Κάθε χρόνο τέτοια ἐποχὴ κάνει ξαφνικὰ τὴν ἐμφάνισή της. Σὲ κάθε τόπο, κάθε πόλη, κάθε χωριό. Πολλοὶ αἰσθάνονται ἁπλῶς τὸ ἁπαλὸ θρόϊσμα τῶν ἱματίων της, καθὼς διασχίζει μὲ βιάση τὴν αἱματωμένη γῆ.
Λίγοι ὅμως ἀξιώνονται νὰ ἀντικρίσουν ἔκθαμβοι καὶ τὴ μορφή της.
Αἰθέρια, φωτεινή, ἀκτινοβόλα. Ἀλλὰ καὶ αὐστηρή.
–Ποιὰ εἶσαι; τὴ ρωτοῦν.
Τὸ βλέμμα της τοὺς διαπερνᾶ μέχρι τὰ ἀπώτατα ὅρια τῶν πιὸ ἀπόκρυφων λογισμῶν τους.
–Εἶμαι ἡ Ἱστορία! τοὺς ἀποκρίνεται ἤρεμα. Εἶμαι ἡ ἱερὴ μνήμη τῶν προγόνων σας.
Ἡ Ἱστορία!
Ἐμφανίζεται δυναμικὰ τὸν μήνα Μάϊο, διότι αὐτὸς τῆς ἀνήκει μὲ κάποιον τρόπο ξεχωριστό. Ἀνήκει στὴν πόλη της, τὴν Πόλη! Αὐτὴν ποὺ θεμελιώθηκε πάνω στὴν πίστη τοῦ Δημιουργοῦ τῶν πάντων καὶ Κυρίου τῆς Ἱστορίας. Τὴν Πόλη, ποὺ ἐπὶ ἕνδεκα αἰῶνες ἀκτινοβόλησε τὸ φῶς, τὴν ἀλήθεια, τὴ ζωή. Καὶ ἦταν τὸ θάμβος τοῦ κόσμου.
Ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης περιγράφει ἔκπαγλα τὸ ἐξαίσιο θέαμά της:
«Τὴν εἶδον ἀπὸ τῆς γῆς, τὴν εἶδον ἀπὸ θαλάσσης. Καὶ τὴν ἐκαμάρωσα, ὡς καμαρώνουν οἱ νυμφαγωγοὶ τὴν νύμφην εἰς τὰς νήσους. Καὶ εἶναι ὄντως νύμφη ἡ Πόλις. Νύμφη τῆς Ἀνατολῆς· νύμφη τοῦ Γένους. Νύμφη τοῦ κύματος καὶ τῶν ἀφρῶν, καὶ νύμφη τῶν κήπων καὶ τῶν λειμώνων… Ἐκεῖ ὅπου ὁ δινήεις (=αὐτὸς ποὺ δημιουργεῖ δίνες, στροβιλισμούς) Βόσπορος σχηματίζει τὰ παιγνιώδη ἐκεῖνα ἀνάφορά του, ὅταν τὸ ρεῦμα τοῦ Εὐξείνου τὸ ὁλόδροσον ἔρχεται νὰ φιλήσῃ τοῦ Γένους τὴν νύμφην καὶ βασίλισσαν, καὶ νὰ ἐπαναστραφῇ πάλιν μὲ ἑπτὰ ἑλιγμοὺς πρὸς τὰ Καβάκια, ἵνα γυρίσῃ καὶ πάλιν εἰς τὰ ἴδια παιχνίδια του.
Τὴν εἶδον καὶ ἀπὸ θαλάσσης· τὴν εἶδον καὶ ἀπὸ ξηρᾶς… ἀναδυομένην ἐκ τῶν κυμάτων, τὴν ὥραν τὴν γλυκεῖαν τῆς αὐγῆς, μὲ ἕνα βαθύχρουν τεφρὸν πέπλον σκεπασμένην, τὸν ὁποῖον σιγάσιγὰ ἐπανεγείρει ἡ Ἀνατολὴ μὲ τὰς ροδίνους ἁβρὰς χεῖρας της, ἵνα ἀναφανῇ εἰς τὸν κόσμον τὸ ὑπερφυὲς θέαμα ναῶν καὶ παλατίων… ἐπὶ τῶν ὁποίων προσήναψε πυρσοὺς χαρᾶς ὁ ἥλιος» (Περιοδικὸ «Η ΔΡΑΣΙΣ ΜΑΣ», τ. 359, Ἰούν. – Αὔγ. 1998, σελ. 196).
