Πολλούς σοφούς γνώρισε ὁ κόσμος. Σέ παλιότερες ἐποχές καί στά νεότερα χρόνια. Θαύμασε τή σοφία τους· θαμπώθηκε ἀπό τίς γνώσεις τους· τούς ἐγκωμίασε μέ τά ὡραιότερα ἐγκώμια. Πόσο ὅμως κράτησε ὁ θαυμασμός; Συνήθως πολύ λίγο. Τόσο, ὅσο καί ἡ ζωή τους. Ἦλθε ὁ θάνατος καί μαζί μέ τήν ἐξαφάνιση τοῦ σώματος λησμονήθηκε καί ἡ ἀξία τους. Καί ζοῦν στή θύμηση λίγων μόνο ἀνθρώπων, ἀνθρώπων τῶν γραμμάτων, ἤ στά βιβλία τῶν βιβλιοθηκῶν.
Πόσο διαφορετικά ὅμως εἶναι τά πράγματα γιά τούς ἁγίους! Αὐτοί «εἰς τόν αἰώνα ζῶσι». Ὅσα χρόνια κι ἄν περάσουν, ἀφοῦ φύγουν ἀπό τόν κόσμο αὐτό, ζοῦν στίς καρδιές ἑκατομμυρίων πιστῶν, οἱ ὁποῖοι τούς θαυμάζουν καί τούς τιμοῦν.
Ὅπως ἡ ἁγία Αἰκατερίνη. Τό ὄνομα της εἶναι εὐρύτατα γνωστό σέ ὅλο τόν χριστιανικό κόσμο. Καί ναοί πολλοί ἔχουν ἀνεγερθεῖ πρός τιμή της. Καί ἑκατομμύρια πιστῶν τήν τιμοῦν καί τήν ἐγκωμιάζουν. Τί τήν ἔκανε τόσο ὀνομαστή; Ἡ πίστη της, ἡ παρρησία της, ἡ τελεία ἀφιέρωσή της στόν Θεό. Ἄς δοῦμε τίς ἀρετές της αὐτές στή ζωή της.
Ἀπό τή μεγάλη καί ἱστορική πόλη τῆς Ἀλεξανδρείας καταγόταν ἡ Αἰκατερίνη. Σ’ αὐτή ἔζησαν καί διέπρεψαν οἱ μεγάλοι φωστῆρες καί διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς οἰκουμένης τά στηρίγματα, ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὁ στύλος αὐτός τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ Μέγας Ἀντώνιος, ὁ πρύτανις τῶν μοναχῶν, ὁ ἅγιος Κύριλλος καί τόσοι ἄλλοι. Ἔζησε κατά τόν τέταρτο μετά Χριστόν αἰώνα.
Ποιά ἦταν ἡ κατάσταση τῆς Ἐκκλησίας τότε; Ἡ Ἐκκλησία ἀκόμη διωκόταν. Τά μαρτυρικά αἵματα δέν εἶχαν σταματήσει νά χύνονται. Οἱ διωγμοί δέν εἶχαν τελειώσει. Τά ἐκλεκτά παιδιά της πρόσφεραν τόσο πρόθυμα τή ζωή τους γιά χάρη τοῦ Χρίστου. Χρόνια μεγάλα καί ὀνομαστά. Χρόνια ἡρωισμοῦ καί θυσίας. Τήν εὐγενή καί εὐαίσθητη καρδία τῆς ἁπαλῆς καί γεμάτης εὐγένεια κόρης, τῆς Αἰκατερίνης, τήν εἶχε φωτίσει πλούσια τό φῶς τῆς πίστεως. Τήν εἶχε αἰχμαλωτίσει ὁ Χριστός. Τό καλλιεργημένο ἀπό τήν πλούσιά της μόρφωση πνεῦμα της, ἡ κατακάθαρη σκέψη της δέν ἦταν δυνατόν παρά νά κατανοήσουν, ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ μοναδικός Θεός καί λυτρωτής, καί ὅτι ἀξίζει νά ζεῖ κανείς μ’ αὐτόν καί γι’ αὐτόν μέ ὅλες του τίς δυνάμεις.
Καί ἡ Αἰκατερίνη ζεῖ τήν ἁγία πίστη τοῦ Ἐσταυρωμένου λυτρωτῆ. Δέν τή θαμπώνουν οἱ πολλές της γνώσεις. Δέν τήν κάνει ὑπερήφανη ἡ εὐγενική καταγωγή της. Δέν τήν ξιππάζει ἡ ὡραιότητά της, μέ τήν ὁποία τήν εἶχε προικίσει ὁ Θεός. Ὅλα αὐτά τά θεωρεῖ μικρά καί ἀνάξια λόγου μπροστά στόν πολύτιμο μαργαρίτη, τόν Χριστό, γιά χάρη τοῦ ὁποίου εἶναι ἕτοιμη καί ἀποφασισμένη νά θυσιάσει τά πάντα. Καμμία ἕλξη δέν τῆς δημιουργεῖ ἡ κοσμική ζωή μέ τίς πολλές ἐκδηλώσεις της στήν πολυάνθρωπη Ἀλεξάνδρεια· κανένα ἐγωϊσμό ἡ πολύ μεγάλη της μόρφωση, ἡ ὁποία τήν εἶχε ἀναδείξει μία ἀπό τίς πιό μορφωμένες γυναῖκες τῆς Αἰγυπτιακῆς πρωτεύουσας. Ὅλα γιά τόν Χριστό, εἶναι τό σύνθημά της. Δωρεά μεγάλη γιά τόν πιστό ὄχι μόνο τό νά πιστεύει στόν Χριστό, ἀλλά καί νά πάσχει γι’ αὐτόν. Καί τή δωρεά αὐτή τῆς τήν χάρισε ὁ Χριστός.
