«Ἡ ἀγάπη… οὐ λογίζεται τὸ κακόν», σαλπίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὸν ὑπέροχο ὕμνο τῆς ἀγάπης (Α΄ Κορ. ιγ΄ [13] 5). Δὲν σκέπτεται ποτὲ κακὸ κατὰ τοῦ ἄλλου, οὔτε λογαριάζει τὸ κακὸ ποὺ ἔπαθε ἀπ᾿ αὐτόν. Τὸ λησμονεῖ καὶ τὸν συγχωρεῖ. Αὐτὲς τὶς δύο ἔννοιες ἔχει τὸ γνώρισμα τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης: «οὐ λογίζεται τὸ κακόν».
Πρωτίστως ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης δὲν μελετάει νὰ κάνει κακὸ κατὰ τοῦ πλησίον. Δὲν τοῦ φεύγουν λόγια πικρὰ ποὺ θὰ πληγώσουν τὸν ἀδελφό. Δὲν καλλιεργεῖ σκέψεις ἐναντίον ἐκείνου ποὺ ἀγαπᾶ.
Πατερικὸς λόγος, ποὺ ἀποδίδεται ὡς ἔννοια στὸν ἅγιο Συμεὼν τὸν νέο Θεολόγο, συστήνει «τὸ μὴ ἔχειν κατά τινος ὅλως ἐν τῇ καρδίᾳ, μέχρι ψιλῆς κινήσεως καὶ μέχρι ὑπονοίας». Δηλαδὴ μᾶς συνιστᾶ νὰ μὴν κρατᾶμε στὴν ψυχή μας κακία κατὰ τοῦ ἄλλου, οὔτε ὑποψία, ἔστω καὶ μικρή, οὔτε ὑπόνοια, διότι αὐτὰ τὰ αἰσθήματα εἶναι ἀφιλάδελφα καὶ ψυχραίνουν τὶς μεταξύ μας σχέσεις. Αὐτοὶ ποὺ ἀγαποῦν ἀληθινὰ δὲν δέχονται οὔτε ὡς σκέψη στὴ διάνοιά τους τέτοιους πονηροὺς λογισμούς. Τοὺς ἀποθέτουν ὡς κάτι ξένο ποὺ δὲν τοὺς ἐκφράζει.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς «Κλίμακος» στὸν ἐξαίρετο Λόγο του «Περὶ ἀγάπης» δίνει τὸν ὁρισμό της, ποὺ στηρίζεται σ᾿ αὐτὸ τὸ γνώρισμα τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης: «Ἀγάπη ἐστὶ κυρίως, ἀπόθεσις παντοίας ἐναντίας ἐννοίας· εἴπερ ἡ ἀγάπη οὐ λογίζεται τὸ κακόν» (Λόγος Λ΄ [30] δ΄). Ἀγάπη εἶναι κυρίως ἡ ἀπόθεση κάθε ἐχθρικῆς καὶ ἀντίθετης σκέψεως, ἐφόσον «ἡ ἀγάπη οὐ λογίζεται τὸ κακόν».
Θαυμάζουμε τὸ μῆκος καὶ τὸ πλάτος καὶ τὸ ὕψος καὶ τὸ βάθος τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης! Αὐτὸς ποὺ ἀγαπᾶ ἀληθινὰ δὲν ἀρκεῖται μόνο στὰ λόγια, οὔτε μόνο στὰ ἔργα, ἀλλὰ ἡ ἀγάπη του ἐπεκτείνεται καὶ στὶς σκέψεις καὶ στὰ αἰσθήματα. Ὅλες οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς του φανερώνουν τὴν ἄδολη, τὴν ἀνυπόκριτη, τὴν εἰλικρινὴ ἀγάπη του στὸν ἀδελφό. «Οὐκ εἶπεν, οὐκ ἐργάζεται τὸ κακόν», σχολιάζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «ἀλλ᾽ οὐδὲ λογίζεται» (PG 61, 281). Δὲν εἶπε ὁ θεῖος Ἀπόστολος ὅτι ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης δὲν ἐργάζεται τὸ κακὸ κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ, ἀλλ᾿ εἶπε ὅτι οὔτε κἂν τὸ σκέπτεται, οὔτε ὑποψιάζεται, οὔτε ὑπόνοιες καλλιεργεῖ ἐναντίον ἐκείνου ποὺ ἀγαπᾶ, «οὐδὲ ὑποπτεύει κατὰ τοῦ φιλουμένου»! Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ ἐργάζεται τὸ κακὸ κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ ἢ νὰ λογίζεται τὸ κακὸ ἢ νὰ ὑποπτεύεται ἢ νὰ παρεξηγεῖ κάθε κίνηση καὶ λόγο τοῦ ἀδελφοῦ, ἐφόσον τὸν ἀγαπάει;
Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς συμβουλεύει νὰ ἐξετάζουμε μήπως ἡ αἰτία τῆς ψυχρότητος, ποὺ μᾶς χωρίζει μερικὲς φορὲς ἀπὸ τὸν ἀδελφό, δὲν βρίσκεται στὸν ἀδελφό, ἀλλὰ σὲ μᾶς. Ἐὰν συμβαίνει τὸ δεύτερο, νὰ πηγαίνουμε καὶ νὰ συνδιαλλασσόμαστε μὲ τὸν ἀδελφό, γιὰ νὰ μὴν ἐκπέσουμε ἀπὸ τὴν ἐντολὴ τῆς ἀγάπης. Νὰ ζητᾶμε νὰ μᾶς συγχωρήσει.