Κι εἶναι τριπλὴ ἡ πρόκληση γιὰ τὴν Ἱστορία τὸν Μάιο:
• Ἡ πρώτη τὴν 11η τοῦ μηνός. Ἀφοῦ 11 Μαΐου ἡ Πόλη ἑόρτασε τὰ γενέθλιά της. Ἦταν τότε τὸ ἔτος 330 μ.Χ. Ὁ θεόσταλτος αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος ἕξι χρόνια πρὶν εἶχε χαράξει τὰ ὅρια τῆς Πόλεως καὶ ἔθεσε τὰ θεμέλιά της. Δὲν ἦταν συνηθισμένα θεμέλια. Στὴ στήλη μὲ τὸν ἀνδριάντα του ὁ ἐκλεκτὸς τῆς Ἱστορίας τοποθέτησε τοὺς ἥλους (τὰ καρφιά) τῆς Σταυρώσεως. Στερέωσε τὴν Πόλη στὸ στήριγμα τοῦ κόσμου.
• Δέκα μέρες μετά, τὴν 21η Μαΐου, ἡ Ἱστορία θὰ γονατίσει μπροστὰ στὴ μορφὴ τοῦ ἁγίου Αὐτοκράτορα, τὸν ὁποῖο ἐκείνη ὀνόμασε Μέγα καὶ ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ αὐτὴ τὴν ἡμέρα μαζὶ μὲ τὴν ἁγία μητέρα του Ἑλένη.
• Θὰ μεσολαβήσουν ἄλλες ὀκτὼ ἡμέρες. Θὰ φτάσει ἡ 29η Μαΐου. Ὁ ἥλιος θὰ ἀνατείλει δακρυσμένος τὴν ἡμέρα ἐκείνη.
Μὰ ποῦ εἶναι ἡ Ἱστορία;
Ἂν κάποιοι ἀξιωθοῦν νὰ τὴν ἀντικρίσουν τούτη τὴν ἡμέρα, θὰ μείνουν ἐκστατικοί. Θὰ δοῦν τὸ βλέμμα της πολὺ πιὸ φωτεινό. Νὰ ξεκινάει ἀπὸ τὸ 330. Νὰ διέρχεται ἀστραπιαῖα τοὺς αἰῶνες. Νὰ σταματάει γιὰ λίγο στὸ 1453… καὶ ἀπό ᾿κεῖ νὰ στρέφεται σταθερὰ στὸ μέλλον. Ὁδηγητικό.
Κι ἂν τὴ ρωτήσουν:
–Γιατί δὲν κλαῖς;
Δὲν θὰ ἀποκριθεῖ. Μόνο θὰ ὑψώσει τὸ χέρι της καὶ θὰ δείξει μπροστά.
Καὶ οἱ φίλοι της θὰ καταλάβουν.
Ὅτι στὶς 29 τοῦ Μάη τοῦ 1453 ἡ Πόλη ἔπαψε νὰ εἶναι ἡ πρωτεύουσα μιᾶς αὐτοκρατορίας καὶ ἀναδείχθηκε πνευματικὸ κέντρο τοῦ κόσμου. Μὲ τὸ Πατριαρχεῖο νὰ ἀποκτᾶ οἰκουμενικὲς διαστάσεις καὶ τὴν Ἁγιά-Σοφιὰ νὰ προσμένει τὴν ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία τὰ ὄχι 400 ἀλλὰ ἀμέτρητα ἀνὰ τὸν κόσμο σήμαντρά της θὰ καλοῦν σὲ σύναξη τὴν Οἰκουμένη. Θὰ καλοῦν κάθε λαὸ καὶ ἔθνος, κάθε γλώσσα καὶ φυλή, κάθε πόλη καὶ χωριό, κάθε παλάτι καὶ φτωχὸ καλύβι. Θὰ καλοῦν τοὺς πάντες, καὶ τοὺς μικροὺς καὶ τοὺς μεγάλους, καὶ τοὺς γέροντες καὶ τὰ νήπια, καὶ τοὺς ἄνδρες καὶ τὶς γυναῖκες, ἔγχρωμους καὶ μὴ στὴν ὑπέρτατη σύναξη ἐκείνη, ὅπου ὅλοι μὲ μιὰ φωνὴ καὶ μιὰ καρδιὰ θὰ ὑμνήσουν τὴν ὑπέρφωτη Τριάδα, τὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο.
Καὶ θὰ δακρύσει ἡ Ἱστορία.
Καὶ οἱ ὄχι 62, μὰ μυριάδες μυριάδων στὴν Οἰκουμένη καμπάνες τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς θ᾿ ἀντιλαλοῦν σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση σὲ μύριες γλῶσσες, σὲ μύριους τόνους, μὲ μύριους τρόπους:
«Αὔριο, αὔριο, αὔριο τὸ Πάσχα τοῦ Θεοῦ»!
