1. «Μή μεριμνᾶτε»

 

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

Ὅπως ἀσφαλῶς ἐνθυμεῖσθε, πέρυσι μελετήσαμε ἀπό κοινοῦ τήν «ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία» τοῦ Κυρίου μας καί εἴδαμε πόσο σπουδαῖες καί βασικές γιά τή ζωή μας ἀλήθειες περικλείει ἡ θεία αὐτή ὁμιλία. Ἐπειδή ὅμως δέν ὁλοκληρώσαμε τή μελέτη της, θά συνεχίσουμε, σύν Θεῷ, καί ἐφέτος ἕως τό τέλος της, γιά νά ἔχουμε πλήρη τήν εἰκόνα της.

Μελέτη περικοπῆς: Ματθ. ς´ 25-34.
1. Ἡ περικοπή μας ἀφορᾶ στή μέριμνα. Ἔρχεται δέ ὡς συνέχεια τῶν ὅσων εἶπε ὁ Κύριος γιά τόν «μαμωνᾶ» καί τήν προσκόλληση στόν πλοῦτο καί γενικῶς στά ὑλικά ἀγαθά. Τό θέμα τῆς μέριμνας εἶναι σπουδαιότατο. Γι’ αὐτό ἄλλωστε ὁ Κύριος ἀφιερώνει δέκα στίχους τῆς ὁμιλίας Του γι᾿ αὐτήν καί χρησιμοποιεῖ, ὅπως θά δοῦμε, καί πολλά λογικά ἐπιχειρήματα, γιά νά πεισθοῦν οἱ ἀκροατές Του (κι ἐμεῖς οἱ ἀναγνῶστες Του) γιά τήν ἀποφυγή τῆς μέριμνας.
Ἄς δοῦμε ὅμως κατ᾿ ἀρχήν τί εἶναι, τί σημαίνει μέριμνα, γιά τήν ὁποία ἐδῶ γίνεται λόγος: «Εἶναι ἡ ἀνήσυχος καί βασανιστική ἐκείνη φροντίς, πού ταράσσει τήν ψυχήν καί ἐμβάλλει εἰς αὐτήν ἀποκαρδιωτικάς ἀμφιβολίας καί παρουσιάζει τό μέλλον σκοτεινόν, ἐπίφοβον, κινδυνῶδες. Εἶναι ἡ ἀγωνία ἐκείνη, πού διεγείρει τά πιεστικά ἐρωτήματα· “Τί θά γίνωμε αὔριο; Πῶς θά τά βγάλωμε πέρα; Τί θά γίνουν τά παιδιά;… Ἄν κλείσω ἐγώ τά μάτια, ποιός θά κυττάξῃ τήν οἰκογένεια;”» (π. Σεραφείμ) κλπ.
Θά μποροῦσε ὅμως νά σκεφθεῖ κάποιος: «Τί κακό ὑπάρχει στό νά μᾶς ἀπασχολεῖ τό μέλλον μας; Δέν εἶναι λογικό νά σκέπτεται κανείς γιά τό μέλλον του καί νά φροντίζει γι᾿ αὐτό; Εἶναι σωστό νά ζοῦμε ἀμέριμνοι, χωρίς προγραμματισμό, χωρίς σχεδιασμό καί μελλοντική προοπτική;»
Ὁ βασικός κίνδυνος ἔγκειται στήν αὐτονόμηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν πατρική πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἀπορρέει ἀπό τήν ὀλιγοπιστία καί ἀπό τήν ὑπερεκτίμηση τῶν ἀνθρωπίνων δυνατοτήτων μας. Ἐάν νομίζουμε ὅτι εἴμαστε ἱκανοί νά λύσουμε μόνοι μας ὅλα τά προβλήματα τῆς ζωῆς μας, εἶναι αὐτονόητο ὅτι θά κυριευθοῦμε ἀπό τή μέριμνα, διότι τά προβλήματα αὐτά εἶναι πολλά καί πιεστικά. Ἐάν ἐπίσης δέν πιστεύουμε ἀκράδαντα ὅτι ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ καλύπτει κάθε πτυχή τῆς ζωῆς μας, εἶναι ἑπόμενο νά βασανιζόμαστε ἀπό τή μέριμνα ἐμπρός στά φαινομενικά ἀδιέξοδα καί τά ἀπρόβλεπτα τῆς ζωῆς.

