Εἶναι πέρα γιὰ πέρα ἀλήθεια αὐτὸ ποὺ ἔχει λεχθεῖ, ὅτι στὴν ἐποχή μας ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἀκριβοπληρωμένα ἀγαθὰ εἶναι ἡ πληροφορία. Γιὰ τὴν ἀνεύρεση τῶν εἰδήσεων, τὴ συλλογή τους, τὴ διαχείριση καὶ τὴ μετάδοσή τους ξοδεύονται τεράστια ποσά. Κι ὅσοι ὄχι ἁπλῶς ἔχουν πρόσβαση σ’ αὐτήν, ἀλλὰ μποροῦν μὲ τὸν ὁποιονδήποτε τρόπο νὰ τὴ διαχειρίζονται καὶ νὰ τὴ μεταδίδουν, δὲν βρίσκονται μόνο στὴν κορυφὴ τῆς κοινωνικῆς πυραμίδας, ἀλλὰ ἄρχουν καὶ κινοῦν τὰ νήματα τῆς σύγχρονης κοινωνίας. Ἡ διαχείριση τῶν πληροφοριῶν δὲν εἶναι μόνο μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ ἐπίκαιρες βιομηχανίες, ἀλλὰ πολὺ περισσότερο εἶναι μιά – ἴσως ἡ πρώτη – ἀπὸ τὶς πιὸ ἰσχυρὲς ἐξουσίες. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ ὁποιεσδήποτε «ἐξουσίες» φροντίζουν ὄχι μόνο νὰ ἔχουν ἐρείσματα στὸ χῶρο τῆς εἰδησιογραφίας, ἀλλὰ καὶ νὰ ἐλέγχουν σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴ μετάδοσή της.
Ὑπερπληθώρα πληροφοριῶν σήμερα. Γιὰ τὰ πάντα: τὴν πολιτική, τὴν οἰκονομία, τὸν πολιτισμό, τὸν ἀθλητισμό. Πανεύκολη πλέον ἡ πρόσβαση σ’ αὐτήν: Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης (Μ.Μ.Ε.) – Τηλεόραση, Ραδιόφωνο, Τύπος, Διαδίκτυο – καὶ πίσω ἀπ’ αὐτὰ τεράστια εἰδησιογραφικὰ πρακτορεῖα ποὺ συλλέγουν, συντάσσουν, φιλτράρουν, κάποτε ἴσως καὶ κατασκευάζουν τὴν εἴδηση ποὺ προωθοῦν. Αἰσθανόμαστε, ἀλήθεια, προνομιοῦχοι σὲ σχέση μὲ τοὺς ἀνθρώπους ἄλλων ἐποχῶν. Παλιὰ τὰ «νέα» διαδίδονταν ἀπὸ στόμα σὲ στόμα. Συχνὰ παραλλαγμένα – ὄχι πάντα ἀπὸ ἰδιοτελὴ πρόθεση – διογκωμένα, ἀλλοιωμένα, καὶ σίγουρα, σὲ σχέση πάντα μὲ τὸ σήμερα, καθυστερημένα. Σήμερα βρισκόμαστε στὴν καρδιὰ τῶν γεγονότων μὲ ἕνα ἁπλὸ «κλίκ». Μποροῦμε νὰ παρακολουθοῦμε καὶ μὲ κοντινὰ πλάνα τὶς ἐχθροπραξίες καὶ τὶς πολεμικὲς συγκρούσεις, ὅπου κι ἂν γίνονται αὐτὲς στὸν πλανήτη μας. Νὰ βρισκόμαστε στὸ τραπέζι τῶν συναντήσεων τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς καὶ στὶς αἴθουσες συνεδριάσεων καὶ διαβουλεύσεων τῶν προσώπων ποὺ ἀποφασίζουν γιὰ τὴν τύχη καὶ τὸ μέλλον τοῦ πλανήτη. Νὰ βλέπουμε ἀπὸ πολὺ κοντὰ τὴν ὁποιαδήποτε φάση τοῦ ὁποιουδήποτε ἀθλήματος, ἀπὸ διάφορες ὀπτικὲς γωνίες, σὲ πολλὲς ἐπαναλήψεις καὶ σὲ ἀργὴ κίνηση. Εἴμαστε σὲ πλεονεκτικότερη