ΘΕΜΑ: Ὁ ἕβδομος λόγος τῆς Σταυρώσεως
ΕΒΔΟΜΑΔΑ: 12-18 Ἀπριλίου 2021
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Λουκ. κγ΄ 44-46
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: 1. † Ἀρχιμ. Γεωργίου Ἰ. Δημοπούλου, «Τά πάθη τά σεπτά», σελ. 319-342, ἐκδ. «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 201512. 2. † Π. Ν. Τρεμπέλα, «Ἀπό τό Πάθος τοῦ Κυρίου», σελ. 149-155, ἐκδ. «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 19832.
Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Θέμα για τα μέλη
|
Ηχητικό
|
Βίντεο
|
Ὁ ἕβδομος λόγος τῆς Σταυρώσεως
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Στό θέμα τῶν Ἁγίων Παθῶν στά προηγούμενα ἕξι χρόνια μελετήσαμε τόν πρῶτο λόγο τῆς Σταυρώσεως: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. κγ΄ 34)· τόν δεύτερο λόγο τῆς Σταυρώσεως: «Ἀμήν λέγω σοι, σήμερον μετ᾿ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ» (Λουκ. κγ΄ 43)· τόν τρίτο λόγο τῆς Σταυρώσεως: «Γύναι, ἴδε ὁ υἱός σου», «ἰδού ἡ μήτηρ σου» (Ἰω. ιθ΄ 26, 27)· τόν τέταρτο λόγο τῆς Σταυρώσεως: «Θεέ μου Θεέ μου, ἵνα τί με ἐγκατέλιπες;» (Ματθ. κζ΄ 46)· τόν πέμπτο λόγο τῆς Σταυρώσεως: «Διψῶ» (Ἰω. ιθ΄ 28) καί τόν ἕκτο λόγο τῆς Σταυρώσεως: «Τετέλεσται» (Ἰω. ιθ΄ 30). Στό φετινό θέμα θά μελετήσουμε τόν ἕβδομο καί τελευταῖο λόγο τῆς Σταυρώσεως. Τόν διασώζει τό κατά Λουκᾶν ἱερό Εὐαγγέλιο, ἀπό τό ὁποῖο θά ἀντλήσουμε τό ἁγιογραφικό μας Ἀνάγνωσμα.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Θά διαβάσουμε τό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγιογραφικοῦ Ἀναγνώσματος: «44 Ἦν δέ ὥρα ὡσεί ἕκτη καί σκότος ἐγένετο ἐφ᾿ ὅλην τήν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης, τοῦ ἡλίου ἐκλείποντος, 45 καί ἐσχίσθη τό καταπέτασμα τοῦ ναοῦ μέσον· καί φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ὁ Ἰησοῦς εἶπε· πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τό πνεῦμά μου· καί ταῦτα εἰπών ἐξέπνευσεν» (Λουκ. κγ΄ 44-46). 44 Ἡ ὥρα ἦταν περίπου ἕξι τό μεσημέρι ἀπό τήν ἀνατολή τοῦ ἡλίου, δηλαδή δώδεκα τό μεσημέρι. Κι ἔπεσε σκοτάδι σ᾿ ὅλη τή γῆ ὥς τίς τρεῖς τό ἀπόγευμα, καί σκοτείνιασε ὁ ἥλιος. 45 Καί τό παραπέτασμα τοῦ ναοῦ πού χώριζε τά ἅγια ἀπό τά Ἅγια τῶν ἁγίων σχίσθηκε στή μέση. 46. Τότε ὁ Ἰησοῦς φώναξε μέ δυνατή φωνή καί εἶπε: Πατέρα μου, στά χέρια Σου παραδίδω τή λογική καί ἀθάνατη ψυχή μου, γεμάτος ἐλπίδα κι ἐμπιστοσύνη σέ Σένα. Καί μόλις εἶπε τά λόγια αὐτά, ξεψύχησε.
