Προβάλλονται καὶ φέτος ἀπὸ τὴν ἁγία μας Ἐκκλησία, στὸν κοινό τους ἑορτασμό, οἱ μοναδικὲς μορφὲς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Οἱ φωστῆρες τῆς οἰκουμένης, οἱ κήρυκες τῆς μετανοίας, οἱ ὑπέρμαχοι τῆς Ἀληθείας, οἱ βράχοι τῆς πίστεως. Ἐξαίρετα πνεύματα, πολυδύναμες καὶ χαρισματικὲς προσωπικότητες, ποὺ συνεχίζουν νὰ λάμπουν ἀκόμη καὶ θὰ λάμπουν μέχρι τὴ συντέλεια τῶν αἰώνων.
Τοὺς τιμοῦμε, τοὺς θαυμάζουμε, συνάμα καὶ ἀποροῦμε:
Πῶς κατάφεραν τόσα πολλά; Πῶς ἔφθασαν τόσο ψηλά; Πῶς διέπρεψαν σʼ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, στὴ φιλανθρωπία, στὴν ἱεραποστολή, στὸ κήρυγμα, στὴ συγγραφή; Ποιὸ ἦταν τὸ μυστικό τους; Ποῦ ὀφείλεται ἡ ἐπιτυχία τους;
Μήπως στὴν εὐγενικὴ καταγωγή τους, στὶς γνώσεις τους, στὶς ἱκανότητές τους ἢ στὸ ἀξίωμα τῆς ἀρχιερωσύνης τους;
Ἕνα βλέμμα προσεκτικὸ στὴν ἁγία βιοτή τους θὰ μᾶς βοηθήσει νὰ καταλάβουμε πὼς μία ἦταν ἡ μυστική τους δύναμη. Ἀπὸ ’κεῖ ἀντλοῦσαν ἔμπνευση, φωτισμό, χάρη. Κι αὐτὴ ἦταν ἡ προσευχή! Ἡ ὥρα τῆς ἑνώσεώς τους μὲ τὸν Θεὸ στὶς κατανυκτικὲς μυστικὲς ἱκεσίες τους. Τὸ βεβαιώνουν οἱ ἴδιοι λέγοντας: «Οὐδὲν γλυκύτερον προσευχῆς» (Ἰωάννης Χρυσόστομος)· «προσευχῆς καιρὸς ἔστω ἅπας ὁ βίος» (Μέγας Βασίλειος)· «μνημονευτέον τοῦ Θεοῦ μᾶλλον ἢ ἀναπνευστέον» (Γρηγόριος Θεολόγος).
Καὶ οἱ τρεῖς τους γεννήθηκαν καὶ ἀνατράφηκαν μέσα σὲ οἰκογενειακὰ περιβάλλοντα ποὺ γνώριζαν τὴν προσευχή. Καθοδηγούμενοι κυρίως ἀπὸ τὶς μητέρες τους, ποὺ ἦταν ἄνθρωποι πολλῆς προσευχῆς. Πλησίαζε ὁ θάνατος γιὰ τὴν ἁγία Νόννα, καὶ ἐκείνη τὸν περίμενε προσευχόμενη. Γιὰ νὰ γράψει ὁ γιός της Γρηγόριος: «Λίγη πνοὴ τῆς εἶχε ἀπομείνει, καὶ αὐτὴ τὴν ἔδινε στὸ Θεό, στὴν προσευχή».
Στὴν προσευχὴ στήριξαν τὶς ἀποφάσεις τους γιὰ τὸ μέλλον τῆς ζωῆς τους. Γι’ αὐτό, πρὶν ξεκινήσουν νὰ ἐργασθοῦν μέσα στὴν κοινωνία, διάλεξαν τὴν ἔρημο τῆς Συρίας, τοῦ Πόντου. Σκοπός τους ἕνας: νὰ μάθουν τὴν προσευχή, νὰ ἑνωθοῦν μὲ τὸν Θεό, νὰ ἀποκτήσουν τὴν ἐμπειρία τῆς ἑνώσεως μαζί Του καὶ ἔτσι νὰ προχωρήσουν στὴ ζωή τους.
