ΘΕΜΑ: Οἱ σαπροί λόγοι καί οἱ ἀγαθοί λόγοι
ΕΒΔΟΜΑΔΑ: 15-21 Φεβρουαρίου 2021
ΑΡΘΡΟ: «Οἱ σαπροί λόγοι», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2230/1.11.20/σελ. 451-452.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Ἐφ. δ΄ 29
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: † Ἀρχιμ. Γεωργίου Ἰ. Δημοπούλου, «Μέλι ἤ δηλητήριο; ἡ γλώσσα μας», σελ. 58-139, ἐκδ. «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθήνα 201918.
Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Θέμα για τα μέλη
|
Ηχητικό
|
Βίντεο
|
Οἱ σαπροί λόγοι καί οἱ ἀγαθοί λόγοι
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ἡ γλώσσα εἶναι μικρό μέλος στό ἀνθρώπινο σῶμα, πολύτιμο καί εὐεργετικό. Εἶναι τό κύριο ὄργανο τῆς γεύσεως καί τό κύριο ὄργανο τῆς ὁμιλίας. Ὅταν κατευθύνεται σωστά ἀπό τόν ἡγεμόνα νοῦ, ἐπιτελεῖ σπουδαιότατο ἔργο. Ἡ γλώσσα ὡς ὄργανο τοῦ σώματος δέν ἔχει κόκκαλα. Ὅταν ὅμως δέν χαλιναγωγεῖται, τσακίζει κόκκαλα, ὅπως λέει ἡ παροιμία τοῦ λαοῦ: «Ἡ γλώσσα κόκκαλα δέν ἔχει καί κόκκαλα τσακίζει». Διολισθαίνει ὁ ἄνθρωπος σέ πολλά ἁμαρτήματα τῆς γλώσσας, σέ πολλές παρεκτροπές. Μία ἀπ᾿ αὐτές εἶναι ἡ σαπρολογία. Σ᾿ αὐτή τήν παρεκτροπή θά ἀναφερθοῦμε στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά μελετήσουμε σήμερα. Θά βοηθηθοῦμε νά τό προσεγγίσουμε ἀπό τό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα Ἐφ. δ΄ 29 καί ἀπό τό ἄρθρο «Οἱ σαπροί λόγοι» τοῦ Περιοδικοῦ «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2230/1.11.20/σελ. 451-452.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
«Πᾶς λόγος σαπρός ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν μή ἐκπορευέσθω, ἀλλ᾿ εἴ τις ἀγαθός πρός οἰκοδομήν τῆς χρείας, ἵνα δῷ χάριν τοῖς ἀκούουσι» (Ἐφ. δ΄ 29). Κανένας βρώμικος λόγος νά μή βγαίνει ἀπό τό στόμα σας· ἀλλά ἄν ὑπάρχει κανένας καλός καί κατάλληλος νά οἰκοδομήσει τήν ἀνάγκη πού παρουσιάζεται, γιά νά δώσει πνευματική ὠφέλεια καί νά μεταδώσει Χάρι σ᾿ αὐτούς πού τόν ἀκοῦν, αὐτός ἄς βγαίνει ἀπό τά χείλη σας.
