Ἱεράρχης καί ἐκκλησιαστικός Πατέρας εἶναι ὁ ἅγιος Εὐθύμιος ὁ ὁμολογητής. Ἄς τόν γνωρίσουμε οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, γιά νά δοξάσουμε τόν Θεό, ὁ ὁποῖος ἀναδεικνύει σέ κάθε ἐποχή θαρραλέους ὁμολογητές τῆς ἀλήθειας καί στύλους τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας.
Ὁ Εὐθύμιος καταγόταν ἀπό πλούσιους καί εὐσεβεῖς γονεῖς, οἱ ὁποῖοι τοῦ πρόσφεραν ἐπιμελημένη καί ἐξαιρετική ἀνατροφή. Ἔτσι ὁ Εὐθύμιος ἐμφανίζεται ὡς ἐνάρετος καί μορφωμένος Χριστιανός. Ὁ φιλομαθής ὅμως νέος πιό πολύ ἀπό τή θαυμαστή μόρφωση πού εἶχε κατακτήσει, ἐπιθυμοῦσε τήν ἀφιέρωση στό Θεό. Ἤθελε νά προσφέρει σῶμα καί ψυχή, μόρφωση, χρόνο, δυνάμεις στόν Κύριο καί τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό κατέφυγε μέ ζῆλο σέ ἱερά Μονή κοντά στήν πατρίδα τοῦ Λυκαονία. Ἐκεῖ ἐκάρη μοναχός καί ἀργότερα χειροτονήθηκε ἱερέας.
Ἡ ἀκτινοβολοῦσα προσωπικότητά του, λόγω τῆς μορφώσεως καί τῆς ἀρετῆς, φώτιζε τό περιβάλλον του. Οἱ Χριστιανοί τοῦ ἀπέδιδαν μεγάλο σεβασμό καί ἀφοσίωση. Λίγο πρίν ἀπό τήν Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο οἱ πιστοί τῶν Σάρδεων τόν παρακάλεσαν — σχεδόν τόν ἐξανάγκασαν — νά δεχθεῖ νά γίνει Ἐπίσκοπός τους καί νά ποιμάνει τήν Ἐκκλησία τῶν Σάρδεων. Ὁ Εὐθύμιος δέχθηκε τό ἀξίωμα ὡς φωνή Θεοῦ. Ἦταν ἀποφασισμένος νά διαθέσει ὁλόκληρο τόν ἑαυτό του καί νά ἐπιτελέσει τό ἀρχιερατικό του καθῆκον, χωρίς νά καμφθεῖ ποτέ ἀπό κόπους καί ἀντιξοότητες.
Ὡς Ἐπίσκοπος τῶν Σάρδεων ὁ Εὐθύμιος ἔλαβε μέρος στήν Ζ’ Οἰκουμενική Σύνοδο, ἡ ὁποία συγκροτήθηκε τό 787 μ.Χ. στή Νίκαια τῆς Βιθυνίας. Μίλησε μέ ἐπιχειρήματα καί πειθώ γιά τήν ἀναστήλωση τῶν ἁγίων εἰκόνων καί τήν τιμητική τους προσκύνηση συμβάλλοντας ὅσο ἐλάχιστοι στή νίκη τῶν Ὀρθοδόξων. Ἡ θεολογική κατάρτιση τοῦ ἁγίου Ἐπισκόπου, ἡ εὐφυΐα του ἀλλά καί ἡ ἁγιότητά του τόν ἔκαναν ἱκανό νά ἀναλάβει ἀργότερα διάφορες ἀποστολές, τίς ὁποῖες μέ πολλή ἐπιτυχία ἔφερε πάντοτε εἰς πέρας. Ὅλα δέ αὐτά χάρη τῆς ἀλήθειας καί τῆς ὀρθοδόξου πίστεως γιά τήν ὁποία, ὅπως ἀπό τήν πρώτη ἡμέρα τῆς ἀρχιερατικῆς του διακονίας ἀποφάσισε, θά ἔδινε τό πᾶν καί δέν θά τόν ἀναχαίτιζε κανένας φόβος καί κανένα ἐμπόδιο.
