Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 10 Μαρτίου 2019, τῆς Τυροφάγου (Ματθ. ς΄ 14-21)
Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν. Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ. Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι· θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν.
1. Ἀρχίζει ὁ ἀγώνας!
«Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται», ἀκούσαμε σήμερα στοὺς Αἴνους· «οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς νηστείας ἀγῶνα»1. Ἔχει ἀνοίξει τὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν· ὅσοι θέλετε νὰ ἀθληθεῖτε πνευματικά, μπεῖτε, παίρνοντας ἀπόφαση νὰ συμμετάσχετε στὸν καλὸ ἀγώνα τῆς νηστείας.
Στὰ σωματικὰ ἀθλήματα στὴν ἀρχὴ τῶν ἀγώνων ἐμφανίζονται οἱ παῖκτες τῶν ὁμάδων ἢ οἱ ἀθλητὲς ἀκμαῖοι, αἰσιόδοξοι, πρόθυμοι γιὰ τοὺς ἀγῶνες· σείονται οἱ κερκίδες ἀπὸ τὸν ἐνθουσιασμὸ καὶ τὰ χειροκροτήματα. Ἔτσι καὶ στὴν πνευματικὴ ἄθληση, καὶ μάλιστα τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ποὺ εἶναι οἱ πνευματικοὶ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες· ἡ Ἐκκλησία δίνει τὸν τόνο, δημιουργεῖ τὴν ἀτμόσφαιρα, σεμνὰ ἐνθουσιαστική, ἱεροπρεπῶς πανηγυρική· διεγείρει τὴν ἅμιλλα, κεντρίζει τὸν ζῆλο. Χθές, Σάββατο τῆς Τυρινῆς, μᾶς παρουσίασε τοὺς Ὀλυμπιονίκες, «τοὺς ἐν ἀσκήσει διαλάμψαντας Ἁγίους». Σήμερα ἀκούσαμε τὸν θρῆνο τοῦ προπάτορά μας Ἀδὰμ ὁ ὁποῖος δὲν τήρησε τὴν ἐντολὴ τῆς νηστείας καὶ ἐξορίσθηκε ἀπὸ τὸν Παράδεισο.
Αὔριο, Καθαρὰ Δευτέρα, εἶναι ἡ δική μας σειρά, τοῦ καθενός μας. Ξεκινᾶ ὁ ἀγώνας. Μόνο ποὺ σ᾿ αὐτὸ τὸ στάδιο δὲν ὑπάρχουν κερκίδες. Ὅλα τὰ γνήσια παιδιὰ τῆς Ἐκκλησίας κατεβαίνουν στὸ στάδιο, ἀθλοῦνται. «Οἱ βουλόμενοι». Ὅσοι θέλουν. Πρέπει νὰ τὸ θέλει κανεὶς πολύ, νὰ τὸ θέλει μὲ τὴν καρδιά του· διότι ὁ ἀντίπαλος δὲν εἶναι εὔκολος, εἶναι ὁ κακὸς ἑαυτός μας. Καὶ τὸ στεφάνι ποὺ ἀναμένει τὸν κάθε νικητή, ἄφθαρτο… Ἐμεῖς σὲ ποιὸ ἄθλημα θὰ ἀγωνισθοῦμε; Ποιὸ πάθος θὰ πολεμήσουμε; Ποιὰ ἀρετὴ θὰ καλλιεργήσουμε; Πῶς θὰ περάσουμε τὶς ἡμέρες τῆς ἱερᾶς ἀθλήσεως; Πῶς θὰ φθάσουμε στὸ ἅγιο Πάσχα;
2. Συγχωρημένοι
Στὸ σημερινὸ Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα ἀκούσαμε τὸν Κύριο νὰ μᾶς μιλᾶ γιὰ τὴ συγχωρητικότητα: Ἐὰν συγχωρήσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ ἁμαρτήματα ποὺ ἔχουν κάνει σ᾿ ἐσᾶς, «ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος»· θὰ συγχωρήσει καὶ τὰ δικά σας ὁ ἐπουράνιος Πατέρας σας. Ἀντίθετα ἂν δὲν τοὺς συγχωρήσετε, οὔτε τὰ δικά σας θὰ συγχωρηθοῦν.
Γιατί ὁ Κύριος διατυπώνει αὐτὴν τὴν ἀλήθεια καὶ θετικὰ καὶ ἀρνητικά; Γιὰ νὰ μᾶς ἐπιστήσει τὴν προσοχὴ σὲ ἕνα τόσο σημαντικὸ ζήτημα, τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν μας, τὸ ὁποῖο ταυτίζεται μὲ τὴ σωτηρία μας. Ἡ διπλὴ διατύπωση σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀπολύτως κανένας ἄλλος τρόπος νὰ μᾶς συγχωρηθοῦν οἱ ἁμαρτίες. Ἂν συγχωρήσουμε, θὰ συγχωρηθοῦμε· ἂν δὲν συγχωρήσουμε, δὲν θὰ συγχωρηθοῦμε. Εἶναι μονόδρομος.
