡλικία, τοὺς ἔχουμε «παιδευτάς», δηλαδὴ παιδαγωγούς, ποὺ μᾶς παιδαγωγοῦν καὶ μὲ τιμωρίες γιὰ τὶς παρεκτροπές μας (Ἑβρ. ιβ΄ 7, 9). Καὶ σὲ ἄλλο σημεῖο τῆς Καινῆς Διαθήκης ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρεται μὲ σαφήνεια στὸ καθῆκον τῶν γονέων νὰ ἀνατρέφουν μὲ ἐπιμέλεια τὰ παιδιά τους «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου», νὰ τὰ μεγαλώνουν μὲ παιδαγωγία καὶ νουθεσία ποὺ εἶναι σύμφωνη μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ (Ἐφ. ς΄ 4).
Δὲν εἶναι ἑπομένως ἀρκετὸ νὰ ἐνδιαφέρονται οἱ γονεῖς μόνο γιὰ τὴν καλὴ ὑγεία τῶν παιδιῶν τους, νὰ φροντίζουν μόνο γιὰ τὴν ἀπαραίτητη καὶ ὑγιεινὴ διατροφή τους. Αὐτὸ τὸ κάνουν καὶ τὰ ἄλογα ζῶα, ποὺ φροντίζουν μὲ ἐπιμέλεια καὶ προστατεύουν τὰ νεογνά τους. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνώτερο ὄν, εἶναι προικισμένος μὲ ἀθάνατη ψυχή, ἔχει τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ μέσα του, ἔχει λογικὴ καὶ ἐλευθερία. Γι’ αὐτὸ καὶ μπορεῖ νὰ ζήσει στοὺς φωτεινοὺς κόσμους τοῦ Πνεύματος, νὰ ἀνεβαίνει στὸ ὕψος τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ ὅμως καὶ νὰ καταβυθίζεται στὸ σκοτάδι τῆς ἀβύσσου, νὰ χάνει τελείως τὴν ἀνθρωπιά του, νὰ γίνεται χειρότερος ἀπὸ τὰ ἄλογα κτήνη.
Ὁ σκοπὸς τῆς ἀγωγῆς εἶναι νὰ προστατεύει τὸν ἄνθρωπο καὶ μὲ κάθε τρόπο νὰ τὸν ἀποτρέπει ἀπὸ αὐτὴ τὴν κατάπτωση, ἀπὸ τὴν πορεία του σὲ δρόμους καταστροφῆς καὶ ἐξαθλιώσεως. Καὶ ἀντίθετα, νὰ ἀναδεικνύει τὴν εὐγένεια τῆς φύσεώς του, νὰ τονίζει τὴν ἀνωτερότητά του, νὰ φωτίζει τὸ νοῦ, νὰ διαπλάθει τὸν χαρακτήρα, νὰ διαμορφώνει τὸ ἦθος του.
Εἰδικότερα, ἡ χριστιανικὴ παιδαγωγία ἀποβλέπει στὸ νὰ μορφώνει πνευματικὰ τὸν ἄνθρωπο, νὰ τοῦ διδάσκει τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ, τὶς μεγάλες καὶ σωτήριες ἀλήθειες τῆς Πίστεως, νὰ τὸν συγκρατεῖ ἀπὸ τὴν πορεία του στὸ βασίλειο τοῦ κακοῦ, νὰ τὸν ἀναδεικνύει ἅγιο καὶ νὰ τὸν ὁδηγεῖ στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος μὲ τὸν περιεκτικὸ καὶ ἀποφθεγματικὸ λόγο του συνοψίζει σὲ λίγες λέξεις τὸν σκοπὸ αὐτῆς τῆς ἀγωγῆς: «πτερῶσαι ψυχήν, ἁρπάσαι κόσμου, καὶ δοῦναι Θεῷ» (ΕΠΕ 1, 102). Ἡ ἀγωγὴ πρέπει νὰ δώσει φτερὰ στὴν ψυχή, νὰ τὴν ἁρπάξει ἀπὸ τὸν κόσμο τῆς ἁμαρτίας, ὅπου κυριαρχεῖ ὁ ἄρχων τοῦ κόσμου τούτου, ὁ διάβολος, καὶ νὰ τὴν παραδώσει στὸν Θεό, γιὰ νὰ βρεῖ ἐκεῖ τὴν αἰώνια λύτρωση καὶ εὐτυχία της.
Αὐτὸ τὸ σπουδαιότατο καὶ μοναδικῆς σημασίας ἔργο ἔχουν νὰ ἐργασθοῦν οἱ χριστιανοὶ γονεῖς στὰ παιδιά τους.
Πόσο δύσκολο εἶναι τὸ ἔργο αὐτό; Πῶς μποροῦν νὰ τὸ ἐργασθοῦν μὲ ἐπιτυχία; Πῶς πρέπει νὰ ἀντιμετωπίσουν τὶς εἰδικὲς συνθῆκες τῆς ἐποχῆς μας στὶς ὁποῖες ἀναπτύσσονται τὰ παιδιά τους; Ποιὸς εἶναι ὁ τελικὸς σκοπὸς μιᾶς ὑπεύθυνης ἀγωγῆς;
Στὰ ἑπόμενα ἄρθρα μας θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ αὐτὰ καὶ ἄλλα σχετικὰ ἐρωτήματα, ἑστιάζοντας τὴν προσοχή μας περισσότερο στὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς μας, ἀφοῦ θέλουμε νὰ βοηθήσουμε στὴν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων ποὺ ταλαιπωροῦν τὴ σύγχρονη οἰκογένεια.