2. Ἐπειδή ὅμως ὑπάρχει κίνδυνος παρανοήσεως τῆς ἐντολῆς τοῦ Κυρίου «μή μεριμνᾶτε», ἄς δοῦμε μέ προσοχή τά ἐπιχειρήματα πού χρησιμοποιεῖ ὁ Ἴδιος, μέ τά ὁποῖα αἰτιολογεῖ αὐτή τήν ἐντολή καί τονίζει τήν ἀνάγκη τῆς ἐμπιστοσύνης στήν ἀγάπη καί πρόνοια τοῦ Θεοῦ.
α) Ποιό τό πρῶτο ἐπιχείρημα; Τό ἀναφέρει ὁ 25ος στίχος: Ἡ ὑπεροχή τοῦ ἀνθρώπινου σώματος καί τῆς ζωῆς μας ἀπό αὐτά τά ὁποῖα νομίζουμε ὅτι χρειάζεται τό σῶμα καί ἡ ζωή μας καί τό θεωροῦμε λογικό νά μεριμνοῦμε γι᾿ αὐτά. Ποιός ἔπλασε τό σῶμα μας, τό ὁποῖο μέ τήν ἁρμονική λειτουργία τῶν ὀργάνων του προκαλεῖ τόν θαυμασμό τῶν εἰδικῶν μελετητῶν καί ἐρευνητῶν; Ποιός μᾶς χάρισε τή ζωή; Ὑπάρχει αὐτόματη ζωή; Τόσα καί τόσα λέγονται σχετικῶς καί στήν ἐποχή μας. Ἐάν ὅμως μᾶς χάρισε αὐτά, πού μόνος Αὐτός μπορεῖ νά χαρίζει, πῶς εἶναι δυνατόν νά ἀδιαφορήσει γιά ὅσα χρειάζεται τό σῶμα καί ἡ ζωή μας γενικότερα; Ὡραῖα ἀπαντᾶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ὁ τό μεῖζον δούς, πῶς τό ἔλαττον οὐ δώσει; (=Αὐτός πού μᾶς ἔδωσε τό μεγαλύτερο, τό ἀνώτερο — τή ζωή — πῶς δέν θά μᾶς δώσει καί τό μικρότερο, τό κατώτερο γιά τή συντήρησή της;) ὁ τήν τρεφομένην σάρκα διαπλάσας (=Αὐτός πού ἔπλασε τό σῶμα μας ἔτσι, ὥστε νά ἔχει ἀνάγκη διατροφῆς) πῶς τήν τροφήν οὐ παρέξει;» (ΕΠΕ 10, 18).
β) Ποιό τό δεύτερο ἐπιχείρημα πρός ἀποφυγή τῆς μέριμνας; Ἡ συντήρηση τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καί τῶν κρίνων τοῦ ἀγροῦ. Τά πουλιά καί τά ἀγριολούλουδα εἶναι μέγα πράγματι ἐπιχείρημα πρός τήν ἀποφυγή τῆς μέριμνας. «Προσάγει παράδειγμα τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ, περί ὧν ὁ ἄνθρωπος οὐδεμίαν λαμβάνει φροντίδα, συχνάκις δέ καί καταδιώκει ἤ καταστρέφει αὐτά» (Π. Ν. Τρεμπέλας).
Πόσα πράγματι τρισεκατομμύρια εἶναι τά πουλιά; Τί καταθέσεις Ταμιευτηρίου ἔχουν αὐτοί οἱ περιπλανώμενοι κάτοικοι τοῦ οὐρανοῦ; Καί πῶς δέν πεθαίνει κανένα πουλί ἀπό πείνα; Ποιός διατρέφει ὅλα αὐτά τά σμήνη τῶν πουλιῶν, τά ὁποῖα οὔτε σπέρνουν, οὔτε θερίζουν, οὔτε συνάγουν ἀγαθά σέ ἀποθῆκες;