Αὐτοκράτωρ τῆς Ρώμης τότε ἦταν ὁ γνωστός γιά τή σκληρότητα τοῦ Μαξιμιανός. Τρέφοντας ἄσβεστο μίσος ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν ἐξαπέλυσε φοβερό διωγμό ἐναντίον τους. Τά ὄργανά του στά διάφορα διαμερίσματα τῆς αὐτοκρατορίας συνελάμβαναν τούς Χριστιανούς, τούς φυλάκιζαν καί θανάτωναν πολλούς. Τό διάταγμα τοῦ αὐτοκράτορος ἐφαρμόζεται καί στήν Ἀλεξάνδρεια. Ὁ ἔπαρχος, σκληρός καί ἀνάλγητος κι ἐκεῖνος, διατάσσει καί συλλαμβάνονται πάρα πολλοί Χριστιανοί καί ὑποβάλλονται σέ αὐστηρή ἀνάκριση. Ἀδιακρίτως φύλου καί ἡλικίας. Ἄνδρες, γυναῖκες, παιδιά. Σκηνές ἀπερίγραπτου μεγαλείου ἐκτυλίσσονται. Ἡ σταθερότητα καί ἡ ὁμολογία τῶν Χριστιανῶν γράφει ὡραῖες καί ἔνδοξες σελίδες γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας. Νικᾶ ἡ πίστη. Νικιέται ἡ ἀπιστία. Θριαμβεύει ὁ Χριστός. Ὁ θάνατος καί τό αἷμα τῶν Χριστιανῶν ποτίζουν τό ἀθάνατο δένδρο τῆς πίστεως.
Ἀνάμεσα στούς συλληφθέντες καί ἡ νεαρή παρθένος, ἡ Αἰκατερίνη. Ἀτρόμητη στέκεται ἐνώπιον τοῦ ἐπάρχου. Ἀστράφτει τό πρόσωπό της ἀπό χαρά, διότι θά ὁμολογήσει μέ θάρρος τόν Χριστό καί τήν ἀλήθειά του. Ἡ σειρά της φθάνει. Ἔκπληκτος μένει ὁ ἔπαρχος ἀπό τή σταθερότητά της καί τήν ὁμολογία της. Τῆς ζητᾶ νά ἀρνηθεῖ τόν Χριστό κι ἐκείνη πλέκει τό ὡραιότερο ἐγκώμιο γιά ἐκεῖνον, πού ἔγινε ὁ αἰώνιος Σωτήρ καί λυτρωτής τῶν ἀνθρώπων καί ὁ αἰώνιος κυρίαρχος καί κατακτητής τῶν ψυχῶν τῶν ἀληθινῶν Χριστιανῶν.
Ὁ ἔπαρχος παρακολουθεῖ ἐμβρόντητος τήν ὁμολογία της, ἀλλά καί τή ρητορική της δεινότητα καί τά ἀκλόνητα ἐπιχειρήματά της. Ἔχει ὅμως τήν πεποίθηση, ὅτι θά νικήσει. Ὁ ἀνδρικός ἐγωϊσμός του πληγώθηκε θανάσιμα ἀπό τή δύναμη μιᾶς ἄοπλης καί ἀνυπεράσπιστης κόρης. Ἀλλά δέν πρόκειται νά ὑποχωρήσει. Ἐφαρμόζει σχέδιο, πού ἔχει τέλεια βεβαιότητα ὅτι θά πετύχει. Ἡ τολμηρή κόρη θά νικηθεῖ, θά ντροπιασθεῖ, θά ὑποχωρήσει.
Ποιό εἶναι τό σχέδιό του; Νά συγκεντρωθοῦν ὅλοι οἱ σοφοί τῆς Ἀλεξανδρείας καί νά συζητήσουν μέ τήν Αἰκατερίνη καί νά τήν ἀποδείξουν ἀνίσχυρη νά ὑποστηρίξει τίς τόσο ἀκατανόητες γι’ αὐτόν θεωρίες της. Μ’ αὐτήν τήν πεποίθηση περιμένει τό ἀποτέλεσμα. Τό ἀποτέλεσμα τῆς μάχης. Μάχης, στήν ὁποία θά συγκρούονταν ὁ Χριστιανισμός, πού ἐκπροσωποῦνταν ἀπό μία νεαρότατη παρθένο, καί ἡ εἰδωλολατρία στό πρόσωπο τῶν σοφῶν καί ξακουσμένων ὀπαδῶν της.