Στή ζωή τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου ἦρθαν καί ἡμέρες σκληρές, οἱ ὁποῖες δέν λείπουν ἀπό τή ζωή κάθε ἀληθινοῦ καί θαρραλέου ἀγωνιστῆ τῆς ἀλήθειας. Ὁ αὐτοκράτορας Νικηφόρος (802 μ.Χ.) πίεζε τόν ὁμώνυμό του Πατριάρχη νά παραβεῖ τίς ἀρχές τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καί νά ὑποχωρήσει σέ θέματα παραδόσεως καί ἐκκλησιαστικῆς τάξεως. Ἀντέδρασε ὁ Εὐθύμιος τότε μαζί μέ τούς ἄλλους ὀρθοδόξους μέ ὅλη του τή δύναμη. Οἱ ἐνέργειες ἐκεῖνες τοῦ αὐτοκράτορα ἦταν ἡ ἀρχή γιά νά ἐπικρατήσει στήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία φιλελεύθερο πνεῦμα καί μεταρρυθμιστικές τάσεις.
Ἡ ἀντίδραση ὅμως αὐτή, ὅπως ἦταν φυσικό, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν τιμωρία του. Δέν τόλμησαν βέβαια νά τόν τιμωρήσουν κατηγορώντας τόν γιά τήν πίστη του στίς ὀρθόδοξες παραδόσεις. Γι’ αὐτό τόν τιμώρησαν γιά ἄλλη ἀφορμή. Ἔκειρε μοναχή μία κόρη ἡ ὁποία ἐπιθυμοῦσε τή μοναχική πολιτεία, ἀλλά ταυτόχρονα τή ζητοῦσε σέ γάμο κάποιος ἀνώτερος ὑπάλληλος τῶν Σάρδεων. Ἔτσι ὁ ἅγιος του Θεοῦ Ἐπίσκοπος ἐξορίσθηκε στό νησί Παττάλαρα καί ταλαιπωρήθηκε πολλά χρόνια γιά τά ὀρθόδοξα φρονήματά του καί τήν παρρησία του. Γιά τόν Εὐθύμιο ὅμως ἡ ἐξορία δέν ἦταν καταισχύνη καί ντροπή. Ἦταν δόξα καί τιμή, ἀφοῦ διωκόταν γιά τήν πίστη καί τήν ἀλήθεια.
Μετά ἀπό χρόνια ἐπανῆλθε ἀπό τήν ἐξορία του ὁ Εὐθύμιος. Νέα ὅμως καί πάλι θύελλα ξέσπασε στήν Ἐκκλησία. Ὁ νέος αὐτοκράτορας Λέων ὁ Ε΄ θέλησε νά ἀνακινήσει καί πάλι τό θέμα τῶν ἁγίων εἰκόνων καί νά ἀπαγορεύσει τήν τιμητική προσκύνησή τους. Ἔτσι ὁ Πατριάρχης Νικηφόρος ἀναγκάσθηκε νά παραιτηθεῖ καί στή συνέχεια ἐξορίσθηκε. Τό ἴδιο καί ὁ ἐπίσκοπος Σάρδεων Εὐθύμιος, ὁ ὁποῖος ἐξορίσθηκε στήν Ἄσσο.
Ὅταν ὁ Λέων ὁ Ε΄ δολοφονήθηκε καί τόν διαδέχθηκε στό θρόνο ὁ Μιχαήλ ὁ Β΄ (ὁ Τραυλός), ἀνακάλεσε ὅλους τούς ἐξόριστους. Μαζί μέ αὐτούς ἐπέστρεψε καί ὁ Εὐθύμιος. Δυστυχῶς ὅμως καί ὁ νέος αὐτοκράτορας ἀκολούθησε τήν ἴδια πλάνη τῶν εἰκονοκλαστῶν. Δέν εἶχε καμιά διάθεση νά βοηθήσει στήν εἰρηνευση τῆς Ἐκκλησίας!
