Εὐαγγέλιον: θ΄ ὥρας Θεοφανείων (Λκ. γ΄ 1-18)
Ἐν ἔτει δὲ πεντεκαιδεκάτῳ τῆς ἡγεμονίας Τιβερίου Καίσαρος, ἡγεμονεύοντος Ποντίου Πιλάτου τῆς Ἰουδαίας, καὶ τετραρχοῦντος τῆς Γαλιλαίας Ἡρῴδου, Φιλίππου δὲ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ τετραρχοῦντος τῆς Ἰτουραίας καὶ Τραχωνίτιδος χώρας, καὶ Λυσανίου τῆς Ἀβιληνῆς τετραρχοῦντος, 2 ἐπ᾿ ἀρχιερέως Ἄννα καὶ Καϊάφα, ἐγένετο ρῆμα Θεοῦ ἐπὶ Ἰωάννην τὸν Ζαχαρίου υἱὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ, 3 καὶ ἦλθεν εἰς πᾶσαν τὴν περίχωρον τοῦ Ἰορδάνου κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, 4 ὡς γέγραπται ἐν βίβλῳ λόγων Ἡσαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ· 5 πᾶσα φάραγξ πληρωθήσεται καὶ πᾶν ὄρος καὶ βουνὸς ταπεινωθήσεται, καὶ ἔσται τὰ σκολιὰ εἰς εὐθεῖαν καὶ αἱ τραχεῖαι εἰς ὁδοὺς λείας, 6 καὶ ὄψεται πᾶσα σὰρξ τὸ σωτήριον τοῦ Θεοῦ. 7 Ἔλεγεν οὖν τοῖς ἐκπορευομένοις ὄχλοις βαπτισθῆναι ὑπ᾿ αὐτοῦ· γεννήματα ἐχιδνῶν, τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς; 8 ποιήσατε οὖν καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας, καὶ μὴ ἄρξησθε λέγειν ἐν ἑαυτοῖς, πατέρα ἔχομεν τὸν Ἀβραάμ· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι δύναται ὁ Θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ Ἀβραάμ. 9 ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται. 10 Καὶ ἐπηρώτων αὐτὸν οἱ ὄχλοι λέγοντες· τί οὖν ποιήσομεν; 11 ἀποκριθεὶς δὲ λέγει αὐτοῖς· ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι, καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω. 12 ἦλθον δὲ καὶ τελῶναι βαπτισθῆναι, καὶ εἶπον πρὸς αὐτόν· διδάσκαλε, τί ποιήσομεν; 13 ὁ δὲ εἶπε πρὸς αὐτούς· μηδὲν πλέον παρὰ τὸ διατεταγμένον ὑμῖν πράσσετε. 14 ἐπηρώτων δὲ αὐτὸν καὶ στρατευόμενοι λέγοντες· καὶ ἡμεῖς τί ποιήσομεν; καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· μηδένα συκοφαντήσητε μηδὲ διασείσητε, καὶ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν. 15 Προσδοκῶντος δὲ τοῦ λαοῦ καὶ διαλογιζομένων πάντων ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν περὶ τοῦ Ἰωάννου, μήποτε αὐτὸς εἴη ὁ Χριστός, 16 ἀπεκρίνατο ὁ Ἰωάννης ἅπασι λέγων· ἐγὼ μὲν ὕδατι βαπτίζω ὑμᾶς· ἔρχεται δὲ ὁ ἰσχυρότερός μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρί. 17 οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συνάξει τὸν σῖτον εἰς τὴν ἀποθήκην αὐτοῦ, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ. 18 πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἕτερα παρακαλῶν εὐηγγελίζετο τὸν λαόν.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ
