Ὁ προφήτης Ἐλισαῖος ἦταν μαθητὴς καὶ διάδοχος τοῦ προφήτη Ἠλία. Μὲ τὴ διδασκαλία καὶ τὰ πολλὰ θαύματα ποὺ ἐπιτελοῦσε, ἀπέκτησε μαθητές, «υἱοὺς προφητῶν», οἱ ὁποῖοι αὐξήθηκαν καὶ δὲν χωροῦσαν πλέον μὲ ἄνεση στὸ οἴκημα ὅπου διέμεναν. Ἔτσι, κατέβηκαν μαζὶ μὲ τὸν διδάσκαλό τους σὲ μιὰ κατάφυτη ὄχθη τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ γιὰ νὰ κόψουν ξύλα, μὲ τὰ ὁποῖα θὰ ἔχτιζαν τὸ νέο μεγαλύτερο σπίτι τους. Καθὼς ὅμως ἔκοβαν δένδρα, πετάχθηκε τὸ μεταλλικὸ τμῆμα ἑνὸς τσεκουριοῦ καὶ ἔπεσε στὰ βαθιὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη.
–Ἄχ, κύριε! εἶπε αὐτὸς ποὺ ἔπαθε τὸ ἀτύχημα. Αὐτὸ τὸ τσεκούρι ἦταν δανεικό.
–Ποῦ ἔπεσε; τὸν ρώτησε ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ.
–Ἐδῶ.
Ὁ προφήτης ἔκοψε ἕνα ξύλο, τὸ ἔκανε στειλιάρι καὶ τὸ ἔριξε στὸν Ἰορδάνη, στὸ σημεῖο ὅπου εἶχε βυθισθεῖ τὸ σίδερο. Τότε ἔγινε κάτι θαυμαστό: Τὸ σίδερο ἀνέβηκε στὴν ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ καὶ ἐφάρμοσε στὸ ξύλο.
–Πάρ’ το, τοῦ εἶπε.
Πράγματι, ὁ μαθητὴς ἅπλωσε τὸ χέρι καὶ τὸ πῆρε μὲ χαρά (βλ. Δ΄ Βασ. ς΄ 1-7).
Τὸ ξύλο μὲ τὸ ὁποῖο ἔγινε αὐτὸ τὸ θαῦμα, προτυπώνει, σύμφωνα μὲ τοὺς ἱεροὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, καὶ συμβολίζει τὸν Τίμιο Σταυρό. Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἑρμηνεύουν τὴν προτύπωση αὐτὴ τοῦ Σταυροῦ μὲ διάφορους τρόπους. Ἐμεῖς ἐδῶ θὰ ἀναφέρουμε μόνο τὴν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Ἰουστίνου τοῦ φιλοσόφου (*).
Τὸ σίδερο ποὺ βυθίσθηκε στὸ νερὸ συμβολίζει τὸ ἀνθρώπινο γένος, τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι μὲ τὶς βαρύτατες ἁμαρτίες τους εἶχαν πέσει πολὺ χαμηλά. Στέναζαν κάτω ἀπὸ τὸ βαρύτατο φορτίο τῆς μεγάλης ἐνοχῆς τους, κι οὔτε ὑπῆρχε τρόπος καὶ δυνατότητα νὰ ἀνελκυσθοῦν ἀπὸ τὸν βυθὸ τῆς πτώσεώς τους.
Ὁ Κύριος ἐξήγαγε τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸ τέλμα τῆς ἐνοχῆς του, τὸν ὕψωσε ἀπὸ τὴν ἄβυσσο τῆς ἀπώλειας. Πῶς; Μὲ τὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ, δηλαδὴ μὲ τὴ Σταύρωσή Του. Μᾶς λύτρωσε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία μὲ τὴ θυσία Του, μὲ τὸ αἷμα Του. Καὶ μᾶς ἅγνισε, μᾶς καθάρισε μὲ τὸ νερὸ τοῦ Ἰορδάνη, δηλαδὴ μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα.