Δύσκολες ἡμέρες. Συγκλονιστικές. Οἱ ὀρθόδοξοι Ἀρχιερεῖς καί ἱερεῖς, μοναχοί καί λαϊκοί ἀγωνίζονταν μέ κάθε τρόπο γιά τήν ἐξασφάλιση καί ἐπικράτηση τῆς ἀλήθειας καί τήν εἰρήνευση τοῦ λαοῦ. Ἐπειδή ὅμως παρά τίς προσπάθειες ὁ αὐτοκράτορας δέν ἄλλαζε γνώμη, ὁ Εὐθύμιος μέ τή συναίσθηση τῶν ἀρχιερατικῶν του Εὐθυνῶν ἀναγκάσθηκε νά ἀντιταχθεῖ στόν αὐτοκράτορα μέ τρόπο ἔντονο. Εἰ τις, τοῦ εἶπε, οὐ προσκυνεῖ τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν εἰκόνι περιγραπτόν, ἤτω ἀνάθεμα.
Αὐτό ἀκριβῶς ἀποτέλεσε τήν ἀφορμή νά ἀποσταλεῖ ὁ Εὐθύμιος γιά τρίτη φορά σέ ἐξορία στόν Ἀκρίτα τοῦ Πόντου καί νά ἐγκλεισθεῖ σέ φοβερή φυλακή. Καί σάν νά μήν ἦταν ἀρκετό αὐτό, μέσα στή σκοτεινή φυλακή ὑπέμενε καθημερινά τό φρικτό μαρτύριο τῆς μαστιγώσεως. Τόν κτυποῦσαν μέ τά φοβερά βούνευρα. Γρήγορα ὅλο του τό σῶμα γέμισε ἀπό πληγές καί πρήστηκε σάν ἀσκός. Τά βασανιστήρια αὐτά πού προστέθηκαν στίς τόσο πολλές καί συνεχεῖς ταλαιπωρίες τῆς ἀγωνιστικῆς ζωῆς του, ἐπέσπευσαν τό τέλος του.
Ὁ ἀθλητής καί ὁμολογητής τῆς ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὀρθόδοξος ἐπίσκοπος Σάρδεων Εὐθύμιος παρέδωσε τό πνεῦμα του στόν Κύριο, τόν ὁποῖο ὑπηρέτησε μέ παραδειγματική αὐτοθυσία ὡς πραγματικός Ἐπίσκοπος καί ποιμένας τῶν προβάτων Του.
Ἡ τιμία του κάρα φυλάσσεται ὡς θησαύρισμα στόν ἱερό Ναό τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου Εὐγενείας Πειραιῶς, ὅπου καί ἑορτάζεται μέ ἰδιαίτερη λαμπρότητα ἡ ἱερή μνήμη του.
Γιά νά διασφαλισθεῖ λοιπόν καί διαφυλαχθεῖ ἡ ὀρθόδοξη πίστη μας, χρειάσθηκαν ἀγῶνες πολλοί καί θυσίες μεγάλες. Ὅπως καί γιά νά διατηρηθεῖ στίς ἡμέρες μας, χρειάζονται ἀνάλογες θυσίες ἀπό τούς ἁγίους Ἐπισκόπους μας καί τούς κληρικούς, ἀπό τό ὀρθόδοξο πλήρωμα, τούς λαϊκούς, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τιμημένα μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
«Φαιδρός καί τόν λόγον καί τόν νοῦν φαιδράν ἐκέκτησο ψυχήν καί πρόσωπον νῦν δέ φαιδρότερος γέγονας μέχρις αἵματος, Εὐθύμιε, πρός βασιλεῖς θεοστυγεῖς ἀντιταξάμενος καί κραυγάζων: Πάντα τά ἔργα ὑμνεῖτε τόν Κύριον.
«Τά τοῦ Παραδείσου νῦν πλάτη χωροβατεῖν κατηξιώθης οὗ τῶν Μακαρίων λαμπρότης καί τῶν Ἁγίων ἡ ἀγαλλίασις, ὡς ἀθλητήν, Εὐθύμιε, σέ νικηφόρον ὑπεδέξαντο.
Ἀπό τό βιβλίο «Καλλίνικοι Μάρτυρες»
Ἀρχιμ. Θεοδώρου Μπεράτη