Ἡ μάχη ἀρχίζει. Εἶναι δημοσία ἡ συζήτηση. Κόσμος πολύς παρακολουθεῖ. Ἐνδιαφέρον μέγιστο. Ἡ συζήτηση προχωρεῖ. Ἡ Αἰκατερίνη ἀνατρέπει μέ θαυμάσια λογικά ἐπιχειρήματα μία πρός μία τίς σαθρές θέσεις τῶν σοφῶν τῆς Ἀλεξανδρείας καί κτίζει τό λαμπρό καί ὑπέροχο οἰκοδόμημα τῆς πίστεως μπροστά στά γεμάτα ἀπορία πλήθη. Δέν μιλάει μόνο ἡ σοφή νέα. Μιλάει ἡ γεμάτη πίστη Χριστιανή. Καί τά ἐπιχειρήματά της, φωτισμένα ἀπό τή δύναμη τῆς πίστεως καί τή χάρη τοῦ Πνεύματος, ἔχουν κάτι τό ὁποῖο πείθει, συγκλονίζει, δημιουργεῖ στούς σοφούς τήν πεποίθηση τῆς πτωχείας καί τῆς πνευματικῆς τους γυμνότητος. Καί εἶναι τόσο ἀποδεικτικά καί ἰσχυρά ἐπιχειρήματά της, ὥστε πολλοί ἀπό τούς σοφούς ἐκείνους ὄχι ἁπλῶς ὁμολογοῦν ὅτι νικήθηκαν, ἀλλά καί ὅτι ἀσπάζονται τήν πίστη τῆς ἁγίας, ἔστω κι ἄν αὐτό τούς στοιχίσει τή ζωή τους. Νίκη περιφανής του Σταυροῦ. Τρόπαιο μεγάλο του Χριστιανισμοῦ. Θαυμάσια κατάκτηση τοῦ Χριστοῦ. Καί τῆς πίστεως ἐξαίρετο κατόρθωμα.
Ἀλλά ἡ ἀπιστία, ὅταν δέν κατορθώσει νά ἐπιβληθεῖ μέ τή λογική καί τήν πειθώ, προσφεύγει σέ ἀλλά μέσα, πού δείχνουν ἀκριβῶς τήν ἀδυναμία της. Προσφεύγει στή βία καί τό μαρτύριο. Αὐτό ἔγινε καί τώρα. Ὁ ἔπαρχος, ἀντί νά ἀναγνωρίσει τή νίκη τῆς Αἰκατερίνης, ἔπειτα ἀπό ὑποσχέσεις καί ἀπειλές, οἱ ὁποῖες δέν ἔφεραν κανένα ἀποτέλεσμα, τήν ρίχνει στίς φυλακές. Τό σῶμα της τό ἔχουν τραυματίσει μέ μαστίγια, μέ τά ὁποῖα ἀλύπητα τήν κτύπησαν. Πονάει, ὑποφέρει, ὑφίσταται ἀργό μαρτύριο. Ἀλλά καί μένει σταθερή καί ἀκλόνητη στήν πίστη της. Ἔχει τέλεια ἐμπιοτοσύνη στόν Κύριο, στόν ὁποῖο ἔχει παραδώσει τελείως τόν ἑαυτό της. Ὁ ἔπαρχος, βλέποντας τήν σταθερότητά της, διατάζει τόν δήμιο νά τήν ἀποκεφαλίσει. Ἡ διαταγή ἐκτελεῖται καί ἐνῶ τό νεανικό αἷμα χύνεται, ἡ ἁγία ψυχή της παραλαμβάνεται ἀπό τόν Κύριο στούς οὐρανούς.
Τό ἅγιο λείψανό της κατά τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας παραλαμβάνεται ἀπό ἀγγέλους καί ἀποτίθεται σέ μία κορυφή τοῦ Θεοβαδίστου ὅρους Σινα. Ἐκεῖ παρέμενε ἐπί αἰῶνες ἀνέπαφο. Καί ὅταν ἀργότερα ὁ Ἰουστινιανός ἵδρυσε τήν ὀνομαστή μονή τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης, παραλήφθηκε καί μετεφέρθηκε ἐκεῖ γιά νά ἀποτελεῖ κειμήλιο ἀνεκτίμητο καί θησαυρό ἀδαπάνητο ὄχι μόνο γιά τήν ἱστορική μονή, ἀλλά καί γιά ὁλόκληρη τήν Ὀρθοδοξία.
Τί τιμή γιά τόν ἄνθρωπο καί μάλιστα γιά τόν νέο νά δώσει τόν ἑαυτό του γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ! Ὑπάρχει καλύτερη διάθεση τῶν νεανικῶν δυνάμεων;
Ἀπό τό βιβλίο «Ἀπό τή Ζωή τῶν Ἁγίων»
Ἀρχιμ. Γεωργίου Δημοπούλου