Εἶναι ἄραγε δυνατὸν ἀνθρώπινος λόγος νὰ ἀποδώσει τὰ μεγαλεῖα τῆς ἐμψύχου Κιβωτοῦ τοῦ Θεοῦ, τῆς πανυπερευλογημένης Θεοτόκου Μαρίας, τῆς ὁποίας τὶς ἡμέρες αὐτὲς τιμοῦμε καὶ ἑορτάζουμε τὴν πάνσεπτη Κοίμηση καὶ ἱερὰ μετάσταση στὰ οὐράνια θεῖα σκηνώματα; Ἂν ἀγγελικὸς νοῦς ἰλιγγιᾶ καὶ τρέμει νὰ εἰσδύσει στὰ μυστήρια τῆς θεόπαιδος Κόρης, πῶς χοϊκὸς λόγος ἀνθρώπινος θὰ τολμήσει νὰ ἐρευνήσει τὰ ἀνεξερεύνητα, ἀπρόσιτα βάθη τῆς σεπτῆς ὑπάρξεώς της;
Θαρροῦμε ὅμως, διότι ζοῦμε στὴν ἐποχὴ τῆς Χάριτος, καὶ ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος εἶναι στοργικὴ καὶ καταδεκτικὴ Μητέρα καὶ δὲν θὰ ἀπορρίψει τὸ τόλμημα, ἀλλὰ καὶ θὰ μᾶς βοηθήσει νὰ εἰσδύσουμε στὰ ὑπερφυὴ μυστήρια ποὺ ἐπετέλεσε ἐντός της τὸ Πανάγιον Πνεῦμα, γιὰ νὰ ἀνακαλύψουμε τὸν μυστικό της πλοῦτο, μὲ τὸν ὁποῖο ἦταν κοσμημένη ἡ παναγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Μὲ αὐτὸν ἐξάλλου τὸν πλοῦτο, τὴ θεϊκὴ δόξα, παρίσταται καὶ τώρα ἐν οὐρανοῖς, Βασίλισσα Νύμφη ἐκ δεξιῶν τοῦ Υἱοῦ της.
«Πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρὸς τοῦ βασιλέως ἔσωθεν», εἶχε προφητεύσει γιὰ τὴ Νύμφη τοῦ Θεοῦ, τὴν Ἐκκλησία, ὁ θεῖος Δαβίδ (Ψαλ. μδ΄ [44] 14). Τὰ ἴδια λόγια ὅμως ἔχουν ἀπόλυτη ἰσχὺ καὶ γιὰ τὴν ὑπερευλογημένη Κόρη τῆς Βασιλείας. Διότι καὶ τῆς Θεοτόκου ὅλη ἡ δόξα ἦταν «ἔσωθεν». Καὶ δὲν ἦταν ἄλλη ἡ δόξα αὐτὴ ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος, τὸ Ὁποῖο τὴν ἐπεσκίασε καὶ κατοίκησε μέσα της σὰν σὲ ναό. Καὶ στὴ Θεοτόκο Μαρία, τὴν «Κεχαριτωμένη», ἐδόθη ὄχι ἁπλῶς μέρος Χάριτος, ἀλλὰ τὸ πλήρωμά της. «Ἑκάστῳ τῶν ἐκλεκτῶν ἡ χάρις κατὰ μέρος ἐδόθη, τῇ δὲ Μαρίᾳ ἅπαν τὸ τῆς χάριτος πλήρωμα», σημειώνει ἀρχαῖος Πατὴρ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἅγιος Ἱερώνυμος. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀνεδείχθη ἡ Παρθένος Μαρία «τὸ ἱερὸν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ».
Καὶ βέβαια ὅλον αὐτὸν τὸν πλοῦτο, τὴ θεϊκὴ δόξα, τῆς τὴν χάρισε τὸ Ἅγιον Πνεῦμα. Ὅμως, προκειμένου νὰ καταστεῖ δοχεῖο δεκτικὸ αὐτῆς τῆς δόξης, ἡ ἴδια εἶχε συντελέσει τὰ μέγιστα μὲ τὴν ἐργασία ποὺ ἐπιμελῶς καὶ συντόνως ἐπιτελοῦσε καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς της στὸ ἐσωτερικό της. Μοναδικό της δηλαδὴ μέλημα ἦταν ἡ καλλιέργεια τοῦ «κρυπτοῦ τῆς καρδίας ἀνθρώπου» (Α΄ Πέτρ. γ΄ 4).