Ἡ ἀνεξικακία μάλιστα εἶναι πολύτιμο ἐφόδιο γιὰ τὸν ἀγώνα ποὺ ξεκινᾶμε, διότι ὁ μνησίκακος ὅσο σκληρὴ ἄσκηση καὶ νὰ κάνει, δὲν θὰ ὠφεληθεῖ καθόλου. Ἡ συγχωρητικότητα ἀντίθετα δίνει φτερὰ στὴν ψυχή. Τὸ ἔλεος ἑλκύει ἔλεος· τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον στεφανώνει πλούσια τοὺς πολλοὺς ἢ λίγους κόπους τοῦ καλοπροαίρετου ἀθλητῆ κατὰ τὸ μέγα ἔλεός Του.
3. Νηστεία χωρὶς ἐπίδειξη
Ὁ Κύριος ἐλέγχει ἐπίσης τὴ συνήθεια «τῶν ὑποκριτῶν» – τῶν Φαρισαίων – ὅταν νηστεύουν, νὰ δείχνουν καταβεβλημένοι. Ἔτσι, φανέρωναν τὴν ἄσκησή τους γιὰ νὰ εἰσπράξουν τὸν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ Κύριος διορθώνει αὐτὴν τὴν πλάνη, λέγοντας ὅτι ἡ νηστεία πρέπει νὰ ἔχει τὴν ἀναφορά της ὄχι στοὺς ἀνθρώπους ἀλλὰ στὸν ἐπουράνιο Πατέρα, ὁ Ὁποῖος βλέπει τὰ πάντα, καὶ τὶς κρυφὲς πράξεις μας, καὶ θὰ ἀποδώσει ἀμοιβὴ στὰ φανερά, ἐνώπιον ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων, κατὰ τὴν Τελικὴ Κρίση. Προσοχὴ λοιπὸν στὴν ἐπίδειξη τῆς νηστείας τώρα τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Μὲ τὴν ἐπίδειξη χάνουμε τοὺς κόπους μας.
Βέβαια ὅταν συμμετέχουμε σὲ κοινὰ γεύματα, ὀφείλουμε νὰ ἔχουμε τὸ στοιχειῶδες θάρρος καὶ τὴ διάθεση ὁμολογίας νὰ δηλώνουμε μὲ ἁπλότητα ὅτι νηστεύουμε. Σὲ κάθε περίπτωση τὸ ζήτημα εἶναι γιὰ ποιὸν νηστεύουμε: γιὰ νὰ μᾶς δοῦν οἱ ἄνθρωποι ἢ ὁ Θεός; γιὰ τὸν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων ἢ γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας;
4. Θησαυροὺς στὸν οὐρανὸ
Στοὺς τελευταίους στίχους τοῦ Ἀναγνώσματος ὁ Κύριος μᾶς προτρέπει νὰ μὴ θησαυρίζουμε θησαυροὺς στὴ γῆ, διότι εἶναι φθαρτοὶ καὶ γίνονται στόχος τῶν διαρρηκτῶν. Ἀντίθετα οἱ οὐράνιοι θησαυροί, ποὺ ἀποκτᾶ κανεὶς μὲ τὶς ἐλεημοσύνες, εἶναι ἀνώτεροι ἀπὸ κάθε ἐπιβουλή. Καὶ καταλήγει: Ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σας, ἐκεῖ θὰ εἶναι καὶ ἡ καρδιά σας, ἐκεῖ στρέφεται ὅλο τὸ ἐνδιαφέρον καὶ ἡ δραστηριότητα τοῦ ἀνθρώπου.
Εἶναι ἀρχαία συνήθεια τῶν πιστῶν νὰ συνδυάζουν τὴ νηστεία μὲ τὴν ἐλεημοσύνη. Διότι ἡ νηστεία δὲν μᾶς βοηθάει μόνο στὴν ταπείνωση καὶ στὴν προσευχή, ἀλλὰ καὶ στὸ νὰ στρέψουμε τὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴ δραστηριότητά μας ἀπὸ τὰ γήινα στὰ οὐράνια· νὰ φροντίσουμε περισσότερο τὴν ψυχή μας, νὰ αὐξήσουμε τὶς ἀγαθοεργίες…
***
Πολύτιμα μυστικὰ τῆς πνευματικῆς ζωῆς συλλέξαμε ἀπὸ τὸ σημερινὸ εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα. Νὰ φιλοτιμηθοῦμε νὰ τὰ ἀξιοποιήσουμε στὸν ἀγώνα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καὶ νὰ ἀποδειχθοῦμε συνετοὶ καὶ ἀνδρεῖοι ἀγωνισταί.
1. Τριῴδιον, Κυριακὴ τῆς Τυροφάγου, Στιχηρὸν τῶν Αἴνων.
