Μέσα στήν ἱερή καί πολύπαθη παράταξη τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας μοναχῶν ἐξέχουσα θέση κατέχει ὁ ὅσιος Θεοδόσιος. Λαμπρός φωτοστέφανος περιβάλλει τήν ὁσία του μορφή ὡς ἀπαύγασμα τῆς ἁγίας βιοτῆς καί τοῦ ἔργου τῆς ἀγάπης, τό ὁποῖο πρόσφερε μέχρι τά βαθιά γεράματά του στούς συνανθρώπους του.
Ἄσκήση καί ἀγάπη
Στά μέσα περίπου τοῦ πέμπτου αἰώνα γεννήθηκε ὁ Θεοδόσιος στό χωριό Μωγαρισσός τῆς Καππαδοκίας ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς, τόν Προαιρέσιο καί τήν Εὐλογία. Καλεσμένος ἀπό τόν Θεό αἰσθανόταν ἀπό νεαρή ἡλικία ἰδιαίτερο πόθο καί ζῆλο νά ἀκολουθήσει τή μοναχική πολιτεία. Εἵλκυσε τήν ψυχή του ἡ τελειότητα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς καί ἡ ὁλοκληρωτική ἀφοσίωση στόν Θεό. Καί μαζί μέ αὐτά, μαζί μέ τήν προσευχή, τή μελέτη, τήν ἀγρυπνία, πόθησε νά προσφέρει τίς δυνάμεις του στήν παρηγορία, τήν ἐνίσχυση, τήν πνευματική οἰκοδομή τῶν ἀνθρώπων καί ἰδιαίτερα ἐκείνων πού δέν εἶχαν δεχθεῖ ἀκόμη τή χριστιανική πίστη.
Αὐτός ὁ πόθος μαζί μέ τήν ἄλλη θεοφιλῆ του ἐπιθυμία νά ἐπισκεφθεῖ τούς Ἁγίους Τόπους, τόν ὁδήγησε στά Ἱεροσόλυμα. Τίς ἡμέρες πού προσκυνοῦσε τούς ἱερούς τόπους, ὅταν ἀσπαζόταν τά ἱερά σύμβολα, αἰσθάνθηκε βαθύτατη συγκίνηση. Ἔφερε στή σκέψη του καί βίωσε ὅσα ὁ Κύριος ἔπαθε ἐκεῖ γιά τή σωτηρία καί τή λύτρωση τοῦ ἀνθρώπου. Αἰσθάνθηκε βαθύτατη εὐγνωμοσύνη. Τότε ἀκριβῶς πῆρε τήν ὁριστική ἀπόφαση νά ἀφιερώσει ὁλόκληρη τή ζωή του γιά τή δόξα τοῦ Κυρίου.
Ἀναχωρεῖ λοιπόν ἀμέσως γιά τήν Ἀντιόχεια, γιά νά γνωρίσει τόν φημισμένο τότε Συμεών τόν Στυλίτη καί νά παρακολουθήσει ἀπό κοντά τήν ἀσκητική του πολιτεία. Καί πράγματι ἡ ὁσία ἀσκητική ζωή τοῦ Στυλίτη ἄσκησε ἐπάνω του γοητεία, ἡ ὁποία τοῦ ἐνέπνευσε πολλές ἱερές ἀποφάσεις. Ἀλλά καί ὁ Συμεών διεῖδε στό πρόσωπο τοῦ Θεοδοσίου τό μεγάλο ἀσκητῆ τοῦ μέλλοντος, τόν ἐργάτη τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἐπρόκειτο νά γίνει σπουδαῖος παράγοντας ἐνισχύσεως καί διαδόσεως τῆς μοναστικῆς ζωῆς καί ἀσκήσεως.