Α΄ ΜΕΡΟΣ: Οἱ σαπροί λόγοι
1. Ἀμέσως κατόπιν θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Οἱ σαπροί λόγοι», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2230/1.11.20/σελ. 451-452, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Ἐάν τό ἐσωτερικό τῆς καρδιᾶς μας εἶναι βρώμικο, ἀκάθαρτοι λόγοι βγαίνουν ἀπό αὐτό», σελ. 452, α΄ στήλη, καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί λέει; (Σκέψεις Μελῶν…). Τό ἄρθρο ἀρχίζει μέ τό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα πού διαβάσαμε προηγουμένως ἀπό τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή κι ἀμέσως κατόπιν ἐξηγεῖ ποιοί εἶναι οἱ σαπροί λόγοι. Εἶναι οἱ αἰσχρολογίες, οἱ χυδαιολογίες, οἱ βωμολοχίες, οἱ λοιδορίες, οἱ συκοφαντίες, οἱ ψευδολογίες, οἱ βλασφημίες, «καί τά τούτοις παρόμοια», ἑρμηνεύει ἀρχαῖος Ἑρμηνευτής. Στά αἰσχρόλογα μποροῦμε νά ἐντάξουμε καί τά ἀπρεπή ἀστεῖα καί ἀνέκδοτα. Ἐπίσης μποροῦμε νά ἐντάξουμε τίς ἱεροκατηγορίες καί τόν ἐμπαιγμό τῶν ἱερῶν Μυστηρίων, πού τόν τελευταῖο καιρό παίρνουν καί δίνουν. Ὅπως ἐπίσης καί τίς εἰρωνεῖες πρός τίς νέες πού ντύνονται σεμνά, ἀλλά καί πρός τίς καλλίτεκνες μητέρες πού ἀνατρέφουν τά παιδιά τους «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου». Σαπροί λόγοι εἶναι τά σάπια λόγια. Κι ὅπως τά σάπια κρέατα μυρίζουν ἄσχημα, ἔτσι καί τά σάπια λόγια ἀναδίδουν δυσοσμία. Τό ἐπίθετο «σαπρός» στήν Ἁγία Γραφή χρησιμοποιεῖται καί γιά τά σάπια ψάρια καί γιά τά σάπια φροῦτα. Ὅλοι γνωρίζουμε πόσο ἄσχημα μυρίζουν τά ψάρια καί τά φροῦτα, ὅταν χαλάσουν. Παρόμοια αἴσθηση δίνουν καί τά σαπρόλογα. Βλάπτουν πνευματικά κι αὐτούς πού τά ἀκοῦνε κι αὐτούς πού τά λένε.
2. Οἱ σαπροί λόγοι φανερώνουν ὑποβαθμισμένη κοινωνία ἀνθρώπων. Δυστυχῶς στήν ἀποστατημένη ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ κοινωνία μας τά βρώμικα λόγια περίσσεψαν. Μπορεῖτε νά ἀναφέρετε κάποια παραδείγματα; (Σκέψεις Μελῶν…). Ὅταν μπαίνουν στά ἀστικά πολλοί νέοι μαζί, θορυβοῦν καί συναγωνίζονται ποιός θά πεῖ τά αἰσχρότερα καί τά σαχλότερα λόγια. Ὅταν μαζεύονται στά γήπεδα πολλοί φίλαθλοι, ἐπαναλαμβάνουν ρυθμικά μέ κραυγές ἰσχυρές πολλά αἰσχρόλογα. Οἱ στρατιῶτες στά στρατόπεδα δημιουργοῦν συχνά πηγαδάκια καί λένε μεταξύ τους τοῦ κόσμου τά αἰσχρόλογα. Ἀλλά καί πολλοί ἄνθρωποι τῶν γραμμάτων, δημοσιογράφοι, λογοτέχνες ἀκούγονται νά ξεστομίζουν «βρωμόλογα». Ἀκόμη καί ἀπό τά ἕδρανα τῆς Βουλῆς ἀκούγονται σαπρόλογα. Πόσο πολύ κατεβάζουν τό ἐπίπεδο αὐτοί πού πιπιλίζουν στό στόμα τους αἰσχρόλογα! Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὀνομάζει τόν αἰσχρολόγο «καταγέλαστον» καί ἀναφωνεῖ: «Τί εὐτελέστερον ἀνδρός αἰσχρολόγου; Τί ἀτιμότερον;» (PG 61, 440). Ἐννοεῖται ὅτι τά ἴδια ἰσχύουν ὄχι μόνο γιά τούς ἄνδρες, ἀλλά καί γιά τίς γυναῖκες πού δέν προσέχουν τά λόγια τους. Γίνονται κι αὐτές καταγέλαστες. Παλαιότερα ὑπῆρχε νόμος πού ἀνακαλοῦσε στήν τάξη, αὐτούς πού βλασφημοῦσαν τά θεῖα. Τώρα ψηφίστηκε νόμος πού τούς δίνει τό ἐλεύθερο νά λένε ὅσα αἰσχρόλογα θέλουν. Χάθηκε κάθε ἴχνος ἀξιοπρέπειας.
3. Ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ὁδηγός καί δείκτης πορείας, τί μᾶς ὑποδεικνύει νά κάνουμε; (Σκέψεις Μελῶν…). Ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ λέει: «Πᾶσα ἀκαθαρσία ἤ πλεονεξία μηδέ ὀνομαζέσθω ἐν ὑμῖν» (Ἐφ. ε΄ 3). Κάθε εἶδος σαρκικῆς ἀκαθαρσίας ἤ πλεονεξίας δέν πρέπει οὔτε κάν ὡς ἁπλή ὀνομασία νά ἀναφέρεται μεταξύ σας. «Νυνί δέ ἀπόθεσθε καί ὑμεῖς… αἰσχρολογίαν ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν» (Κολασ. γ΄ 8). Τώρα ὅμως βγάλτε καί πετάξτε ἀπό πάνω σας κι ἐσεῖς, σάν ἀκάθαρτο ἔνδυμα, τήν αἰσχρολογία ἀπό τό στόμα σας. Ἀλλά καί ὁ στίχος πού μελετοῦμε σήμερα μᾶς λέει σαφέστατα τί πρέπει νά κάνουμε: «Πᾶς λόγος σαπρός ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν μή ἐκπορευέσθω». Κανένας βρώμικος λόγος νά μή βγαίνει ἀπό τό στόμα σας.
4. Ἐπειδή ὅμως τό κακό πρέπει νά τό χτυπᾶμε στή ρίζα του, ὀφείλουμε νά τονίσουμε ὅτι τά σάπια λόγια πού βγαίνουν ἀπό ἀκάθαρτο στόμα, προέρχονται ἀπό ἀκάθαρτη καί διεφθαρμένη καρδιά. Διότι, ὅπως λέει ὁ Κύριος: «Ἐκ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας τό στόμα λαλεῖ… ὁ πονηρός ἄνθρωπος ἐκ τοῦ πονηροῦ θησαυροῦ ἐκβάλλει πονηρά» (Ματθ. ιβ΄ 34-35). Τί ἔχετε νά πεῖτε πάνω σ᾿ αὐτό; (Σκέψεις Μελῶν…). Τό κακό κυοφορεῖται στήν καρδιά. Ἄν ἡ καρδιά ἔχει ἁλμυρό νερό, ἁλμυρό νερό τρέχει ἀπό τήν πηγή τοῦ στόματος. Ἄν τό ἐσωτερικό τῆς καρδιᾶς εἶναι βρώμικο, ἀκάθαρτοι λόγοι βγαίνουν ἀπό τό στόμα μας. Τό καθῆκον μας ἐν προκειμένῳ εἶναι φανερό: Νά καθαρεύει τό ἐσωτερικό μας, γιά νά εἶναι καθαρό καί τό στόμα μας. Λέει ἡ Α΄ Εὐχή τῶν πιστῶν τῆς Λειτουργίας τῶν Προηγιασμένων: «Καί ὀφθαλμός μέν ἀπέστω παντός πονηροῦ βλέμματος, ἀκοή δέ λόγοις ἀργοῖς ἀνεπίβατος, ἡ δέ γλῶσσα καθαρευέτω ρημάτων ἀπρεπῶν». Ἡ γλώσσα μας νά καθαρεύει ἀπό τά ἀπρεπή καί σαπρά λόγια. Αὐτό εἶναι τό ζητούμενο.
