Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 13 Ἰανουαρίου 2019, μετά τά Φῶτα (Ματθ. δ΄ 12-17)
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἀκούσας ὁ ᾿Ιησοῦς ὅτι ᾿Ιωάννης παρεδόθη, ἀνεχώρησεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν, καὶ καταλιπὼν τὴν Ναζαρὲτ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς Καπερναοὺμ τὴν παραθαλασσίαν ἐν ὁρίοις Ζαβουλὼν καὶ Νεφθαλείμ, ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ ῾Ησαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· γῆ Ζαβουλὼν καὶ γῆ Νεφθαλείμ, ὁδὸν θαλάσσης, πέραν τοῦ ᾿Ιορδάνου, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα, καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς. Ἀπὸ τότε ἤρξατο ὁ ᾿Ιησοῦς κηρύσσειν καὶ λέγειν· μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
1. Ἀποφυγὴ τῶν κινδύνων
Ὁ Κύριος μετὰ τὴ Βάπτισή Του στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ ἀπὸ τὸν Τίμιο Πρόδρομο ἀποσύρθηκε στὴν ἔρημο, ὅπου νίκησε τὸν πειραστὴ διάβολο. Ἔπειτα, ὅπως ἀκούσαμε στὸ Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα σήμερα, Κυριακὴ μετὰ τὰ Φῶτα, ὅταν πληροφορήθηκε ὅτι ὁ Βαπτιστὴς φυλακίστηκε, ἀναχώρησε στὴ Γαλιλαία. Γιατί ἀναχώρησε; Τὸ ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Παιδεύων ἡμᾶς, μὴ ὁμόσε χωρεῖν τοῖς πειρασμοῖς, ἀλλ᾽ εἴκειν καὶ παραχωρεῖν. Οὐ γὰρ ἔγκλημα τὸ μὴ ρίπτειν ἑαυτὸν εἰς κίνδυνον, ἀλλὰ τὸ ἐμπεσόντα μὴ στῆναι γενναίως»(*). Τὸ ἔκανε γιὰ νὰ μᾶς διδάξει νὰ μὴ ρίχνουμε μόνοι μας τὸν ἑαυτό μας στοὺς πειρασμούς, ἀλλὰ νὰ τοὺς ἀποφεύγουμε. Γιατὶ ἀξιοκατάκριτο δὲν εἶναι τὸ νὰ μὴ βάζει κανεὶς τὸν ἑαυτό του σὲ κίνδυνο, ἀλλά, ὅταν βρεθεῖ σὲ κίνδυνο, νὰ μὴν τὸν ἀντιμετωπίζει μὲ γενναιότητα.
Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ στοργικὸς Πατέρας μας ποὺ προνοεῖ ἀνύστακτα γιὰ τὰ παιδιά Του καὶ τὰ σκεπάζει ἀπὸ κάθε κίνδυνο, ἐὰν βέβαια καὶ ἐμεῖς κάνουμε ὅ,τι ἐξαρτᾶται ἀπὸ ἐμᾶς. Θὰ μᾶς φυλάξει ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἐὰν καὶ ἐμεῖς δὲν παίζουμε μὲ τὴν ἁμαρτία· ἐὰν δὲν πηγαίνουμε σὲ τόπους ἁμαρτίας, ἐὰν καὶ ἐμεῖς φιλότιμα ἀγωνιζόμαστε νὰ φυλάττουμε τὶς αἰσθήσεις καὶ τὴν καρδιά μας καθαρὰ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Θὰ μᾶς προστατεύσει ἀπὸ κακοὺς ἀνθρώπους, ἐὰν καὶ ἐμεῖς δὲν σχετιζόμαστε μαζί τους· ἢ ἀπὸ κινδύνους ποὺ ἀπειλοῦν τὴ ζωή μας, ἐὰν καὶ ἐμεῖς δὲν τὴν ἐκθέτουμε σὲ αὐτούς.
2. Τὸ οὐράνιο Φῶς
Ὁ Κύριος ἄφησε τὴ Ναζαρὲτ καὶ κατοίκησε στὴν Καπερναούμ, τὴν ὁποία κατέστησε κέντρο τῆς δημόσιας δράσεώς Του ποὺ μόλις ἄρχιζε. Ἔτσι, γράφει ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος, ἐκπληρώθηκε ἡ προφητεία τοῦ προφήτη Ἡσαΐα: Χώρα τῆς φυλῆς Ζαβουλὼν καὶ χώρα τῆς φυλῆς Νεφθαλείμ – στὰ ὅρια τῶν ὁποίων βρισκόταν ἡ πόλη αὐτή –, Γαλιλαία, ὅπου κατοικοῦν πολλοὶ εἰδωλολάτρες, “ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα, καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς”». Ὁ λαὸς ποὺ κάθεται καθηλωμένος στὸ σκοτάδι, εἶδε φῶς μεγάλο· καὶ σ᾿ αὐτοὺς ποὺ κάθονται στὴ χώρα ποὺ σκιάζεται ἀπὸ τὸ πυκνότατο σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου, ἔλαμψε φῶς ἀπὸ τὸν οὐρανό.