θέση ἀπὸ τὸν διαιτητὴ καὶ τοὺς κριτές. Ἐκεῖνοι ζοῦν μὲ τὴν ἔνταση τῆς συλλήψεως τῶν συμβάντων ποὺ ἐκτυλίσσονται σὲ κλάσματα δευτερολέπτων κάτω ἀπὸ δύσκολες συνθῆκες παρατηρήσεως τῶν γεγονότων. Ἐμεῖς ὄχι. Ἔχουμε τὸ προνόμιο, καθισμένοι στὸν καναπέ μας, νὰ ἔχουμε πολὺ κοντινὰ πλάνα ἀπὸ διάφορες πλευρές, καὶ μάλιστα μὲ τὴ δυνατότητα νὰ ξαναδοῦμε τὴν ὁποιαδήποτε φάση ὅσες φορὲς θέλουμε καρέ-καρέ, ὅπως λέγεται, ἢ σὲ πολὺ ἀργὴ κίνηση. Εἴμαστε προνομιοῦχοι σὲ σχέση μὲ τοὺς ἀνθρώπους ἄλλων ἐποχῶν! Δὲν ὑπάρχει κρυφὴ πτυχή, κάτι ἄγνωστο πλέον γιὰ μᾶς. Ὅλα ζωντανὰ ἐνώπιόν μας. Ἀνὰ πάσα στιγμή!
Εἴμαστε ὅμως;
Ἴσως ὄχι. Γιατὶ ὅλη αὐτὴ ἡ δυνατότητα πρόσβασης στὴν πληροφορία ἔχει καὶ τὰ ἀρνητικά της.
Ἡ ὑπερπληροφόρηση γεννᾶ ἄγχος. Τί θὰ γίνει; Πῶς θὰ ἐξελιχθοῦν τὰ πράγματα; Θὰ ὑπάρξει λύση στὸ πρόβλημα; Καὶ ὁ ἄνθρωπος ἀνεπαίσθητα μπαίνει στὸ φαῦλο κύκλο μιᾶς διαδικασίας ποὺ μόνο δυσάρεστες καταστάσεις ἔχει νὰ τοῦ προσφέρει.
Ἄλλωστε εἶναι πολὺ κοινὴ ἡ ὁμολογία ὅλο καὶ περισσοτέρων ἀνθρώπων:
–Δὲν βλέπουμε πλέον εἰδήσεις. Δὲν ἀντέχουμε. Πιάνεται ἡ καρδιά μας μὲ τόσα δυσάρεστα ποὺ συμβαίνουν.
Ἡ διαρκὴς ἐνημέρωση πολὺ συχνὰ δημιουργεῖ ἄγχος. Τὸ ἄγχος αὐξάνει τὴν ἀγωνία στὸν ἄνθρωπο καὶ τοῦ δημιουργεῖ νέα ἀναπάντητα ἐρωτήματα ποὺ ἀπαιτοῦν περισσότερη ἐνημέρωση γιὰ νὰ ἀπαντηθοῦν. Νέες εἰδήσεις, λοιπόν, καὶ πιὸ σύγχρονη καὶ «ἀντικειμενικὴ» πληροφόρηση! Φθάνει ἔτσι ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος νὰ χάνεται στὴν ἀδιάκοπη ἀνάγκη γιὰ ὅλο καὶ περισσότερη ἐνημέρωση.
Ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ὑπερπληροφόρηση δημιουργεῖ ψευδαισθήσεις τῆς ἀλήθειας. Μιᾶς ἀλήθειας ποὺ ταυτίζεται μέσα μας μὲ τὸ «νέο», τὸ ἀναγκαῖο καὶ τὴ στείρα γνώση. Γι’ αὐτὸ καὶ πολὺ συχνὰ σὲ πάρα πολλοὺς ἡ ἀλήθεια δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ αὐτὸ ποὺ συμβαίνει, αὐτὸ ποὺ γίνεται. Ἐνῶ ὡς γνώση ἐκλαμβάνεται ἡ ἐνημέρωση ἐπὶ τῶν συμβάντων. Αὐτὸ ἔχει ὡς τραγικὴ συνέπεια τὴ μετατόπιση τῆς ἀλήθειας στὸ ἐδῶ καὶ τώρα. Δηλαδὴ τὴ μετατόπιση καὶ τὴν παραφθορὰ τῆς οὐσίας τῆς ζωῆς, τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ σκοποῦ τῆς ζωῆς του. Ὅλος αὐτὸς ὁ καταιγισμὸς τῆς πληροφορίας, ἐνῶ φαίνεται ὅτι ὑπηρετεῖ τὴν ἀλήθεια, ἀποβαίνει τελικὰ εἰς βάρος της.