Β΄ ΜΕΡΟΣ: Οἱ ἀγαθοί λόγοι
1. Ἔπειτα θά διαβάσουμε καί τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί λέει; (Σκέψεις Μελῶν…). Λέει ὅτι σύμφωνα μέ τούς λόγους τοῦ Κυρίου μας, ὁ ἀγαθός ἄνθρωπος ἔχει τήν ψυχή του ὡς πολύτιμο θησαυροφυλάκιο ἀγαθῶν σκέψεων καί συναισθημάτων. Ἄν ἔχει ὁ ἄνθρωπος καθαρό ἐσωτερικό κόσμο, τότε τά λόγια πού βγαίνουν ἀπό τό στόμα του μοσχοβολοῦν εὐπρέπεια καί ἀνωτερότητα. Διότι ἀπό τό περίσσευμα τῆς καρδιᾶς τό στόμα λαλεῖ. Λέει ἐκεῖνα ἀπό τά ὁποῖα εἶναι γεμάτη ἡ ψυχή καί ξεχειλίζουν ἀπ᾿ αὐτήν. Τό ἄριστο εἶναι νά ξεχειλίζουν ἀπό τήν ψυχή καί νά βγαίνουν ἀπό τό στόμα μας λόγοι ἀγαθοί.
2. Ποιοί εἶναι οἱ ἀγαθοί λόγοι; Τί μᾶς λέει στή συνέχεια τό ἄρθρο; (Σκέψεις Μελῶν…). α) Ἀγαθοί λόγοι εἶναι οἱ οἰκοδομητικοί λόγοι, πού ὠφελοῦν αὐτούς πού τούς ἀκοῦνε. «Οἰκοδομεῖτε εἷς τόν ἕνα», προτρέπει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Θεσ. ε΄ 11). Νά τούς βοηθεῖτε μέ τά λόγια πού τούς λέτε νά γίνονται καλύτεροι. Νά τούς οἰκοδομεῖτε στήν ἀρετή. β) Ἀγαθοί λόγοι εἶναι οἱ χαριτωμένοι λόγοι, πού μεταδίδουν «χάριν τοῖς ἀκούουσιν». Πόση Χάρι εἶχαν οἱ λόγοι πού ἔβγαιναν ἀπό τό στόμα τοῦ Κυρίου μας! Ἦταν λόγοι «χάριτος καί ἀληθείας» (Ἰω. α΄ 14). Οἱ ἄνθρωποι πού Τόν ἄκουγαν, κρέμονταν ἀπό τά χείλη Του. Δέν ἤθελαν νά τούς ξεφύγει καμιά λέξη. «Καί ἐθαύμαζον ἐπί τοῖς λόγοις τῆς χάριτος τοῖς ἐκπορευομένοις ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ» (Λουκ. δ΄ 22). Θαύμαζαν καί ὁμολογοῦσαν ὅτι τά λόγια πού ἔβγαιναν ἀπό τό στόμα τοῦ Κυρίου μας ἦταν λόγια γεμάτα μέ θεία Χάρι καί γλυκύτητα. Ἀλλά καί κάθε πιστός πού ἁγιάζεται, χαριτώνεται ἀπό τόν Θεό καί τά λόγια του ἀποστάζουν σοφία. Οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι τόν περιτριγυρίζουν, γιά νά τόν ἀκούσουν καί νά ὠφεληθοῦν. «Οἱ ὀφθαλμοί πάντων τῷ στόματι αὐτοῦ προσέχουσιν, ὁποῖος λόγος ἐξέρχεται ἐξ αὐτοῦ. Καί πᾶς ἄνθρωπος τούς λόγους αὐτοῦ προσδοκᾶ, ὥσπερ λόγους τοῦ Θεοῦ». Δέν θέλουν νά χάσουν οὔτε μιά λέξη του. Διότι οἱ λόγοι του εἶναι «ἡδεῖς», εὐχάριστοι, γλυκεῖς στήν ἀκοή τους (Ἰσαάκ Σύρου, Εὑρεθέντα Ἀσκητικά, Λόγος Κ΄). γ) Ἀγαθοί