Ἐπίσης ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης δὲν λογαριάζει τὸ κακὸ ποὺ τοῦ ἔκαναν, ἀλλὰ τὸ λησμονεῖ! Δὲν κρατάει κακία σ᾿ αὐτοὺς ποὺ τοῦ ἔφταιξαν, ἀλλὰ τοὺς συγχωρεῖ. Δὲν θέλει νὰ ἔχει ἐχθρούς, παρὰ μόνο φίλους. Δὲν χωρίζει τοὺς συνανθρώπους του σὲ καλοὺς καὶ σὲ κακούς, σὲ ἀγαπητοὺς καὶ μὴ ἀγαπητούς, σὲ ἐκλεκτοὺς καὶ μὴ ἐκλεκτούς, ἀλλὰ ὅλους τοὺς βλέπει ὡς ἀδελφούς, ὡς μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, τοὺς δείχνει ἀμέριστη τὴν ἀγάπη του καὶ ἂν τοῦ ἔσφαλαν σὲ κάτι, τοὺς συγχωρεῖ.
Αὐτὸ τὸ παράδειγμα μᾶς ἄφησε ὁ Κύριος ἐπάνω στὸν Σταυρό. Μᾶς ἔμαθε νὰ συγχωροῦμε μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά μας αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἔφταιξαν: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. κγ΄ [23] 34). Μᾶς ἔμαθε νὰ τοὺς βρίσκουμε καὶ ἐλαφρυντικά, διότι ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης δὲν βάζει κακὸ λογισμό. Βάζει καλὸ λογισμό, ὅτι δηλαδὴ δὲν θὰ τὸ σκέφτηκε καλὰ ὁ ἀδελφός, δὲν θὰ τὸ ἔκανε γιὰ κακὸ σκοπό… «Συγγινώσκει τοῖς ἐπταισμένοις, οὐκ ἐπὶ κακῷ σκοπῷ ταῦτα γεγενῆσθαι ὑπολαμβάνων», σημειώνει ἀρχαῖος Ἑρμηνευτής (PG 82, 336).
Ἐμεῖς, ἂν ἀνακρίνουμε τὸν ἑαυτό μας, θὰ διαπιστώσουμε ὅτι ὑπολειπόμαστε στὴν ἀγάπη. Διότι ἄλλοτε προβαίνουμε σὲ ἐνέργειες ἐχθρικὲς κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ, ἄλλοτε μελετᾶμε νὰ τοῦ κάνουμε κακό, ἄλλοτε τὸν πληγώνουμε μὲ πικρὰ λόγια, τὸν ὑποψιαζόμαστε, ἄλλοτε καλλιεργοῦμε ὑπόνοιες εἰς βάρος του, παρεξηγοῦμε ἄστοχες ἐνέργειές του κι ἄλλοτε θέλουμε νὰ τὸν ἐκδικηθοῦμε γιὰ τὸ κακὸ ποὺ μᾶς ἔκανε, δείχνοντας μὲ ὅλα αὐτὰ ὅτι δὲν ἔχουμε ἀληθινὴ ἀγάπη στὴν καρδιά μας.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὸν ὑπέροχο ὕμνο τῆς ἀγάπης μᾶς καλεῖ νὰ ὑπερνικήσουμε τὶς μικρότητές μας καὶ νὰ μὴ δεχόμαστε πονηρὲς σκέψεις κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ οὔτε ὡς ψιλὸ λογισμό. Διότι «ἡ ἀγάπη οὐ λογίζεται τὸ κακόν»! Ἀπεναντίας, νὰ καλλιεργοῦμε φιλάδελφα αἰσθήματα γιὰ τοὺς ἀδελφοὺς καὶ νὰ ἀγαπᾶμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον «ἐκ καθαρᾶς καρδίας ἐκτενῶς»!
Περιοδικό “Ὁ Σωτήρ”, τ. 2184 (1 Ὀκτωβρίου 2018)