Ἀργότερα ὁ Θεοδόσιος ἐπέστρεψε στά Ἱεροσόλυμα καί προσκολλήθηκε στόν ἐνάρετο ἡσυχαστή Λογγίνο. Κοντά στόν εὐλαβῆ αὐτό μοναχό θέλησε νά μαθητεύσει ὁ Θεοδόσιος καί νά ἑτοιμασθεῖ γιά τό μετέπειτα ἔργο του. Χρειάζεται, πρίν ὁ ἐργάτης τοῦ Θεοῦ προχωρήσει στή δράση, νά αὐτοσυγκεντρωθεῖ, νά μαθητεύσει, νά προσευχηθεῖ, νά μελετήσει, νά ἐμπνευσθεῖ. Ἔτσι καί ὁ Θεοδόσιος κοντά στό Λογγίνο ἀσκήθηκε μέ πολλή αὐστηρότητα καί συγχρόνως συζητοῦσε μαζί του, προσευχόταν, μελετοῦσε καί ἑτοιμαζόταν.
Ἦρθε τέλος ὁ καιρός νά ἐκπληρώσει τήν ἱερή του ἀπόφαση καί νά πραγματοποιήσει τό θεάρεστο πόθο του. Ἀποσύρθηκε λοιπόν μόνος του σέ κάποιο ἡσυχαστήριο μακριά ἀπό τόν κόσμο, σέ τόπο ἔρημο, γιά νά μετατρέψει τήν ἔρημο σέ τόπο ἀσκήσεως, ὕμνου καί λατρείας τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμη νά τήν κάνει τόπο ἀσκήσεως καί ἀγάπης μέ ὅλες της τίς μορφές.
Δέν ἄργησαν νά πραγματοποιηθοῦν οἱ ἱεροί του σκοποί, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος, ὁ ὁποῖος κατηύθυνε καί εὐλογοῦσε τόν ἀγώνα του. Οἱ διαβάτες, οἱ ὁδοιπόροι καί ταξιδιῶτες ἄρχισαν νά πληροφοροῦνται τήν ἐκεῖ ἐγκατάσταση τοῦ Θεοδοσίου καί κουρασμένοι σταματοῦσαν στό πρόχειρο κατάλυμά του, γιά νά προφυλαχθοῦν ἀπό τίς καιρικές συνθῆκες καί νά ἀναπαυθοῦν ἀπό τόν κόπο τῆς ὁδοιπορίας. Ὁ Ἅγιος χρησιμοποιοῦσε τήν εὐκαιρία αὐτή γιά νά περιποιηθεῖ ὡς καλός Σαμαρείτης αὐτούς πού ὁ Θεός τοῦ ἔστελνε. Ἔβλεπε ψυχές γιά τίς ὁποῖες Χριστός ἀπέθανε καί ἑτοίμασε βασιλεία οὐράνια. Ἀφοῦ τούς ἔδινε ὅ,τι τοῦ ἦταν δυνατόν γιά νά τούς ἀνακουφίσει ἀπό τίς ἀνάγκες τοῦ σώματος, ὕστερα τούς παρέθετε τράπεζα πνευματική, γιά νά θρέψει καί τήν ψυχή τους καί νά τούς οἰκοδομήσει ἐν Χριστῷ. Συζητοῦσε μαζί τους σάν πατέρας μέ παιδί, σάν ἀδελφός μέ ἀδελφό. Ἡ πολλή του ἀγάπη, ἀγάπη Χριστοῦ, συνδυασμένη πάντοτε μέ σύνεση καί διάκριση τοῦ ἔδειχνε τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά μποροῦσε νά ἐπιδράσει σέ κάθε περίπτωση. Ἔτσι κάθε του λόγος καί κάθε συμβουλή ποτισμένη στό θεῖο θέλημα ἔβρισκε εὐμενῆ ἀπήχηση στίς διψασμένες ψυχές. Ἐνέπνεε ἡ φυσιογνωμία του, ἐνίσχυε ἡ συμβουλή του, παρηγοροῦσε ὁ λόγος του, οἰκοδομοῦσε ἡ ἀγάπη του. Ἔφευγαν οἱ ἄνθρωποι ὠφελημένοι μέ τή γλυκιά γεύση τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης.
