10. «Ἀνέκλινεν αὐτόν ἐν τῇ φάτνῃ» (Χριστουγέννων)

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Πλησιάζουν τά Χριστούγεννα! Ἡ ἑορτή πού εἶναι ἡ ἀρχή καί ἡ αἰτία ὅλων τῶν ἑορτῶν τῆς Ἐκκλησίας μας. Οἱ ἱερές Ἀκολουθίες τοῦ Δωδεκαημέρου θά μᾶς βοηθήσουν κι ἐφέτος νά ζήσουμε τά μεγάλα ἐκεῖνα γεγονότα τῆς ἐλεύσεως τοῦ Λυτρωτῆ καί Θεοῦ μας στή γῆ. Θά ἔλθουν ἐμπρός μας ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ὁ ἅγιος Ἰωσήφ ὁ Μνήστωρ, οἱ μάγοι, οἱ ποιμένες, ὁ Ἡρώδης, καί θά προσκυνήσουμε νοερῶς τό θεῖο Βρέφος στό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Θά πλημμυρίσει καί πάλι ἡ καρδιά μας ἀπό εὐφροσύνη καί συγκίνηση γιά τή συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία μας.

Γιά νά βοηθήσουμε τήν ψυχή μας στήν προετοιμασία τῆς μεγάλης δεσποτικῆς ἑορτῆς, θά μελετήσουμε ἐφέτος μία περικοπή ἀπό τό Εὐαγγέλιο τοῦ ἁγίου Λουκᾶ, ὁ ὁποῖος, κατά τήν Παράδοση, ἄκουσε ἀπό τή Θεοτόκο τά σχετικά μέ τά θεῖα γεγονότα τῆς Γεννήσεως.

Μελέτη Περικοπῆς: Λουκ. β΄ 1-7.

1. Τί παρατηροῦμε στούς τρεῖς πρώτους στίχους τῆς περικο­πῆς;

Ὅτι ὁ ἅγιος Εὐαγγελιστής γράφει ὡς ἀξιόπιστος, σοβαρός ἱστορικός. Τοποθετεῖ τό γεγονός τῆς Γεννήσεως μέσα στά ἱστορικά καί συγκεκριμένα πλαίσιά του, ἀναφέροντας ὀνόματα ἀρχόντων, τά ὁποῖα έπιβεβαιώνει καί ἡ Ἱστορία, καθώς καί τήν ἀπογραφή. Δέν μιλάει ἀόριστα καί μέ ἀσάφεια. Δέν πρόκειται γιά φανταστικό ἤ μυθικό γεγονός.

Ὅπως λοιπόν μαρτυρεῖ ἡ Ἱστορία, ὁ Κύριος γεννήθηκε τότε πού ἡ Ρωμαϊκή αὐτοκρατορία «ἦτο εἰς τό ὕψος τῆς ἀκμῆς της, ἀκριβῶς ὅτε ὑπέρ πᾶσαν ἄλλην ἐποχήν πρό αὐτῆς εἶχε καταστῆ οἰκουμενική καί παγκόσμιος μοναρχία. Ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ Αὐγούστου τό ρωμαϊκόν κράτος ἐξετείνετο μέχρι τῆς Παρθίας ἐξ ἑνός καί μέχρι τῆς Βρετανίας ἐξ ἑτέρου, φέρον τήν ὀνομασίαν· ἡ αὐτοκρατορία πάσης τῆς οἰκουμένης» (Ὑπόμν. Π. Ν. Τρεμπέλα). Τότε ἔκρινε ὁ Θεός ὅτι ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου γιά νά ἐνανθρωπήσει ὁ Υἱός Του, τοῦ Ὁποίου ἡ πνευματική Βασιλεία θά ἐξαπλωνόταν διά τῆς Ἐκκλησίας σέ ὅλη τήν οἰκουμένη.