Τό δέκατο πέμπτο ἔτος τῆς αὐτοκρατορίας τοῦ Τιβερίου Καίσαρος, ὅταν ἡγεμόνας στήν Ἰουδαία ἦταν ὁ Πόντιος Πιλάτος καί τετράρχης στή Γαλιλαία ὁ Ἡρώδης Ἀντίπας, ἐνῶ τετράρχης τῆς Ἰτουραίας καί τῆς Τραχωνίτιδος χώρας ἦταν ὁ Φίλιππος ὁ ἀδελφός του, καί τετράρχης τῆς Ἀβιληνῆς ὁ Λυσανίας, 2 τίς ἡμέρες πού ἀρχιερεῖς ἦταν ὁ Ἄννας καί ὁ Καϊάφας, ἦλθε διαταγή ἀπό τόν Θεό στό γιό τοῦ Ζαχαρία, τόν Ἰωάννη, στήν ἔρημο ὅπου ἔμενε. 3 Ἔτσι, μετά ἀπό τή θεία αὐτή κλήση, πῆγε ὁ Ἰωάννης σ’ ὅλα τά περίχωρα τοῦ Ἰορδάνη, καί μέ τό κήρυγμά του προέτρεπε τούς ἀνθρώπους νά μετανοήσουν καί νά δεχθοῦν βάπτισμα μετανοίας, γιά νά λάβουν ἀργότερα τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν τους, τήν ὁποία θά τούς ἐξασφάλιζε ὁ Μεσσίας πού θά ἐρχόταν μετά ἀπό λίγο. 4 Καί βγῆκε ὁ Ἰωάννης νά κάνει ἕνα τέτοιο κήρυγμα σύμφωνα μέ ὅσα ἔχουν γραφεῖ στό βιβλίο πού περιέχει τούς θεόπνευστους λόγους τοῦ προφήτη Ἡσαΐα, ὁ ὁποῖος εἶπε: Μιά φωνή ἀνθρώπου κραυγάζει στήν ἔρημο καί λέει: Ἑτοιμάστε τό δρόμο μέσα ἀπό τόν ὁποῖο θά ἔλθει σέ σᾶς ὁ Κύριος· κάνετε ἴσιες καί ὁμαλές τίς διαβάσεις ἀπ’ τίς ὁποῖες θά περάσει, καθαρίζοντας μέ τή μετάνοια τήν ψυχή σας γιά νά δεχθεῖ τόν Κύριο. 5 Κάθε φαράγγι καί λαγκάδι θά γεμίσει καί οἱ χαράδρες του θά σκεπασθοῦν, καί κάθε μεγάλο βουνό καί κάθε μικρός λόφος θά χαμηλώσει, ὥστε τό ἔδαφος νά γίνει παντοῦ ὁμαλό. Κι ἔτσι τά στραβά καί ἀνώμαλα θά ἰσιώσουν καί θά εὐθυγραμμισθοῦν, καί οἱ πετρώδεις δρόμοι θά γίνουν ὁμαλοί καί λεῖοι. Δηλαδή πρέπει νά ἐξαλειφθεῖ μέσα στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων κάθε ἀνευλάβεια καί ἀνειλικρίνεια καί κακία πού γεννᾶ πνευματικό χάσμα· καί κάθε ἐγωισμός καί ἀλαζονεία πού σάν βουνό ὑψώνεται στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων, καθώς καί κάθε ἀνωμαλία καί τραχύτητα καί δυστροπία πού προέρχεται ἀπό τά πάθη τῆς ἁμαρτίας. Κι ἔτσι νά γίνουν οἱ ψυχές σάν δρόμοι ὁμαλοί καί σάν πλατεῖες ἰσοπεδωμένες, γιά νά γίνει μέσα σ’ αὐτές ἡ ὑποδοχή τοῦ μεγάλου βασιλιᾶ, πού ἔρχεται. 6 Καί τότε, ὅταν συντελεσθεῖ ἡ πνευματική αὐτή προετοιμασία, κάθε καλοδιάθετος ἄνθρωπος, ἄν καί κουβαλᾶ ἐπάνω του τήν ἀδύνατη σάρκα, θά δεῖ καί θά ἀπολαύσει τήν ὁδό τῆς σωτηρίας πού ἔδειξε ὁ Θεός μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ. 