Ποιός ξέρει πόσοι γνώρισαν ἐκεῖ τόν Χριστό καί μετανόησαν! Τό βέβαιο εἶναι ὅτι πολύ γρήγορα ὄχι μόνο διαβάτες ἀλλά καί πολλοί ἄλλοι ἔρχονταν ἐπίτηδες καί ἀπό μακρινές ἀκόμη ἀποστάσεις, γιά νά δοῦν τόν Θεοδόσιο, νά τόν γνωρίσουν, νά τοῦ ἐμπιστευθοῦν τά προβλήματά τους, νά ζητήσουν καί νά δεχθοῦν τή συμβουλή του. Καί ἐκεῖνος ὄχι μόνο συμμετεῖχε ὁλόψυχα καί πρόσφερε ὅ,τι χρειαζόταν κάθε φορά, ἀλλά καί γιά πολλές ὧρες τό διάστημα τῆς νύχτας προσευχόταν στό Θεό γιά τά ζητήματά τους.
Ἀλήθεια πόση ἀνάγκη ἔχουν οἱ ἄνθρωποι γιά παρηγοριά καί ἐνίσχυση! Ἔχουν ἀνάγκη ἀπό εἰλικρινῆ ἀγάπη, τήν ὁποία οἱ ἄνθρωποι κάθε ἐποχῆς ἐπιζητοῦν ὅπου εἶναι δυνατόν νά τή βροῦν. Γιατί σέ κάθε ἐποχή ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἴδιος, μέ τίς ἴδιες ἀνάγκες καί τίς ἴδιες δυσκολίες. Γι’ αὐτό εἶναι περιζήτητοι οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀγάπης, οἱ ὁποῖοι σάν τόν ἅγιο Θεοδόσιο γίνονται μιμητές του Χριστοῦ καί μεταδίδουν στούς ἀδελφούς τους ὅ,τι ἡ ἀγάπη τούς ἐμπνέει. Ἄς αὐξάνει ὁ Θεός καί στήν ἐποχή μας τούς πολύτιμους αὐτούς ἀνθρώπους καί ἄς εὐλογεῖ πλούσια τό ἱερό ἔργο τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης!
Κοινοβιάρχης ἀγωνιστής
Γύρω ἀπό τό ἡσυχαστήριο τοῦ ὁσίου Θεοδοσίου μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου ἄρχισαν νά ἐγκαθίστανται πολλοί ἀπό ἐκείνους πού τόν γνώρισαν. Εἶχαν στηθεῖ στήν περιοχή πολλές καλύβες μέ κέντρο καί ὁδηγό τήν εὐγενῆ καί φωτοβόλο μορφή τοῦ ὁσίου. Φτωχοί καί πλούσιοι ἔβρισκαν γύρω του καί κοντά του γαλήνιο καί ἀσφαλές λιμάνι.
Αὐτή ὅμως ἡ ὑπερβολική συγκέντρωση ἀνθρώπων γύρω του — Θεοῦ ἐμπνεύση καί θεῖο δῶρο — ἐνέπνευσε τόν Θεοδόσιο νά σκεφθεῖ καί νά ἀποφασίσει τήν ἵδρυση κοινοβίου. Καί πραγματοποίησε τό ἱερό σχέδιο του ὁ Ὅσιος μέ ζῆλο πολύ. Ἔκτισε γρήγορα κοινόβιο σέ περιοχή πέρα ἀπό τή Νεκρά θάλασσα. Κοντά σ’ αὐτό κτίσθηκαν μέ τό χρόνο καί ἰδιαίτερα διαμερίσματα ὡς ξενῶνες γιά τούς πολλούς ἐπισκέπτες καί προσκυνητές. Ἀκόμη καί νοσοκομεῖο γιά τούς ἀσθενεῖς καί γέροντες καί ὀρφανοτροφεῖο γιά τά ὀρφανά εἶχε ἀνοικοδομήσει. Χάρμα ὀφθαλμῶν ἦταν τό εὐλογημένο κοινοβιακό συγκρότημα στό κέντρο τοῦ ὁποίου δέσποζε ὁ ἱερός Ναός του.