Μέρος Α΄: Ἑρμηνευτικά σχόλια καί διδάγματα
Στίχος 44 α) «Ἦν δέ ὥρα ὡσεί ἕκτη». Ἡ ἕκτη ὥρα τοῦ ἰουδαϊκοῦ ὡρολογίου εἶναι δώδεκα τό μεσημέρι μέ τή δική μας ὥρα. «Ὡσεί ἕκτη» σημαίνει περίπου δώδεκα τό μεσημέρι.
β) «καί σκότος ἐγένετο ἐφ᾿ ὅλην τήν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης, τοῦ ἡλίου ἐκλείποντος». Ἀπό τίς δώδεκα περίπου τό μεσημέρι ἕως τίς τρεῖς περίπου τό ἀπόγευμα ἔπεσε σκοτάδι σ᾿ ὅλη τή γῆ. Αὐτό τό σκοτάδι δέν μποροῦν οἱ ἐπιστήμονες νά τό ἑρμηνεύσουν ὡς φυσικό φαινόμενο, διότι ἡ ἡμέρα πού ἔγινε ἡ Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ ἦταν ἡ δεκάτη τετάρτη ἡμέρα τῆς σελήνης, δηλαδή πανσέληνος. Ὅταν ὅμως ἔχουμε πανσέληνο, δέν μπορεῖ νά συμβεῖ ὡς φυσικό φαινόμενο ἔκλειψη ἡλίου. Ὅπως τό ἀστέρι πού ὁδηγοῦσε τούς Μάγους μόνο ὡς ὑπερφυσικό φαινόμενο μπορεῖ νά ἑρμηνευθεῖ, ἔτσι καί τό σκοτάδι πού ἁπλώθηκε κατά τή Σταύρωση στή γῆ μόνο ὡς ὑπερφυσικό φαινόμενο μπορεῖ νά ἑρμηνευθεῖ. Ἐντάσσεται στόν συγκλονισμό ὅλης τῆς κτίσεως, πού συνέπασχε μέ τόν Ἐσταυρωμένο.
45 α) «καί ἐσχίσθη τό καταπέτασμα τοῦ ναοῦ μέσον». Δέν ἔδειξε ἡ κτίση τόν συγκλονισμό της μόνο μέ τό σκοτάδι πού ἁπλώθηκε σ᾿ ὅλη τή γῆ, ἀλλά καί «τό καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσθη εἰς δύο ἀπό ἄνωθεν ἕως κάτω, καί ἡ γῆ ἐσείσθη καί αἱ πέτραι ἐσχίσθησαν, καί τά μνημεῖα ἀνεῴχθησαν καί πολλά σώματα τῶν κεκοιμημένων ἁγίων ἠγέρθη…» (Ματθ. κζ΄ 51-53). Τό πιό θαυμαστό ἀπ᾿ ὅλα αὐτά εἶναι ὅτι σχίσθηκε τό καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἀπό πάνω μέχρι κάτω. Τό καταπέτασμα ἦταν ὕφασμα βαρύτιμο ἐξαιρετικῆς ἀντοχῆς καί ποιότητας. Μέ τόν σεισμό θά μποροῦσε νά δημιουργηθεῖ ρωγμή στό οἴκημα τοῦ ναοῦ ἤ νά πέσει τελείως ὁ ναός ὡς κτήριο, ὄχι ὅμως νά σχισθεῖ τό ὕφασμα τοῦ καταπετάσματος. Τέτοιο φαινόμενο συνέβη μόνο στή Σταύρωση. Καί ἔχει τήν ἐξήγησή του, διότι ἡ σταυρική θυσία τοῦ Κυρίου μας κατήργησε πλέον ὅλες τίς ἄλλες θυσίες πού γίνονταν προηγουμένως.