Ποιός ἐπίσης ἐνδύει μέ τόσο πολύχρωμα ἐνδύματα τά ἀπειρά­ριθμα ἀγριολούλουδα, πού φυτρώνουν μόνα τους καί δέν τά φροντίζει ἀνθρώπινο χέρι; «Τά πέταλα τῶν ἀνθέων αὐτῶν εἶναι ἀσυγκρίτως ὡραιότερα ἀπό τά πολύτιμα βασιλικά ἐνδύματα τοῦ Σολομῶντος», προσθέτει ὁ Κύριος. Καί ἄς μήν κοπιάζουν καί ἄς μή γνέθουν τά ἄψυχα αὐτά λουλούδια γιά τήν ἐνδυμασία τους. Καί ἄς διαρκεῖ ἡ ζωή τους δύο μόνο ἤ τρεῖς τό πολύ ἡμέρες.
Αὐτονόητη εἶναι ἡ ἀπάντηση ὅτι καί τά πουλιά τοῦ οὐρανοῦ καί τά ἐφήμερα ἀγριολούλουδα τά φροντίζει ὁ Δημιουργός τους. Καί ποιό τό λογικό συμπέρασμα ἀπό τήν ἀναφορά αὐτή στά πετεινά καί τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ; Ὅτι Ἐκεῖνος πού φροντίζει γιά τά μικρά καί πρόσκαιρα δημιουργήματά Του, εἶναι ἀδύνατο νά ἀδιαφορήσει γιά τό τέλειο πλάσμα τῶν χειρῶν Του, τόν ἄνθρωπο, πού πλάσθηκε γιά τήν αἰωνιότητα.
Μήπως ὅμως μέ αὐτά πού λέει γιά τά πουλιά καί τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ ὁ Κύριος ἔμμεσα ὑποτιμᾶ τήν ἐργασία; Ἀσφαλῶς ὄχι. Δέν συμβουλεύει νά μή σπέρνουμε, γράφει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, οὔτε νά μήν ἐργαζόμαστε καί νά μήν κοπιάζουμε, ἀλλά νά μήν ἀγωνιοῦμε γιά τό μέλλον καί νά μή νομίζουμε ὅτι ἀπό τήν ἐργασία μας καί ἀπό τόν κόπο μας ἐξαρτῶνται τά πάντα. «Τί οὖν; οὐ δεῖ σπείρειν; φησίν. Οὐκ εἶπεν, ὅτι σπείρειν οὐ δεῖ, ἀλλ᾿ ὅτι μεριμνᾶν οὐ δεῖ· οὐδ᾿ ὅτι ἐργάζεσθαι οὐ χρή (=δέν χρειάζεται), ἀλλ᾿ ὅτι μικρόψυχον (=δειλό καί ὀλιγόψυχο) εἶναι καί κατατείνειν (=νά ταλαιπωρεῖ καί λειώνει) ἑαυτόν ταῖς φροντίσιν οὐ χρή» (ΕΠΕ 10, 22).
γ) Τί ἐπιχείρημα κατά τῆς μέριμνας παρουσιάζει ὁ 27ος στίχος; Ὅτι ἡ σωματική μας διάπλαση ἐξαρτᾶται ἀπό τήν πρόνοια καί μόνο τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ματαιοπονία νά ἐπιχειρεῖ ὁ ἄνθρωπος νά προσθέσει στό ἀνάστημά του ἕναν πῆχυ, 45 δηλαδή ἑκατοστά, λέει ὁ Κύριος. Ὄχι ἕναν πῆχυ, ἀλλά οὔτε ἕνα ἑκατοστό δέν εἶναι δυνατόν νά προσθέσει μόνος του ὁ ἄνθρωπος στό ἀνάστημά του. Κάθε ἄνθρωπος λαμβάνει τελικά τό ὕψος πού καθόρισε ὁ Θεός. Αὐτό σημαίνει ὅτι «ἡ μέριμνα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ματαία καταπόνησις, ἀνωφελής ἐξάντλησις» (π. Σεραφείμ). Χωρίς τή βοήθεια τοῦ Πλάστη μας, ὁ Ὁποῖος γνωρίζει τίς δυνατότητες καί τίς ἀνάγκες μας, δέν εἶναι δυνατόν νά ἐπιτύχουμε κάτι οὐσιαστικό στή ζωή μας (βλ. καί Ψαλ. ρκς´ 1-2, Ἰω. ιε´ 5).