Ἀπό τότε ὁ Θεοδόσιος ἔλαβε καί τό προσωνύμιο κοινοβιάρχης. Ἦταν ὁ νοῦς πού κατηύθυνε, ὁ πατέρας καί ἀδελφός πού συμπαραστεκόταν, ὁ ἰατρός καί ὑπηρέτης ὅλων. Συγχρόνως ἦταν διδάσκαλος τῆς εὐσεβείας, ὁδηγός τῶν ψυχῶν, τύπος γενόμενος τῶν αὐτοῦ μαθητῶν. Τό πνεῦμα πού ἐπικρατοῦσε στό ἱερό κοινόβιο μεταξύ τῶν μοναχῶν καί ἐπισκεπτῶν ἦταν ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀγάπη. Προσευχή καί ἐργασία γιά τή σωτηρία τῶν ψυχῶν.
Περίπου ἑκατό ἐπισκέπτες ἔρχονταν κάθε μέρα στό κοινόβιο τοῦ Θεοδοσίου καί ἔφευγαν μέ τά ἀπαραίτητα ὑλικά καί πνευματικά ἐφόδια. Πολλοί ἦταν καί αὐτοί πού πρόσφεραν πλούσια ὑλικά ἀγαθά. Ἡ φήμη τοῦ ὁσίου εἶχε κερδίσει τήν ἐμπιστοσύνη πολλῶν πιστῶν πλουσίων. Ἔτσι ἐφερναν οἱ ἴδιοι ἤ ἔστελναν μέ ἄλλους ἀπό τά ἀγαθά τους, γιά νά τά διαθέτει ὁ Ὅσιος κατά τήν κρίση του σ’ αὐτούς πού εἶχαν πραγματική ἀνάγκη.
Πρέπει ἀκόμη νά σημειωθεῖ ὅτι ὑπῆρξαν ἐποχές πού ὁ Θεοδόσιος, ὁ πραότατος καί ἤρεμος ἄνθρωπος, γινόταν μαχητικός καί ὁρμητικός. Ἦταν ἐποχές κατά τίς ὁποῖες τά δόγματα τῆς πίστεως δέχονταν σκληρή πολεμική καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ εὐσέβεια διωκόταν. Συγκεκριμένα ὁ αὐτοκράτορας Ἀναστάσιος (428 – 518 μ.Χ.) ἦταν ἀντίθετος στίς ἀποφάσεις τῆς Δ΄ Οἴκουμενικης Συνόδου καί φίλος τῆς αἱρέσεως τῶν Εὐτυχοῦς, Διοσκόρου καί Σεβήρου. Ἐκμεταλλευόταν λοιπόν τή θέση του καί ὑποχρέωνε ἤ καί κολάκευε πολλούς νά ὑπογράφουν καί νά συμφωνοῦν πρός τή μονοφυσιτική αἵρεση. Τό ἴδιο θέλησε νά κάνει καί μέ τόν Θεοδόσιο. Ἀπό αὐτόν ἄλλωστε ἤλπιζε πολλά λόγῳ τῆς φήμης καί τῆς εὐλάβειας πού ἀπολάμβανε ἀπό πλήθη ἀνθρώπων. Ἔστειλε λοιπόν πρός τόν Θεοδόσιο δῶρα πλούσια μέ τήν ἀπαίτηση νά ὑπογράψει τήν αἵρεση καί νά προσχωρήσει σ αὐτή.