Ποιὸ εἶναι αὐτὸ τὸ φῶς; Εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. «Φῶς μέγα»· Φῶς ὄχι ἁπλῶς μεγάλο, ἔντονο, ἀλλὰ τὸ μόνο ἀληθινὸ Φῶς, τὸ κατ᾿ ἐξοχὴν Φῶς· διότι εἶναι ὁ Θεός. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ συγκριθεῖ μὲ τὰ αἰσθητὰ φῶτα, οὔτε μὲ τὸν αἰσθητὸ ἥλιο καὶ τοὺς ἄλλους ἥλιους τοῦ σύμπαντος, κι ἂς εἶναι τεράστιοι. Ὁ Κύριος εἶναι τὸ μόνο ἀληθινὸ Φῶς, ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης, ποὺ χαρίζει μὲν στοὺς ἀνθρώπους καὶ τὸ ὑλικὸ φῶς, ἀλλὰ κυρίως τοὺς φωτίζει πνευματικά. Θαυμαστὸ Φῶς, οὐράνιο Φῶς. Εἶναι τὸ Φῶς ποὺ φωτίζει φιλάνθρωπα τοὺς ἀνθρώπους γιὰ νὰ τοὺς φέρει στὴ θεογνωσία, στὴν ἀλήθεια· γιὰ νὰ τοὺς ἀπαλλάξει ἀπὸ τὴν πλάνη, τὴ δεισιδαιμονία, τὴν εἰδωλολατρία. Εἶναι Φῶς ἁγιότητος καὶ κάθε τελειότητος, τὴν ὁποία ἔχει ἀπὸ τὸν Ἑαυτό του σὲ ἄπειρο βαθμό· Φῶς ποὺ χαρίζει ζωὴ καὶ ἀθανασία, χαρὰ καὶ εἰρήνη καὶ ἐλπίδα, Φῶς ποὺ μεταμορφώνει καὶ ἁγιάζει τὸν ἄνθρωπο. Νὰ ἐκτιμήσουμε αὐτὸ τὸ Φῶς, ποὺ κι ἐμεῖς ἀπολαμβάνουμε μέσα στὴν Ἐκκλησία. Νὰ τὸ ποθοῦμε καὶ νὰ ἐπιδιώκουμε νὰ μᾶς φωτίζει ὅλο καὶ περισσότερο.
3. Τὸ κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας
Ἄρχισε ὁ Κύριος τὴ δημόσια δράση Του λέγοντας τὰ ἑξῆς: «Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Μετανοεῖτε, διότι πλησίασαν οἱ ἡμέρες κατὰ τὶς ὁποῖες ὁ Μεσσίας θὰ ἐγκαθιδρύσει καὶ στὴ γῆ τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν μὲ τὴ νέα πνευματικὴ καὶ ἁγία ζωὴ ἡ ὁποία θὰ μεταδίδεται μέσα στὴν Ἐκκλησία Του.
Ὁ Σωτὴρ κηρύττει ὅ,τι καὶ ὁ Πρόδρομός Του: μετάνοια. Αὐτὴ τὴν ἐντολὴ ἔδωσε καὶ στοὺς ἁγίους Ἀποστόλους Του μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του: «κηρυχθῆναι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ μετάνοιαν καὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν εἰς πάντα τὰ ἔθνη»· νὰ κηρύξουν μετάνοια καὶ ἄφεση ἁμαρτιῶν στὸ ὄνομά Του σὲ ὅλα τὰ ἔθνη (Λουκ. κδ´ [24] 46-47). Αὐτὸ εἶναι τὸ αὐθεντικὸ κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας: ἡ προτροπὴ σὲ διαρκὴ μετάνοια· νὰ μετανοοῦμε γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας – διότι αὐτὲς μᾶς χωρίζουν ἀπὸ τὸν Θεό – νὰ λαμβάνουμε τὴν ἄφεση διὰ τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, ὥστε νὰ μποροῦμε νὰ Τὸν κοινωνοῦμε συμμετέχοντας στὸ Ποτήριο τῆς ζωῆς.
Αὐτὴ εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη παιδεία ποὺ ὀφείλουμε νὰ δώσουμε στὰ παιδιά μας: νὰ τοὺς διδάξουμε τὴ ζωὴ τῆς μετανοίας καὶ τοῦ ἁγιασμοῦ. Αὐτὸ ὀφείλουμε νὰ ἐπιδιώκουμε ὅσοι εἰλικρινὰ θέλουμε νὰ σώσουμε τὴν ψυχή μας: νὰ ἀκοῦμε καὶ νὰ διαβάζουμε κήρυγμα μετανοίας· ὅ,τι πραγματικὰ ὠφελεῖ, ἐμπνέει σὲ ἁγία ζωή, βοηθᾶ σὲ αὐτογνωσία, διόρθωση, κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη.
Νὰ μᾶς ἀξιώσει ὁ Κύριος νὰ ζοῦμε ὅλο καὶ βαθύτερα τὴ μετάνοια, ὥστε νὰ πλημμυρίζει τὴν ὕπαρξή μας τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ.
(*) Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὁμιλία ΙΔ´ εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, PG 57, 217.