3. Ποιό τό γενικό συμπέρασμα ἀπό τά ἐπιχειρήματα τοῦ Κυρίου περί ἀποφυγῆς τῆς μέριμνας; Περιέχεται στούς στίχους 31-34. Στόν 32ο μάλιστα στίχο ἀναφέρει ὁ Κύριος καί δύο λόγους, γιά τούς ὁποίους ἡ μέριμνα εἶναι ἔνοχη. Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ λόγοι; «Πρῶτος λόγος… εἶναι ὅτι τά ἔθνη ταῦτα ἐπιζητεῖ· δεύτερος λόγος εἶναι ὅτι ὁ πατήρ ἡμῶν οἶδε» (Π. Ν. Τρεμπέλας). Δηλαδή; Ἐφόσον πιστεύουμε στόν μόνο καί ἀληθινό Θεό καί ὄχι σέ ἀνυπάρκτους καί ψευδεῖς θεούς, ὅπως οἱ εἰδωλολάτρες, πρέπει νά ἐμπιστευόμαστε τήν ἀγάπη καί πρόνοιά Του· ἐφόσον πιστεύουμε ὅτι ὁ Θεός μας εἶναι Πατέρας στοργικός καί παντογνώστης, γιατί δέν σκεφτόμαστε ὅτι γνωρίζει ὅλες τίς ἀνάγκες μας καί ἀνησυχοῦμε; Γνωρίζει πολύ καλά ὁ Κύριος τί μᾶς χρειάζεται γιά νά ζήσουμε. Ἡ δέ προσωπική μας πείρα μαρτυρεῖ ὅτι δέν μᾶς ἄφησε ποτέ ἀβοήθητους. Εἶναι ἑπομένως ὄχι μόνο ὀλιγοπιστία ἀλλά καί προσβολή πρός τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἡ ἀγωνιώδης μέριμνα ὡς πρός τά ὑλικά ἀγαθά.
Γι᾿ αὐτό καί καταλήγει ὁ Κύριος στήν προτροπή νά στραφοῦμε πρός τά πνευματικά ἀγαθά. Τί ἐννοεῖ ὁ 33ος στίχος; Νά δώσουμε προτεραιότητα στά πνευματικά ἀγαθά. Νά ἐπιδιώκουμε τά αἰώνια καί ἄφθαρτα καί τήν κατάκτηση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Αὐτό δέν ἀποτελεῖ ἀδιαφορία γιά τά ὑλικά καί γιά τά προβλήματα τῆς ζωῆς, ἀλλά τήν καλύτερη προϋπόθεση τῆς λύσεως τῶν προβλημάτων μας. Πῶς καί γιατί; Διότι ἔρχεται ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ στή ζωή ἐκείνου, ὁ ὁποῖος ἐμπιστεύεται πλήρως τήν πρόνοιά Του (βλ. Ψαλ. λς´ 25-29).
Τί τονίζει καί ἡ κατακλείδα τῶν λόγων τοῦ Κυρίου σχετικά μέ τή μέριμνα; Ὅτι τό μέλλον βρίσκεται στά χέρια τοῦ πάνσοφου Θεοῦ. Ἐμεῖς δέν γνωρίζουμε ἄν θά ζήσουμε καί ἀντικρίσουμε τήν αὐριανή ἡμέρα. Μήν κατατρυχόμαστε λοιπόν ἀπό βασανιστικές φροντίδες γιά τό μέλλον. Εἶναι ἀρκετές οἱ φροντίδες πού ἀπαιτοῦνται γιά κάθε ἡμέρα. Γιατί νά ἐπιβαρυνόμαστε καί μέ τά φορτία τοῦ ἄγνωστου καί ἀβέβαιου αὔριο; Ἐμπιστοσύνη λοιπόν σ’ Ἐκεῖνον, ἀπό τόν Ὁποῖο ἐξαρτᾶται τό αὔριο.

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Μή μεριμνᾶτε» (Ματθ. ς´ 25-34).