Οἱ μεγάλοι ὅμως ἄνδρες πού ἔχουν συναίσθηση τῆς θέσεώς τους δέν δελεάζονται ἀπό δῶρα. Ὁ Θεοδόσιος ὕψωσε τό ἀνάστημά του καί μέ πατερική παρρησία ἤλεγξε τόν αὐτοκράτορα μέ καυστικές ἐπιστολές, ἀφοῦ προηγουμένως τοῦ ἀπέδειξε ὅτι οἱ σκέψεις του καί οἱ ἐνέργειές του εἶναι ὀλέθριες γιά τήν Ἐκκλησία καί τό Ἔθνος. Δέν περιορίσθηκε ὅμως μέχρις ἐδῶ. Μέ τή συναίσθηση τῆς κρισιμότητας τῶν καιρῶν συγκέντρωσε τούς πιστούς του καί τούς κατατόπισε γιά τό μεγάλο κίνδυνο. Τούς συνέστησε νά εἶναι προσεκτικοί σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τήν πίστη καί τά δόγματα. Τούς ἀνέπτυξε ἀκόμη ὅτι οἱ Ὀρθόδοξοι τιμοῦν δυό φύσεις τοῦ Χριστοῦ, θεία καί ἀνθρώπινη, ἑνωμένες σέ μία ὑπόσταση ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀχωρίστως καί ἀδιαιρέτως, ὅπως ἀκριβῶς δογμάτισε ἡ Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος. Συγχρόνως ἀνέλαβε περιοδεία καί στή γύρω περιοχή μέ τήν ἴδια ἀποστολή καί τό ἴδιο κήρυγμα.
Ἡ δραστηριότητα ὅμως αὐτή τοῦ Θεοδοσίου, ὅπως ἦταν φυσικό, ἐξόργισε τόν αὐτοκράτορα ὁ ὁποῖος τόν ἐξόρισε ὅσο πιό μακριά μποροῦσε, γιά νά τόν καταστήσει ἀκίνδυνο. Νέο παράσημο αὐτό γιά τόν ὅσιο ἄνδρα, ὁ ὁποῖος δέν ἔπαυσε νά ἐργάζεται στόν τόπο τῆς ἐξορίας του καί νά προσεύχεται γιά τή στήριξη τῆς Ὀρθοδοξίας. Βέβαια μετά τό θάνατο τοῦ δυσσεβοῦς αὐτοκράτορα ὁ Θεοδόσιος ἐπανῆλθε στή θέση του. Καί ἐπανῆλθε πιό λαμπρός καί πιό δυνατός. Οἱ ἀρχιεπίσκοποι Ρώμης Ἀγάπιος καί Ἀλεξανδρείας Ἐφραίμ τοῦ ἀπέστειλαν ἐπιστολές μέ τίς ὁποῖες ἐξυμνοῦσαν καί ἐπαινοῦσαν τή σταθερή στάση του καί τό θαυμαστό ἔργο του. Νωρίτερα ὅμως εἶχε ἐγκωμιάσει τόν ὅσιο ὁ Θεός, γιατί ἀκολούθησε πιστά τήν παραγγελία του: «ἕως θανάτου ἀγώνισαι περί τῆς ἀληθείας» (Σ. Σειρ. δ΄ 28).
Ὁ ὅσιος Θεοδόσιος δέχθηκε ἀπό τόν Θεό καί ἄλλο χάρισμα. Τό χάρισμα τῆς θαυματουργίας. Ὡς ἐκλεκτός του Θεοῦ καί μέ τή θεία Του δύναμη ἔκανε πολλά καί ποικίλα θαύματα. Ἀπό αὐτά πολλά ἀναφέρονται στή θεραπεία ἀσθενῶν καί μάλιστα μέ βαριές ἀσθένειες. Ἀλλά στή γεωργία, ὅπως ἡ διαφύλαξη τῆς καλλιέργειας τοῦ σιταριοῦ ἤ ἡ φυγάδευση τῆς ἀκρίδας. Ἄλλα ἀναφέρονται στήν κατάπαυση σεισμοῦ ἤ τήν ἐξεύρεση τροφίμων καί ἐνδυμάτων γιά τίς ἀνάγκες τοῦ κοινοβίου. Μέ ὅλα αὐτά, τίς διδασκαλίες, τά θαύματα καί τίς προσευχές, ὑπηρετοῦσε τούς Χριστιανούς ὡς ἄνθρωπος πίστεως καί ἀγάπης μέ κέντρο καί ὁρμητήριο τό εὐλογημένο ἐρημητήριο καί κοινόβιό του.