β) «καί φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ὁ Ἰησοῦς εἶπε». Οὔτε κι αὐτό τό φαινόμενο εἶχε ποτέ ἄλλοτε συμβεῖ. Συνήθως ὁ ἑτοιμοθάνατος εἶναι τόσο πολύ ἐξαντλημένος, πού μέ δυσκολία βγαίνει σβησμένη ἡ φωνή ἀπό τό στόμα του. Ἡ φράση «φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ» δείχνει ὅτι ὁ Ἐσταυρωμένος εἶναι κύριος τῶν δυνάμεών του. Δέν ἀποθνήσκει διότι τό θέλουν οἱ ἐχθροί του, ἀλλά διότι τό θέλει ὁ Ἴδιος. Ἡ φωνή του δέν εἶναι φωνή ἐξαντλημένου καταδίκου, ἀλλά εἶναι φωνή θριάμβου καί νίκης. Φωνάζει μέ παρρησία πολλή! Δέν εἶναι ἡττημένος, ἀλλά ὁ Νικητής.
γ) «Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τό πνεῦμά μου». Μέ τήν ἐλεύθερη θέλησή Του παραδίδει τή λογική καί ἀθάνατη ψυχή Του στόν Οὐράνιο Πατέρα Του. Ὁ ἕβδομος καί τελευταῖος λόγος τῆς Σταυρώσεως εἶναι ἁγιογραφικός λόγος προσευχῆς ἀπό τόν τριακοστό Ψαλμό: «εἰς χεῖράς σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου» (Ψαλ. λ΄ [30] 6).
δ) «καί ταῦτα εἰπών ἐξέπνευσεν». Δέν παραδίδει τό πνεῦμα Του μέ προσπάθεια νά ἀνασηκώσει τήν κεφαλή Του, γιά νά πάρει τήν τελευταία ἀναπνοή, ἀλλά «κλίνας τήν κεφαλήν», δηλαδή ἀφοῦ ἔκλινε πρός τά κάτω τήν κεφαλή Του ὡς κύριος τῆς ζωῆς παραδίδει τό πνεῦμα Του. Ἐκπνέει θεοπρεπῶς.
Σ᾿ αὐτό τό σημεῖο ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης γίνεται ποιητής καί γράφει στό βιβλίο του «Πνευματικά Γυμνάσματα», σελ. 268, τοῦτα τά λόγια: «Νάτετον ὅπου ψυχομαχεῖ· νάτετον ὅπου εὑρίσκεται εἰς τήν τελευταίαν ἀναπνοήν καί ἀγωνίαν τοῦ θανάτου· νάτετον ὅπου κλίνει τήν κεφαλήν, διά νά καλέσῃ τόν θάνατον καί ἐκφωνεῖ μεγαλοφώνως καί ἐξουσιαστικῶς τόν ὁλοϋστερινόν καί ἕβδομον λόγον· “Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου”» (Λουκ. κγ΄ 46). «Ἄι! ἀπέθανεν ἡ ζωή τοῦ κόσμου! αἴ! ἐξέπνευσεν ἡ πνοή τῶν ἀγγέλων! ἄι! ἐξεψύχησεν ἡ ψυχή τῶν ἁπάντων! Ἥλιε κρύψαι τάς ἀκτῖνάς σου· γῆ σείσθητι· πέτραι σχίσθητε· μνήματα ἀνοίχθητε· νεκροί ἀναστήθητε· καταπέτασμα τοῦ ναοῦ σχίσου εἰς τό μέσον ἀπό ἄνωθεν ἕως κάτω· καί ὅλα τά κτίσματα συμπονέσατε εἰς τόν ἄδικον θάνατον τοῦ Δημιουργοῦ σας».