λόγοι εἶναι οἱ ἁλατισμένοι λόγοι. Πόσο νόστιμο εἶναι τό φαγητό, ὅταν ἔχει τό ἀνάλογο ἁλάτι! Καί τά λόγια μας πόσο πολύ νοστιμίζουν, ὅταν εἶναι «ἅλατι ἠρτυμένα». Ὀ ἀπόστολος Παῦλος τό ὑπογραμμίζει κι αὐτό. «Ὁ λόγος ὑμῶν», γράφει, «πάντοτε ἐν χάριτι, ἅλατι ἠρτυμένος» (Κολασ. δ΄ 6). Ὁ λόγος σας νά εἶναι πάντοτε χαριτωμένος, ἀρτυμένος μέ τό ἁλάτι τῆς συνέσεως. δ) Ἀγαθοί λόγοι εἶναι οἱ λόγοι παρακλήσεως, πού στηρίζουν καί παρηγοροῦν τούς ἄλλους. Γράφει στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ὅτι ὅταν οἱ ἀπόστολοι Βαρνάβας καί Παῦλος πῆγαν στήν Ἀντιόχεια τῆς Πισιδίας, μετά τήν ἀνάγνωση τῶν περικοπῶν τῆς Πεντατεύχου καί τῶν Προφητῶν τούς εἶπε ὁ ἀρχισυνάγωγος: Ἄνδρες ἀδελφοί, ἐάν ἔχετε νά πεῖτε κάποιον καλό λόγο προτρεπτικό καί διδακτικό γιά τόν λαό, νά τόν πεῖτε. Πολύ εὐχαρίστως θά σᾶς ἀκούσουμε (Πράξ. ιγ΄ 15). ε) Τέλος, ἀγαθοί λόγοι εἶναι καί οἱ λόγοι τῆς δοξολογίας πρός τόν Θεό, πού βγαίνουν ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς τῶν ἁγιασμένων ψυχῶν, ὅπως ἦταν οἱ λόγοι πού εἶπε ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ὅταν συναντήθηκε μέ τή θεία της, τήν Ἐλισάβετ, στήν Ὀρεινή τῆς Ἰουδαίας: «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τόν Κύριον καί ἠγαλλίασε τό πνεῦμα μου ἐπί τῷ Θεῷ τῷ σωτῆρί μου» (Λουκ. α΄ 46-47). Ὅπως ἦταν οἱ λόγοι τοῦ ἱεροῦ Ψαλμωδοῦ πού ἔλεγε: «Εὐλόγει ἡ ψυχή μου τόν Κύριον καί πάντα τά ἐντός μου τό ὄνομα τό ἅγιον αὐτοῦ» (Ψαλ. ρβ΄[102] 1). Τέτοια λόγια νά βγαίνουν ἀπό τά χείλη μας καί ὄχι λόγια σαπρά καί ἀνώφελα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ (προσευχή)
Κύριε, πόσες φορές ἡ γλώσσα μου γλιστρᾶ στό κακό! Πόσες φορές βγαίνουν ἀπό τό στόμα μου λόγια σαπρά καί ἀνώφελα! Καθάρισε τήν καρδιά μου, «τόν ρύπον τῆς ψυχῆς μου», γιά νά βγαίνουν ἀπό τό στόμα μου λόγοι ἀγαθοί, πού θά οἰκοδομοῦν τούς ἄλλους καί θά μεταδίδουν Χάρι στό περιβάλλον μου. Ἀμήν.
ΣΥΝΘΗΜΑ
«Πᾶς λόγος σαπρός ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν μή ἐκπορευέσθω»
(Ἐφ. δ΄ 29)
Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἁγιογραφικό: Α΄ Πέτρ. ε΄ 5-6.
