Ὁ διάβολος χρησιμοποιεῖ πολλοὺς τρόπους, πολλὰ μέσα, πολλὰ ὅπλα γιὰ νὰ ἐξουσιάζει τοὺς ἀνθρώπους. Τὸ ἰσχυρότερο ἀπὸ ὅλα τὰ ὅπλα του εἶναι ἡ ἀπελπισία. Ἀπελπισία εἶναι ἡ ὑπερβολικὴ λύπη, ἡ ἀπογοήτευση, ἡ ἀπόγνωση.
Ἴσως νὰ ρωτήσει κανείς: Καλὸ πράγμα δὲν εἶναι τὸ νὰ λυπούμαστε γιὰ τὶς ἁμαρτίες ποὺ κάνουμε; Καλὸ πράγμα εἶναι, διότι ἡ ἁμαρτία γεννᾶ λύπη καὶ ἡ λύπη μετάνοια. «Ἡ κατὰ Θεὸν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον κατεργάζεται» (Β΄ Κορ. ζ΄ 10). Ἡ λύπη ποὺ εἶναι σύμφωνη μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τὴ μετάνοια, ποὺ ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία.
Ἀλλὰ στὴ μετάνοια ὁδηγεῖ μόνο ἡ κατὰ Θεὸν λύπη. Ἡ ὑπερβολικὴ λύπη δὲν εἶναι λύπη κατὰ Θεόν, ἀλλὰ ἀκραία ἐκδήλωση τοῦ πληγωμένου ἐγωισμοῦ μας. Ἡ ὑπερβολικὴ λύπη δίνει πλεονεκτήματα στὸ σατανᾶ. Γίνεται στὰ χέρια του ἰσχυρότατο ὅπλο γιὰ νὰ μᾶς ἐμποδίζει νὰ μετανοήσουμε. Ἡ «ὑπερβολὴ λύπης» δὲν ὁδηγεῖ στὴ μετάνοια, ἀλλὰ στὴν ἀπελπισία καὶ τὴν ἀπόγνωση.
Ὁ Θεὸς θέλει τὴ σωτηρία μας καὶ κάνει τὰ πάντα γιὰ νὰ μᾶς σώσει. Ὁ διάβολος δὲν θέλει τὴ σωτηρία μας καὶ κάνει τὰ ἀκριβῶς ἀντίθετα γιὰ νὰ μᾶς κολάσει. Ὅταν πρόκειται νὰ διαπράξουμε τὴν ἁμαρτία, μᾶς ψιθυρίζει: Δὲν εἶναι τίποτε αὐτό. Κάνετε ἐλεύθερα ὅ,τι θέλετε. Ὅλα ἐπιτρέπονται. Ὅταν ὅμως διαπράξουμε τὴν ἁμαρτία, ἀλλάζει τακτικὴ καὶ μᾶς ψιθυρίζει: Εἶναι πάρα πολὺ βαρὺ τὸ ἁμάρτημα ποὺ ἔκανες. Δὲν ὑπάρχει γιὰ σένα ἐλπίδα σωτηρίας.
Οἱ πιὸ πολλοὶ Χριστιανοὶ γνωρίζουν τὴν πανουργία τοῦ σατανᾶ καὶ προφυλάσσονται. Ἀλλὰ ὑπάρχουν καὶ κάποιοι ποὺ κυριεύονται ἀπὸ λύπη μεγάλη, ἡ ὁποία τοὺς ρίχνει στὴν ἄβυσσο τῆς ἀπογνώσεως. Ἡ ὑπερβολικὴ λύπη, ὅταν μᾶς πλήξει σφοδρῶς, κατορθώνει νὰ ἐξαφανίζει ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς, σημειώνει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. «Εἴωθε γὰρ ἡ τῆς λύπης ὑπερβολή, ὅταν ἡμῖν ἐπισκήψῃ σφοδρότερον, ἅπασαν περιτρώγειν τῆς ψυχῆς τὴν ἰσχύν» («Περὶ κατανύξεως Λόγος Β΄», PG 47, 417). Συνηθίζει ἡ ὑπερβολικὴ λύπη νὰ ἀδυνατίζει πολὺ τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς.
Ὥστε λοιπὸν ἡ ἀπελπισία εἶναι κατʼ ἐξοχὴν ἔργο δαιμονικό. Εἶναι τὸ ἰσχυρότερο ὅπλο τοῦ διαβόλου. «Οὐδὲν οὕτως ἰσχυρὸν ὅπλον τῷ διαβόλῳ, ὡς ἀπόγνωσις· διὰ τοῦτο οὐχ οὕτως αὐτὸν εὐφραίνομεν ἁμαρτάνοντες, ὡς ἀπογινώσκοντες». Δὲν ἔχει κανένα δυνατότερο ὅπλο ὁ διάβολος ἀπὸ τὴν ἀπελπισία. Γιʼ αὐτὸ δὲν χαίρεται τόσο πολὺ ὅταν ἁμαρτάνουμε, ὅσο ὅταν ἀπελπιζόμαστε, σημειώνει πάλι ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὸν πρῶτο λόγο του «Περὶ μετανοίας» (PG 49, 280).