Μέρος Β΄: «Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τό πνεῦμά μου»
1. Ἀτενίζοντας τόν Ἐσταυρωμένον, ἄς ἐμβαθύνουμε στό Β΄ Μέρος τοῦ θέματος στόν τελευταῖο λόγο τῆς Σταυρώσεως:
α) Ἐκπνέει μέ προσευχή. Πόσο ὡραῖο πράγμα εἶναι καί ὁ καθένας ἀπό μᾶς νά ἀφήσει τήν τελευταία του ἀναπνοή μέ λόγους προσευχῆς! Ὅπως ὁ πρωτομάρτυρας Στέφανος, ὁ ὁποῖος ἐπικαλοῦνταν τόν Κύριο, ὅταν τόν λιθοβολοῦσαν, καί ἔλεγε: «Κύριε, Ἰησοῦ, δέξαι τό πνεῦμά μου» (Πράξ. ζ΄ 59)! Ὅπως ὁ ἱερός Αὐγουστίνος, πού ἔλεγε: «Ἡ ἐμή ζωή, παράλαβε τήν ψυχήν μου»!
β) Ἐκπνέει «ὑποτασσόμενος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ» στό ἅγιο θέλημα τοῦ Οὐρανίου Πατρός. Σέ ὅλη τήν ἐπί γῆς ζωή Του ὁ Κύριος ὑπήκουε πλήρως στό θέλημα τοῦ Οὐρανίου Πατρός. Καί τώρα πού φθάνει στήν τελευταία ἀναπνοή Του, «Πατέρα μου, λέει, στά χέρια Σου παραδίδω τό πνεῦμα μου». Ἐμεῖς ἄραγε ὑποτασσόμαστε πλήρως στό θέλημα τοῦ Θεοῦ;
γ) «εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τό πνεῦμά μου». Ἐμεῖς ἔχουμε μάθει νά ἐμπιστευόμαστε ὅλη τή ζωή καί τήν ἐλπίδα μας στόν Κύριο; «Ἐν ταῖς χερσί σου οἱ κλῆροί μου» (Ψαλ. λ΄ [30] 16). Ἰδίως ὅταν φθάσουμε στήν τελευταία μας ἀναπνοή, πόσο ὡραῖο θά εἶναι νά ἀφεθοῦμε τελείως στά χέρια τοῦ Θεοῦ! «Ψυχαί δικαίων ἐν χειρί Θεοῦ καί οὐ μή ἅψηται αὐτῶν βάσανος» (Σ. Σολ. γ΄ 1).
δ) Συνηθίζουμε, λέει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὅταν ἡ μητέρα μας, ὁ πατέρας μας βρίσκεται στά τελευταῖα του, νά περιτριγυρίζουμε τήν ἐπιθανάτια κλίνη του, γιά νά ἀκούσουμε τόν τελευταῖο λόγο του, γιά νά πάρουμε τήν εὐχή του, γιά νά κλείσουμε τά μάτια του μόλις ξεψυχήσει. Τό ἴδιο νά κάνουμε ἀπό ἀγάπη καί πρός τόν Κύριό μας: «Τρέξατε μικροί καί μεγάλοι κοντά εἰς τόν Σταυρόν, διά νά ἀποχαιρετήσετε τόν ἠγαπημένον σας Ἰησοῦν, καί νά πάρετε τάς εὐχάς καί τάς εὐλογίας Του, πρίν ξεψυχήσῃ. Δράμετε μέ συντριβήν καρδίας καί δάκρυα, καί ζητήσατε συγχώρησιν· οἱ ἱερεῖς ἀπό τόν Ἀρχιερέα σας· οἱ παρθένοι ἀπό τόν Νυμφίον σας· οἱ πλανεμένοι ἀπό τόν ὁδηγόν σας, οἱ ἀσθενεῖς ἀπό τόν ἰατρόν σας, οἱ ἁμαρτωλοί ἀπό τόν συμπαθέσατον Σωτῆρα, καί ὅλοι ὁμοῦ οἱ Χριστιανοί ἀπό τόν καλόν σας Πατέρα. Καί ἄλλος μέν, ἄς Τοῦ καταφιλήσῃ τά χέρια, ἄλλος δέ ἄς Τοῦ ἀσπασθῇ τά ποδάρια· ἄλλος ἄς ἀποσπογγίσῃ τά αἵματά Του· καί ἄλλος ἄς τοῦ καλύψῃ τά ὀμμάτια κατά τήν συνήθειαν ὅπου ἐπικρατεῖ νά καλύπτουσιν οἱ υἱοί τά ὀμμάτια τῶν πατέρων τους ὅταν ἀποθνῄσκουν».
