ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ:
«Ἐπεὶ οὖν αὕτη (ἡ ἀλαζονεία) τῶν κακῶν ἡ ἀκρόπολις ἦν, καὶ ἡ ῥίζα καὶ ἡ πηγὴ τῆς πονηρίας ἁπάσης, τῷ νοσήματι τὸ κατάλληλον κατασκευάζων φάρμακον, ὥσπερ θεμέλιον ἰσχυρόν τινα καὶ ἀσφαλῆ τοῦτον πρῶτον κατεβάλετο τὸν νόμον. Ταύτης γὰρ ὑποκειμένης, μετὰ ἀσφαλείας ἅπαντα τὰ ἄλλα ἐπιτίθησιν ὁ οἰκοδομῶν· ταύτης δὲ ἀνῃρημένης, κἂν μέχρι τῶν οὐρανῶν φθάσῃ πολιτευόμενος, ἅπαντα ὑποσύρεται ῥᾳδίως, καὶ εἰς χαλεπὸν καταστρέφει τέλος. Κἂν νηστείαν, κἂν εὐχήν, κἂν ἐλεημοσύνην, κἂν σωφροσύνην, κἂν ἄλλ’ ὁτιοῦν συναγάγῃς ἀγαθόν, ταπεινοφροσύνης χωρίς, διαῤῥεῖ καὶ ἀπόλλυται ἅπαντα. Ὅπερ οὖν καὶ ἐπὶ τοῦ Φαρισαίου γέγονε. Καὶ γὰρ μετὰ τὸ φθάσαι εἰς αὐτὴν τὴν κορυφήν, πάντα ἀπολέσας κατέβη, ἐπειδὴ τὴν μητέρα τῶν ἀγαθῶν οὐκ εἶχεν. Ὥσπερ γὰρ ἡ ἀπόνοια πηγὴ κακίας ἁπάσης ἐστίν, οὕτως ἡ ταπεινοφροσύνη φιλοσοφίας ἁπάσης ἀρχή. Διὸ καὶ ἐντεῦθεν ἄρχεται, πρόῤῥιζον ἀνασπῶν τὴν ἀλαζονείαν ἐκ τῆς τῶν ἀκουόντων ψυχῆς».
(Εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον Ὁμιλία ΙΕ΄, ΕΠΕ 9, 466)
Ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοση:
Ἐπειδὴ λοιπὸν ἡ ὑπερηφάνεια ἦταν ἀνέκαθεν ἡ κορυφὴ τῶν κακῶν καὶ ἡ ρίζα καὶ ἡ πηγὴ κάθε κακίας, ὁ Θεὸς παρασκευάζοντας τὸ κατάλληλο γιὰ τὴν ἀσθένεια φάρμακο, ὡς θεμέλιο ἰσχυρὸ καὶ ἀσφαλὲς τοῦ πνευματικοῦ οἰκοδομήματος τοποθέτησε πρωτίστως αὐτὴ τὴν ἐντολή (τὴν ταπεινοφροσύνη). Διότι ὅταν τεθεῖ αὐτὴ ὡς θεμέλιο, κτίζει ὁ οἰκοδόμος μὲ ἀσφάλεια ὅλα τὰ ἄλλα ἐπάνω σ’ αὐτήν. Ἂν ὅμως ἀπορριφθεῖ ἡ ταπεινοφροσύνη, ἀκόμη κι ἂν ἀγωνιζόμενος φθάσει κανεὶς μέχρι τοὺς οὐρανούς, ὅλα καταρρέουν εὔκολα καὶ καταλήγουν σὲ ὀδυνηρὴ καταστροφή. Κι ἂν ἀκόμη ἀποκτήσεις τὴ νηστεία, τὴν προσευχή, τὴν ἐλεημοσύνη, τὴν ἁγνότητα κι ἂν ὁποιοδήποτε ἄλλο καλὸ συγκεντρώσεις, χωρὶς τὴν ταπείνωση, ὅλα φυλλορροοῦν καὶ χάνονται. Αὐτὸ ἀκριβῶς ἔγινε καὶ μὲ τὸν Φαρισαῖο. Διότι κι αὐτός, ἀφοῦ ἔφθασε στὴν κορυφὴ τῶν ἀρετῶν, κατέβηκε χάνοντάς τα ὅλα, ἐπειδὴ δὲν εἶχε τὴ μητέρα τῶν καλῶν. Διότι ὅπως ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ πηγὴ κάθε κακίας, ἔτσι καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ ἀρχὴ τοῦ κατὰ Θεὸν βίου. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Κύριος ἀρχίζει τὴ διδασκαλία Του (μὲ τοὺς Μακαρισμούς) ἀπὸ αὐτὸ τὸ σημεῖο, ἀποσπώντας ἀπὸ τὴ ρίζα της τὴν ὑπερηφάνεια ἀπὸ τὴν ψυχὴ τῶν ἀκροατῶν.