Ὁ ἅγιος Ἰουστίνος προχωρεῖ ἀκόμη περισσότερο: Τὸ συγκεκριμένο τσεκούρι χρησίμευε γιὰ τὸ κτίσιμο ξύλινου σπιτιοῦ· καὶ οἱ μαθητευόμενοι προφῆτες μπόρεσαν νὰ τὸ ξαναχρησιμοποιήσουν, μόνο ἀφότου ὁ προφήτης Ἐλισαῖος ἔριξε τὸ ξύλο στὸ νερό. Ἔτσι λοιπὸν καὶ ὁ Κύριος μὲ τὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ καὶ μὲ τὸ ὕδωρ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος ὄχι μόνο μᾶς χάρισε τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, ἀλλὰ καὶ μᾶς ἀξίωσε νὰ γίνουμε «οἶκος εὐχῆς καὶ προσκυνήσεως», σπίτι προσευχῆς καὶ λατρείας. Μᾶς κατέστησε ναοὺς τοῦ Θεοῦ, κατοικητήρια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος…
Πόσα μηνύματα μᾶς δίνει αὐτὴ ἡ ἱστορία! Μὲ ἁπλὲς εἰκόνες μᾶς βοηθεῖ νὰ κατανοήσουμε σὲ κάποιο βαθμὸ τὸ μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καὶ τὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας μας. Πρῶτα-πρῶτα, τί μεγάλο βάρος εἶναι ἡ ἁμαρτία! Ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἔχει γευθεῖ τὴ λύτρωση ποὺ χαρίζει ὁ Κύριος, βυθίζεται μὲ ὁρμὴ μέσα στὴν ἁμαρτία, σὰν τὸ σίδερο ποὺ κατέβαινε καρφωτὸ στὰ βαθιὰ νερὰ τοῦ ποταμοῦ. Μιὰ ἐλπίδα σωτηρίας ὑπάρχει, μεγάλη καὶ θαυμαστή: τὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ, ποὺ συμβολιζόταν ἀπὸ τὸ μυστηριῶδες ξύλο τοῦ προφήτη Ἐλισαίου· καὶ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, τὸ «λουτρὸν τῆς παλιγγενεσίας» (Τίτ. γ΄ 5), τὸ λουτρὸ ποὺ τὸν ἀναγεννᾶ· ποὺ συνιστᾶ πνευματικὴ γέννηση, μιὰ τελείως καινούργια ἀρχὴ στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου, μέσα στὸ χῶρο τῆς Χάριτος ποὺ λέγεται Ἐκκλησία. Ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν πιστὸ ποὺ ἁμαρτάνει, μία εἶναι ἡ ἐλπίδα: ὁ Ἐσταυρωμένος. Μόνο Ἐκεῖνος μπορεῖ νὰ ἐνεργήσει τὴ θαυμαστὴ ἀνέλκυσή του ἀπὸ τὸν βυθὸ τῆς ὁποιασδήποτε πτώσεώς του στὴν ἐπιφάνεια τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς ἁγιότητας.
Διὰ τοῦ Σταυροῦ ἐπιτυγχάνουμε τὴ λύτρωση, τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας, οἱ ὁποῖες μᾶς χωρίζουν ἀπὸ τὸν Κύριο. Διὰ τοῦ Σταυροῦ βρίσκουμε τὸν Θεό, χωρᾶμε τὸν Θεὸ μέσα μας, γινόμαστε οἶκος Θεοῦ. Ζοῦμε τὸν Θεό. Ἐρχόμαστε σὲ αἴσθηση τοῦ μεγαλείου Του, τῆς ἀγάπης Του, τῆς ἁγιότητάς Του. Τὸν γνωρίζουμε, Τὸν θαυμάζουμε, Τὸν δοξάζουμε. Καὶ πάλι, Τὸν γνωρίζουμε ἀκόμη βαθύτερα, Τὸν θαυμάζουμε ἀκόμη περισσότερο, Τὸν δοξάζουμε μὲ ἀκόμη μεγαλύτερο ἱερὸ ἐνθουσιασμό. Γίνεται ἡ καρδιά μας οἶκος προσευχῆς. Κυκλοφοροῦμε μέσα μας ἅγια νοήματα, εὐλαβεῖς σκέψεις, ἀναπέμπουμε ἱερὲς προσευχές. Μὲ ὅλες τὶς δυνάμεις τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματός μας προσφέρουμε λογικὴ λατρεία στὸ Θεό, τὴν τήρηση τοῦ θελήματός Του, τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἁγίων Του ἐντολῶν. Αὐτὴ εἶναι ἡ «θεία λειτουργία» ποὺ ἀναπέμπει καθημερινὰ ὁ πιστὸς στὸ Θεό, συνέχεια καὶ προέκταση τῆς θείας Λειτουργίας ποὺ τελεῖται στὴν ἐκκλησία.
Δόξα, Κύριε, στὸ Σταυρό Σου! Τὸν προσκυνοῦμε μὲ εὐλάβεια καὶ εὐγνωμοσύνη, καὶ παρακαλοῦμε νὰ ἐνεργεῖ καθημερινὰ ἐπάνω μας τὴν ἀνύψωσή μας ἀπὸ τὶς πτώσεις μας καὶ τὴ μεταμόρφωσή μας σὲ ζωντανοὺς ναοὺς τοῦ Θεοῦ.
(*) Βλ. Ἁγίου Ἰουστίνου φιλοσόφου καὶ μάρτυρος, Πρὸς Τρύφωνα Ἰουδαῖον Διάλογος 86, 6, ΒΕΠΕΣ 3, 291· ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Στ. Ν. Σάκκου, Ὁ σταυρὸς εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην, ἔκδ. «Ὁ Σταυρός», Ἀθῆναι 1969, κεφ. 19: «Ὁ πέλεκυς τοῦ προφήτου», σελ. 106-109, ὅπου παρατίθενται καὶ οἱ ἄλλες ἑρμηνεῖες. Βλ. ἐπίσης Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη μετὰ συντόμου ἑρμηνείας, τόμ. ΣΤ΄: Γ΄-Δ΄ Βασιλειῶν (ὑπὸ Ν. Π. Βασιλειάδη), ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 1988, σελ. 381-383, 388-389.