Πόσο μεγάλη διαφορὰ στὴν ἀποτίμηση καὶ προσέγγιση τῆς ἀλήθειας! Πόσο ὄντως μακριὰ βρισκόμαστε ἀπὸ τὴν παρότρυνση τοῦ Κυρίου μας: «Γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰω. η΄ 32)!
Καὶ εἶναι αὐτὴ ἡ ἀβυσσαλέα ἀπόσταση ποὺ ἀλλοτριώνει τόσο πολὺ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο, σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε νὰ ταυτίζει κάποτε τὴν ὕπαρξή του μὲ τὴν ἐνημέρωση. «Ὑπάρχω» σημαίνει ἐνημερώνομαι – γνωρίζω.
Ἕνα ἄλλο ἀρνητικὸ τῆς ὑπερπληροφόρησης τῆς ἐποχῆς μας εἶναι ὅτι αὐτὴ φωτίζει διεξοδικὰ καὶ ἀναλώνεται νὰ περιγράψει τὸ τί καὶ παραθεωρεῖ σημαντικὰ τὸ γιατί τῶν συμβάντων. Πράγμα ποὺ σημαίνει ὅτι παρέχει διαρκῶς πληροφορίες γιὰ τὸ τί συμβαίνει καὶ στὸ πιὸ ἀπόμακρο σημεῖο τοῦ πλανήτη μας, χωρὶς νὰ ἐμβαθύνει στὸ γιατί τῶν γεγονότων. Κι ἂν καμιὰ φορὰ δείχνει νὰ ἀναζητᾶ τὸ βάθος τῶν πραγμάτων, συνήθως τὸ κάνει πρὸς ἄγραν θεαματικότητας. Ἀποκλείει ἔτσι τὸ βάθος ἀπὸ τὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων. Προβάλλει διαρκῶς τὸ ἐφήμερο. Χωρὶς νὰ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἐμβαθύνει. Νὰ ἀναζητήσει αἰτίες καὶ ἀφορμές. Χωρὶς νὰ μπορεῖ νὰ διδαχθεῖ ἀπὸ τὰ γεγονότα. Τὰ πάντα θυσιάζονται στὸ βωμὸ τῆς εἰδήσεως, τοῦ νέου, τοῦ ἐντυπωσιακοῦ καὶ τῆς ἀποκλειστικῆς μετάδοσης. Γι᾿ αὐτὸ καὶ καμία ἀξία δὲν ἔχει μὲ βάση αὐτὴ τὴ νοοτροπία μιὰ χθεσινὴ ἢ προχθεσινὴ εἴδηση, ὅσο σημαντικὴ κι ἂν ἐκτιμήθηκε τὴν ἡμέρα τῆς μετάδοσής της.
Μπορεῖ ἡ ἐποχή μας ὄντως νὰ καυχᾶται γιὰ τὸν ὄγκο τῶν πληροφοριῶν ποὺ παρέχει στὸ σύγχρονο ἄνθρωπο. Μπορεῖ νὰ ἐπαίρεται γιὰ τὴν ταχύτατη μετάδοση τῶν γεγονότων. Τὸ ἐρώτημα ὅμως παραμένει ἐξίσου καυτὸ καὶ ἐπίκαιρο: Βοηθάει πράγματι ἡ ἐνημέρωση στὴν ἐξάλειψη τῶν μεγάλων προβλημάτων τοῦ ἀνθρώπου;
Προσφέρει στὴν κοινωνία μας αὐτὸ ποὺ πραγματικὰ ἔχει ἀνάγκη; Καὶ τελικὰ ποιὰ θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἡ στάση τοῦ πιστοῦ στὴν καταιγιστικὴ ὑπερπληθώρα τόσων πληροφοριῶν;
Ἀλλὰ γι᾿ αὐτὰ στὸ ἑπόμενο.