Μέχρι τά βαθιά γεράματά του ἀξιώθηκε ὁ Θεοδόσιος νά προσφέρει τίς πολύτιμες ὑπηρεσίες του γιά τή δόξα τοῦ Κυρίου καί τήν ὠφέλεια τῶν ψυχῶν. Μυριάδες ἀνθρώπων δέχθηκαν τούς καρπούς τῆς ἀγάπης του. Ἀλλά καί πάρα πολλοί μαθητές του μιμήθηκαν τίς μεγάλες ἀρετές του καί ἀκολούθησαν τό δικό του πρόγραμμα. Ἔτσι γρήγορα ἱδρύθηκαν κοντά καί μακριά καί ἄλλα παρόμοια μοναστικά κέντρα πνευματικῆς ζωῆς, χριστιανικῆς ἀγάπης, ἱεραποστολῆς καί φιλανθρωπίας. Καί αὐτός γεμάτος εὐγνωμοσύνη στό Θεό γιά τίς πλούσιες εὐλογίες, πλήρης ἡμερῶν, σέ ἡλικία 105 ἐτῶν, στίς 11 Ἰανουαρίου τοῦ 529 μ.Χ. παρέδωσε τό πνεῦμα του. Ἔτσι ὡς δοῦλος ἀγαθός καί πιστός στόν Κύριο καί Θεό του ἀναμένει ἀπό Ἐκεῖνον «τόν τῆς δικαιοσύνης στέφανον» (Β΄ Τίμ. δ΄ 8).
Τέτοια παράδοση ἔχει ὁ ἱερός μοναχικός βίος τῆς Ἐκκλησίας μας. Παράδοση μέ διπλή ἀποστολή. Ἀποστολή δοξολογίας καί λατρείας τοῦ Θεοῦ καί συγχρόνως φιλανθρωπίας καί ἱεραποστολῆς. Ἄς ἀξιώνει ὁ Κύριος καί στίς μέρες μας νά ἀνθοῦν τέτοιου εἴδους Μονές. Θά ἀποτελοῦν τό στήριγμα τῶν πιστῶν καί τή δόξα τῆς Ἐκκλησίας μας.
Οἶκος τοῦ Ἁγίου:
Ἄνθρωπος μέν τή φύσει ἐχρημάτισας, πάτερ, ἀλλ’ ὤφθης συμπολίτης Ἀγγέλων, ὡς γάρ ἄσαρκος ἐπί γῆς βιοτεύσας, σοφέ, τῆς σαρκός ἅπασαν τήν πρόνοιαν ἀπέρριψας διο καί πάρ’ ἡμῶν ἀκούεις:
Χαίροις, τῆς ἐρήμου πολιστής παγκόσμιος
χαίροις, οἰκουμένης φωστήρ ὁ πολύφωτος.
Χαίροις, πολλούς ἐκ πλάνης ρυσάμενος
χαίροις, κρουνούς θαυμάτων δωρούμενος.
Χαίροις, πτωχῶν τήν φροντίδα ποιήσας
χαίροις, ἡμῶν ὁ προστάτης καί ρύστης.
Χαίροις, πάτερ Θεοδόσιε.
Ἀπό τό βιβλίο «Καλλίνικοι Μάρτυρες»
Ἀρχιμ. Θεοδώρου Μπεράτη