ε) Ὁ ἕβδομος λόγος τῆς Σταυρώσεως ἔχει καί τή βαρύτητα τοῦ τελευταίου λόγου πού βγῆκε ἀπό τά ἅγια χείλη τοῦ Κυρίου μας. Μᾶς τόν ἄφησε «ὡσάν μίαν ὁλοϋστερινήν καί μυστηριώδη παραγγελίαν, διά νά τήν ἔχωμεν φυλαγμένην πάντοτε εἰς τήν καρδίαν καί ἐνθύμησίν μας» (ἅγιος Νικόδημος).
ς) Τέλος, ὁ ἕβδομος λόγος τῆς Σταυρώσεως εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση τῆς πιό εὐώδους θυσίας πού προσφέρθηκε ποτέ στόν Θεό. Ἡ σταυρική θυσία τοῦ Κυρίου μας εἶναι θυσία ἁγνή, θυσία καθαρή, θυσία πού προσφέρεται ἑκουσίως ἀπό ἕναν Πανάγιο Θύτη, πού εἶναι συγχρόνως καί Πανάγιο Θύμα. Προσφέρεται στόν Οὐράνιο Πατέρα «εἰς ὀσμήν εὐωδίας» γιά τή σωτηρία ὅλου τοῦ Κόσμου. Πόσο εὐγνώμονες ὀφείλουμε νά εἴμαστε στόν Ἐσταυρωμένο!
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ (προσευχή † Ἀρχιμ. π. Διονυσίου Φαραζουλῆ)
Ὤ! Κύριε Ἰησοῦ. Ἔπαθες διά νά ἰατρεύσῃς τά ἰδικά μας ἁμαρτωλά πάθη. Ἔχυσες τό Αἷμα Σου, διά νά ζωογονήσῃς τάς ἰδικάς μας νεκράς ψυχάς. Ἐταπεινώθης Σύ, διά νά ὑψωθῶμεν ἡμεῖς. Κατεφρονήθης Σύ, διά νά τιμηθῶμεν ἡμεῖς. Ἀπέθανες Σύ, διά νά ζήσωμεν ἡμεῖς. Δός, Ἐσταυρωμένε μου Λυτρωτά, μελετῶντες τούς τελευταίους Σου λόγους, τούς ὁποίους εἶπες, ὅταν εὑρίσκεσο καρφωμένος εἰς τόν Σταυρόν δι᾿ ἡμᾶς, δός νά μή συγκινηθῶμεν μόνον, ἀλλά καί νά διδαχθῶμεν. Νά ζήσωμεν τοῦ λοιποῦ ἀφωσιωμένοι καί ὑποτεταγμένοι εἰς Σέ, τόν Εὐεργέτην μας. Καί, ὅπως Σύ, οὕτω καί ἡμεῖς, ἀπερχόμενοι τοῦ κόσμου τούτου, νά εἴπωμεν διά τῆς χάριτός Σου πρός τόν Θεόν ἕκαστος “Πάτερ, εἰς χεῖράς Σου παρατίθεμαι τό πνεῦμά μου”. Ἀμήν.
ΣΥΝΘΗΜΑ
«Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τό πνεῦμά μου» (Λουκ. κγ΄ 46)
* Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἁγιογραφικό, Ματθ. κη΄ 5-10: Ἡ ἐμφάνιση τοῦ Ἀναστάντος στίς Μυροφόρες.
* Ἡ Ἀδελφότης μας εὔχεται σέ ὅλους σας καί στίς οἰκογένειές σας πλούσια τή Χάρι καί τήν εὐλογία τοῦ Ἐσταυρωμένου. Καί καλή Ἀνάσταση!