Ἀφήνουν τὴν ἔρημο γιὰ νὰ διακονήσουν τὴν Ἐκκλησία κοντὰ στοὺς ἀνθρώπους σὲ μιὰ δύσκολη ἐποχή. Στάθηκαν δίπλα στὸν ἀνθρώπινο πόνο, ὑπερασπίστηκαν τοὺς ἀδικημένους, προστάτευσαν τοὺς πτωχούς. Σύμμαχός τους κανένας ἐπίγειος βασιλιάς, μόνο ὁ ἐπουράνιος Βασιλέας καὶ Πατέρας. Κατέφευγαν σʼ Αὐτὸν πάντοτε, καὶ μάλιστα στὶς πιὸ δύσκολες ὧρες τῶν διωγμῶν, τῶν συκοφαντιῶν καὶ τῆς ἐξορίας.
Ταυτόχρονα μέσα ἀπὸ τὴν προσευχὴ μᾶς προσέφεραν τὴ θεολογία τους. Σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρειανισμοῦ κατασπάραζε τὴν Ἐκκλησία παρασύροντας καὶ πολλοὺς ἐπισκόπους, ἐκεῖνοι στάθηκαν βράχοι στὰ μανιασμένα κύματα τῶν αἱρέσεων, προσευχόμενοι. Μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀνέλυαν βαθύτατα τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ θεότητα τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἀπαύγασμα τῶν προσευχῶν τους εἶναι καὶ τὰ ἱερὰ κείμενα τῶν θείων Λειτουργιῶν, ποὺ καὶ οἱ τρεῖς ἀξιώθηκαν νὰ συγγράψουν. Μέσα ἀπὸ τὶς εὐχὲς τῆς Λειτουργίας καταλαβαίνουμε τὸ μυστικό τους βάθος καὶ τὸν πλοῦτο τῆς διαρκῶς προσευχόμενης ψυχῆς τους. Ζοῦσαν τὴ θεία Λειτουργία, ἐνεπνέοντο ἀπὸ αὐτὴν καὶ ἐνέπνεαν ὅσους τοὺς ἔζησαν ὡς λειτουργοὺς τοῦ ἱεροῦ Θυσιαστηρίου.
Αὐτοὶ ποὺ γεννήθηκαν, ἀνατράφηκαν, ἐργάσθηκαν, θεολόγησαν μὲ προσευχὴ καὶ συνέγραψαν πλῆθος προσευχῶν, ἀναχώρησαν ἀπὸ τὸν μάταιο αὐτὸ κόσμο μὲ λόγια προσευχῆς στὰ χείλη. Χαρακτηριστικὸ τὸ παράδειγμα τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, ποὺ ἐπισφραγίζει τὴν ἐπίγεια πορεία του μὲ τὰ δοξολογητικὰ λόγια: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν».
Δυστυχῶς στὴν ἐποχή μας ἡ ἑορτή τους συνεχῶς ὑποβαθμίζεται, καὶ ἐπιθυμία πολλῶν εἶναι νὰ καταργηθεῖ, οἱ ἐκδηλώσεις πρὸς τιμήν τους εἶναι ἐλάχιστες κι αὐτὲς τυπικές, τὰ ὀνόματά τους δύσκολα ἀκούονται, καὶ τὰ πρόσωπά τους δὲν προβάλλονται πιὰ ὡς πρότυπα ζωῆς γιὰ μικροὺς καὶ μεγάλους.
Αὐτοὶ ὅμως παραμένουν μεγάλοι, δυνατοί, Ἅγιοι! Τὸ παράδειγμά τους πάντοτε θὰ ἐμπνέει, τὸ φῶς τους θὰ λάμπει, καὶ ἡ προσευχή τους θὰ μᾶς στηρίζει.
Ἂς γίνουν πρότυπα προσευχῆς γιὰ ὅλους μας μὲ τὸ ἐξαίρετο παράδειγμά τους. Ν’ ἀγαπήσουμε τὴν προσευχὴ καὶ σʼ αὐτὴ νὰ καταφεύγουμε πάντοτε, καὶ αὐτὴ νὰ εἶναι καὶ ἡ δική μας δύναμη καὶ ζωή!