Θυμάστε ὁρισμένους ὕμνους τοῦ Ἑσπερινοῦ τῶν Χριστουγέννων, οἱ ὁποῖοι συσχετίζουν αὐτή τήν οἰκουμενική βασιλεία τῶν Ρωμαίων μέ τήν αἰώνια καί παγκόσμια Βασιλεία πού θά ἵδρυε ὁ Λυτρωτής; Ὁ ἕνας ἀρχίζει ὡς ἑξῆς: «Ἡ βασιλεία σου, Χριστέ ὁ Θεός, βασιλεία πάντων τῶν αἰώνων, καί ἡ Δεσποτεία σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καί γενεᾷ». Καί τό Δοξαστικό τονίζει: «Αὐγούστου μοναρχήσαντος ἐπί τῆς γῆς, ἡ πολυαρχία τῶν ἀνθρώπων ἐπαύσατο· καί σοῦ ἐνανθρωπήσαντος ἐκ τῆς Ἁγνῆς, ἡ πολυθεΐα τῶν εἰδώλων κατήργηται. Ὑπό μίαν βασιλείαν ἐγκόσμιον αἱ πόλεις γεγένηνται· καί εἰς μίαν Δεσποτείαν Θεότητος τά ἔθνη ἐπίστευσαν. Ἀπεγράφησαν οἱ λαοί, τῷ δόγματι τοῦ Καίσαρος· ἐπεγράφημεν οἱ πιστοί ὀνόματι Θεότητος, σοῦ τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ ἡμῶν. Μέγα σου τό ἔλεος, δόξα σοι». Οἱ ἐμπνευσμένοι ἱεροί ὑμνογράφοι ὑπομνηματίζουν καί σχολιάζουν ἄριστα τά ἱερά γεγονότα.

 

2. Νά προσέξουμε τώρα κάπως καλύτερα τά σχετικά μέ τήν ἀπο­γραφή, τήν ὁποία ἀναφέρει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής. Τή διέταξε ὁ Καῖσαρ Αὔγουστος καί πραγματοποιήθηκε ἐπί τοῦ ἡγεμόνος τῆς Συρίας Κυρηνίου. Γιατί ἔγινε ἡ ἀπογραφή; Ἤθελε «νά γνωρίζῃ ἡ Ρώμη, πού διεκρίνετο διά τήν σπουδαίαν διοικητικήν της ὀργάνωσιν, ὄχι μόνον πόσον κόσμον ἔχει ὑπό τήν ἐξουσίαν της, ἀλλά καί εἰς ποίαν κατάστασιν, κυρίως οἰκονομικήν, εὑρίσκοντο οἱ ὑπήκοοί της. Καί ὅλα αὐτά διά νά ἐξασφαλίσῃ τήν καλυτέραν καί ἀποτελεσματικωτέραν φορολογίαν, διά τήν ὁποίαν ἰδιαιτέρως ἐνδιεφέρετο. Διότι ὅλοι οἱ ὑπόδουλοι κατέβαλλον φόρον κεφαλικόν εἰς τούς Ρωμαίους, ἕνεκα τοῦ ὁποίου ἦσαν τόσον μισητοί ἀπό αὐτούς. Ἡ Παλαιστίνη εὑρίσκετο καί ἐκείνη κάτω ἀπό τόν δουλικόν τῆς Ρώμης ζυγόν» (Ἀρχιμ. Γεωργίου Δημοπούλου, «Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν», ἐκδ. «Ὀ Σωτήρ», Ἀθῆναι 1999, σελ. 86).

Ἡ ἀπογραφή, ἐπειδή σχετιζόταν μέ τή φορολογία, ἦταν ὁπωσδήποτε ἀπεχθής στούς λαούς. Ἦταν ἐπίσης καί μία πολύ κοπιαστική καί δύσκολη ὑπόθεση γιά τούς ὑπηκόους.

Γιατί; Διότι ἡ διαταγή ὅριζε ὅτι ἔπρεπε νά ἀπογραφεῖ «ἕκαστος εἰς τήν ἰδίαν πόλιν», στόν τόπο τῆς καταγωγῆς τῆς οἰκογένειάς του. Πολύς κόπος χρειαζόταν τότε γιά τίς μετακινήσεις, διότι δέν ὑπῆρχαν τά σημερινά μέσα συγκοινωνίας. Πόσο, πράγματι, κόπιασαν ἡ Παναγία μέ τόν Ἰωσήφ!  Ἔφυγαν ἀπό τή Ναζαρέτ καί ἦλθαν στή Βηθλεέμ, τήν πόλη τοῦ προγόνου τους βασιλιᾶ Δαβίδ.