Γράφει σχετικῶς ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς γιὰ τὸ πῶς διερχόταν τὴν ἐπὶ γῆς ζωή της ἡ πάναγνος Κόρη: «Τὸ τῆς διανοίας ὄμμα πρὸς τὰς ἀοράτους καλλονὰς διαπετάσασα, τερπνὸν οὐκέτι οὐδὲν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς ἡγεῖτο»1. Τίποτε δηλαδὴ δὲν τὴν ἐνδιέφερε ἀπὸ τὰ γήινα, τὰ ἐγκόσμια πράγματα, τίποτε δὲν θεωροῦσε τερπνὸ καὶ εὐχάριστο, ἀλλὰ αὐτὴ εἶχε προσανατολίσει τὸν ὀφθαλμὸ τῆς ψυχῆς, τοῦ νοῦ της, πρὸς τὶς οὐράνιες ὡραιότητες. Κι αὐτό, ἀπὸ τότε ἀκόμα ποὺ παιδίσκη ζοῦσε μέσα στὰ ἱερὰ σκηνώματα τοῦ Ναοῦ τῶν Ἱεροσολύμων. Ἔτσι, ἐξηγεῖ ὁ ἱερὸς Πατήρ, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος κατόρθωσε νὰ λυθεῖ ἀπὸ τοὺς ὑλικοὺς δεσμούς, νὰ γίνει «ὑπερτέρα», ἀνώτερη ἀπὸ τὶς ἡδονὲς τῶν αἰσθήσεων, καί, στρέφοντας ὅλη της τὴν προσοχὴ καὶ τὸ ἐνδιαφέρον στὰ ἔνδον τοῦ ἑαυτοῦ της, νὰ ἔχει ὡς κύριο ἔργο της τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή. Στὴν ὕλη, στὰ πράγματα τοῦ κόσμου μετεῖχε τόσο ὅσο γιὰ νὰ συντηρεῖται στὴ ζωή, ὄχι γιὰ ἀπόλαυση καὶ ἡδονή.
Ἡ ἐπιμέλεια τοῦ «κρυπτοῦ τῆς καρδίας ἀνθρώπου» ἐκ μέρους τῆς Θεοτόκου περιελάμβανε ἐπίσης καὶ τὴν ἐπιμελὴ ἐσωτερική της ἐργασία καὶ ἐμβάθυνση στὰ θεῖα νοήματα καὶ μυστήρια ποὺ ἔβλεπε νὰ ἐκδιπλώνονται ἐμπρός της, τὰ σχετιζόμενα μὲ τὸ πανάγιο πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ της καὶ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου ποὺ Αὐτὸς ἦλθε νὰ ἐπιτελέσει. «Ἡ δὲ Μαριὰμ πάντα συνετήρει τὰ ρήματα ταῦτα συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς», μᾶς πληροφορεῖ σχετικὰ ὁ ἱερὸς εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς (Λουκ. β΄ 19).
Ὁ ἀτίμητος ἐξάλλου πλοῦτος τῆς «θεόπαιδος» Μαρίας, ἡ μυστική της αὐτὴ δόξα, ἡ κρυμμένη μέσα στὰ φυλλοκάρδια της, δὲν ἔμενε ἀφανέρωτη. Πάλι ὁ ἱερὸς Παλαμᾶς παρατηρεῖ: «Οὐκ ἐντὸς ἡ πᾶσα δόξα τῆς τοῦ βασιλέως θυγατρός, ἀλλ’ ἔσωθεν», ὄχι μέσα της, ἀλλὰ ἀπὸ μέσα της, «δηλονότι φωτὸς δίκην ἐπὶ τὰ ἔξω χεομένη»· δηλαδὴ σὰν φῶς χυνόταν πρὸς τὰ ἔξω, καὶ τὴν ἐσωτερική της εὐπρέπεια τὴν ἐξωτερίκευε, καὶ ἔδειχνε μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τὴν παρθενική της ψυχὴ «παγκάλην ὄντως οὖσαν»2.
Αὐτὸς εἶναι ὁ μυστικὸς πλοῦτος τῆς Θεοτόκου, ὁ ἀμύθητος θησαυρός, ἡ «ἔσωθεν» δόξα της. Καὶ μὲ αὐτὴ τὴ δόξα παρίσταται καὶ τώρα στὰ δεξιὰ τοῦ θρόνου τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ της «ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη» (Ψαλ. μδ΄ [44] 10). Κι ἐμεῖς ποὺ τιμοῦμε τὴν ἔνδοξη Κοίμησή της, καλούμαστε αὐτὸν τὸν πλοῦτο νὰ ἀποταμιεύουμε μέσα μας, προκειμένου νὰ ἀναγνωρισθοῦμε ἀπὸ τὴ Βασίλισσα τοῦ Οὐρανοῦ δικοί της ἀκόλουθοι καὶ θεράποντες, καὶ ὡς τέτοιους νὰ μᾶς προσαγάγει στὸν ἔνδοξο θρόνο τοῦ Υἱοῦ της, γιὰ νὰ «συνδιαιωνίζουμε» μαζί Του καὶ μαζί της μακάριοι στὴν ἄληκτη αἰωνιότητα.
1. Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ὁμιλ. ΝΓ΄ 46, ΕΠΕ 11, 320.
2. Ὅ.π. 17, ΕΠΕ 11, 280-2.