7 Ἔλεγε λοιπόν ὁ Ἰωάννης στά πλήθη τοῦ λαοῦ πού ἔβγαιναν γιά νά βαπτισθοῦν ἀπ’ αὐτόν: Ἀπόγονοι τῶν φαρμακερῶν ὀχιῶν, πού ἔχετε τήν κακία κληρονομική διότι καί οἱ πρόγονοί σας ἦταν γεμάτοι ἀπό τό δηλητήριο τῆς πονηρίας καί τῆς μοχθηρίας· ποιός σᾶς συμβούλευσε καί σᾶς ἔδειξε τό δρόμο νά φύγετε καί νά σωθεῖτε ἀπό τήν ὀργή πού πρόκειται σέ λίγο νά ξεσπάσει; 8 Μόνο τό βάπτισμα δέν σᾶς ὠφελεῖ. Ἄν θέλετε νά σωθεῖτε ἀπό τήν ὀργή, κάνετε καλά ἔργα, τά ὁποῖα εἶναι ἄξιοι καρποί τῆς ἀληθινῆς μετάνοιας, καί δεῖξτε μέ ἐνάρετες πράξεις τήν εἰλικρινή μετάνοιά σας. Καί μήν ἀρχίσετε νά λέτε μέσα σας, πατέρα ἔχουμε τόν Ἀβραάμ· διότι σᾶς λέω ὅτι ὁ Θεός ἔχει τή δύναμη καί ἀπό τό πλέον ἀκατάλληλο ὑλικό, ἀκόμη κι ἀπ’ αὐτές ἐδῶ τίς πέτρες, νά ἀναστήσει ἀπογόνους στόν Ἀβραάμ. 9 Τώρα μάλιστα καί τό τσεκούρι τῆς θείας Κρίσεως καί ὀργῆς βρίσκεται κοντά στή ρίζα τῶν δέντρων, ἕτοιμο νά κόψει σύρριζα κάθε ἄκαρπο δέντρο. Κάθε δέντρο πού δέν κάνει καλό καρπό κόβεται ἀπ’ τό βάθος του καί ρίχνεται στή φωτιά. Αὐτό θά πάθει καί κάθε ἄνθρωπος πού δέν ἔχει καρπό ἀρετῆς. 10 Καί τά πλήθη τόν ρωτοῦσαν: Τί λοιπόν πρέπει νά κάνουμε γιά νά σωθοῦμε ἀπό τήν ὀργή; 11 Κι ἐκεῖνος τούς ἀπαντοῦσε: Ἐκεῖνος πού ἔχει δυό χιτῶνες ἄς τούς μοιραστεῖ μ’ ἐκεῖνον πού δέν ἔχει. Κι ἐκεῖνος πού ἔχει τρόφιμα ἄς κάνει τό ἴδιο κι ἄς τά μοιραστεῖ μ’ ἐκεῖνον πού πεινᾶ. 12 Ἦλθαν ἀκόμη ἀνάμεσα στούς ἄλλους καί κάποιοι τελῶνες νά βαπτισθοῦν καί τοῦ εἶπαν: Διδάσκαλε, τί νά κάνουμε; 13 Κι ἐκεῖνος τούς εἶπε: Μήν εἰσπράττετε τίποτε παραπάνω ἀπό ἐκεῖνο πού σᾶς ἐπιτρέπει ὁ νόμος νά εἰσπράττετε. 14 Τόν ρωτοῦσαν μάλιστα καί κάποιοι στρατιωτικοί καί τοῦ ἔλεγαν: Κι ἐμεῖς τί νά κάνουμε; Καί τούς ἔλεγε: Μήν κατηγορήσετε μέ ψεύτικες κατηγορίες κανέναν, καί μήν τόν ἐκβιάσετε μέ τό φόβο καί τήν ἀπειλή γιά νά τοῦ ἀποσπάσετε χρήματα. Καί νά ἀρκεῖσθε στό μισθό πού παίρνετε. 15 Κι ἐνῶ ὁ λαός περίμενε τόν Μεσσία καί ὅλοι σκέφτονταν μέσα τους καί προβληματίζονταν γιά τόν Ἰωάννη μήπως αὐτός εἶναι ὁ Χριστός, 16 ὁ Ἰωάννης ἀποκρινόταν σ’ ὅλους καί ἔλεγε: Ἐγώ σᾶς βαπτίζω μέ ἁπλό καί φυσικό νερό· ἔρχεται ὅμως ἐκεῖνος πού λόγῳ τοῦ ἀξιώματός του καί τῆς θείας του φύσεως εἶναι πιό δυνατός ἀπό μένα. Μπροστά του ἐγώ δέν εἶμαι ἄξιος νά λύσω οὔτε τό λουρί τῶν ὑποδημάτων του. Αὐτός θά σᾶς βαπτίσει μέ Πνεῦμα Ἅγιον καί μέ τήν καθαρτική φωτιά τῆς θείας χάριτος. 17 Κρατᾶ στό χέρι του φτυάρι καί ἀποχωρίζει τό σιτάρι ἀπό τό ἄχυρο. Ἡ δίκαιη κρίση του δηλαδή εἶναι ἕτοιμη νά λειτουργήσει. Καί θά ξεκαθαρίσει τελείως τό ἁλώνι του, δηλαδή τόν κόσμο ὁλόκληρο. Καί θά μαζέψει τό σιτάρι του στήν ἀποθήκη, δηλαδή τούς ἐνάρετους στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν, καί τό ἄχυρο, δηλαδή τούς ἀμετανόητους, θά τούς κατακάψει μέ φωτιά πού δέν σβήνει ποτέ. 18 Καί μέ πολλούς ἄλλους λόγους προέτρεπε καί παρηγοροῦσε τό λαό πού βρισκόταν σέ πνευματική ἀθλιότητα, καί κήρυττε τή χαρμόσυνη εἴδηση ὅτι ἔρχεται σέ λίγο ὁ Σωτήρ.