Πόσο πλάνος εἶναι ὁ διάβολος, ποὺ πλανᾶ τὴν οἰκουμένη! Τί ἀσύστολο ψέμα χρησιμοποιεῖ, ὅταν μᾶς ψιθυρίζει ὅτι «δὲν ὑπάρχει γιὰ μᾶς ἐλπίδα σωτηρίας». Ἐλπίδα σωτηρίας ὑπάρχει γιὰ ὅλους ἀνεξαιρέτως τοὺς ἀνθρώπους. Διότι γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους σταυρώθηκε ὁ Χριστός. Ἔχυσε τὸ τίμιο Αἷμα Του «ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας». «Οὐ τοσοῦτον ἡμεῖς ἐξημάρτομεν, ὅσον ἐκεῖνος δικαίως ἐπράξατο», λέει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων στὴν τρίτη Κατήχησή του. Ὁ Χριστὸς ἐπάνω στὸ Σταυρὸ ὑπέμεινε πολὺ περισσότερα παθήματα ἀπʼ ὅσα ἔπρεπε, γιὰ νὰ σώσει ἐμᾶς ποὺ ἁμαρτήσαμε. «Πλείω ὧν ὀφείλομεν ὁ Χριστὸς ἀπέτισε· τοσούτῳ δὲ πλείω ὅσῳ ἄμετρον πέλαγος πρὸς μικρὰν ὕδατος σταγόνα παραβαλλόμενον», γράφει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὴ 10η ὁμιλία του στὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολή. Περισσότερα ἀπʼ ὅσα χρωστούσαμε πλήρωσε ὁ Χριστός. Καὶ τόσο περισσότερα, ὅσο εἶναι ἂν συγκριθεῖ μιὰ σταγόνα νεροῦ μὲ τὸ ἀπέραντο πέλαγος. Τί εἶναι μία σταγόνα νεροῦ μπροστὰ στὰ ὕδατα τοῦ ὠκεανοῦ; Τὸ παράδειγμα ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ χρυσορρήμων Πατὴρ εἶναι ὡραιότατο, ἀλλὰ καὶ πάλι ὑπολείπεται τῆς πραγματικότητας. Διότι ὁ ὠκεανὸς ἔχει ὅρια, ἐνῶ ἡ εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ δὲν ἔχει ὅρια. Ὁ Χριστὸς μὲ τὴ σταυρικὴ θυσία Του γίνεται «ἱλασμὸς περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, οὐ περὶ τῶν ἡμετέρων δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ ὅλου τοῦ κόσμου» (Α΄ Ἰω. β΄ 2). Θυσιάστηκε, ὥστε μὲ τὸ Αἷμα Του νὰ συγχωρηθοῦν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ οἱ ἁμαρτίες μας· καὶ ὄχι μόνο οἱ δικές μας ἁμαρτίες, ἀλλὰ καὶ οἱ ἁμαρτίες ὅλου τοῦ κόσμου. Ὑπάρχει λοιπὸν ἐλπίδα σωτηρίας γιὰ ὅλους τοὺς ἁμαρτωλούς.
Ἡ παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀλήθεια τονίζει: Ἁρπάζει τοὺς ἁμαρτωλοὺς ἀπὸ τὸ χεῖλος τῆς ἀπογνώσεως καὶ τοὺς ρίχνει στὴν ἀνοικτὴ ἀγκάλη τοῦ Θεοῦ Πατέρα. Μᾶς θυμίζει ὅτι ὑπάρχει «φιλάνθρωπος Πατέρας καὶ Θεός», ὁ Ὁποῖος περιμένει τὴν «καλλίστην ἐπιστροφήν» μας. Ἀρκεῖ ἐμεῖς νὰ μὴν ἀπελπιζόμαστε γιὰ τὴ σωτηρία μας, ἀλλὰ νὰ μετανοοῦμε εἰλικρινῶς γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας καὶ νὰ εἴμαστε ἀπολύτως βέβαιοι ὅτι ὁ Οὐράνιος Πατέρας θὰ διανοίγει «ἀγκάλας πατρικάς», θὰ μᾶς ἀποκαθιστᾶ πλήρως στὴ θέση τοῦ υἱοῦ καὶ θὰ μᾶς χαρίζει πάλιν «τῆς οἰκείας δόξης τὰ γνωρίσματα». Γιὰ νὰ ζοῦμε στὸν κόσμο τῆς διαφθορᾶς καὶ τῆς ἀποστασίας ὡς πριγκιπόπουλα τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὡς πολίτες τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ἀπολαμβάνοντας τοὺς ἀγλαοὺς καρποὺς τῆς μετανοίας καὶ Ἐξομολογήσεως στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων.