Ἡ πόλη καταγωγῆς τους ἦταν ἡ Βηθλεέμ. Ἡ λέξη «Βηθλεέμ» στά Ἑλ­­ληνικά σημαίνει «οἶκος ἄρτων». Φαίνεται ὅτι παρῆγε ἄφθο­να δημη­τριακά. Διακρίνετε στό ὄνομα «Βηθλεέμ» κάποιο συμβο­λισμό; Στόν τόπο πού λεγόταν «οἶκος ἄρτων» γεννήθηκε ὁ Κύριος, πού εἶναι «ὁ οὐράνιος Ἄρτος, ὁ  Ἄρτος τῆς ζωῆς… ὁ ὁποῖος, μόνος αὐτός, δί­δει ζωή εἰς τόν κόσμον» (Ἀθ. Φραγκοπούλου, «Ἡ Προσδοκία τῶν Ἐθνῶν», ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 1971, σελ. 136).

Ὁ ἅγιος Λουκᾶς σημειώνει ἐπίσης ὅτι, ὅταν ἀπεγράφη ἡ Πανα­γία, ἦταν «κυοφοροῦσα». Γιατί; Διότι θά ἀπογραφόταν καί τό κυοφο­ρούμενο ἔμβρυο. Πόση ἡ συγκατάβαση τοῦ Κυρίου! «Ἐγένετο ὑπό νόμον… καί ὑπήκοος τοῦ ρωμαϊκοῦ κράτους εὐθύς ὡς ἐγεννήθη… ἐγένετο καί αὐτός φόρου ὑποτελής, μορφήν δούλου λαβών. Ἀντί νά ἔχῃ τούς βασιλεῖς φορολογουμένους ὑπ’ αὐτοῦ, ὅταν ἦλθεν εἰς τόν κόσμον, ἐγένετο αὐτός φορολογούμενος» (Ὑπόμν. Π. Ν. Τρεμπέλα).

 

3. Ἄς δοῦμε τώρα τά ὅσα ἀφοροῦν τή θεία Γέννηση στή Βηθλεέμ.

Ὅταν ἔφθασαν ἐκεῖ ἡ Παναγία μέ τόν Ἰωσήφ, ἔπειτα ἀπό τήν τα­λαι­πωρία τοῦ ταξιδιοῦ, συμπληρώθηκε γιά τήν Παρθένο ὁ χρόνος τῆς κυήσεως καί ἦλθε ἡ ὥρα τῆς Γεννήσεως. Καί ἐπειδή λόγῳ τῆς κοσμοσυρροῆς δέν βρέθηκε κανένας ἄλλος χῶρος, γέννησε στόν σταῦλο τῶν ζώων ἑνός πανδοχείου!

Τί σημαίνουν οἱ συνθῆκες κάτω ἀπό τίς ὁποῖες γεννήθηκε ὁ Σω­τήρ; Πρῶτα ἀπ’ ὅλα ἔχουμε ἐδῶ συμβολισμό «τῆς ἀλογίας καί τῆς κτηνω­δίας εἰς τήν ὁποίαν εὑρίσκετο τό ἀνθρώπινον γένος καί ἀπό τήν ὁ­ποίαν ἦλθε νά τό ἐξαγάγῃ ὁ Λυτρωτής» (Ἀρχιμ. Γ. Δημοπούλου, ὅ.π., σελ. 92). Ὅλη ἡ οἰκουμένη ἀπό πνευματικῆς ἀπόψεως ἔμοιαζε μέ ἀκάθαρτο σταῦλο. Γεννήθηκε ὁ Λυτρωτής μας σέ ἀκάθαρτο σταῦλο, γιά νά μᾶς καθαρίσει ἀπό τούς μολυσμούς τῆς ἁμαρτίας.

Ἡ φτώχεια μέσα στήν ὁποία γεννήθηκε ὁ Κύριος ἔχει καί ἄλλο συμβολισμό. Γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «δι’ ἡμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν, ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε» (Β΄ Κορ. η΄ 9). «Ταπεινώνεται ὁ ἐπουράνιος Θεός, πτωχεύει ὁ πλούσιος, γυμνώνεται, κρυώνει, πάσχει, στερεῖται, ὑποφέρει, διά νά ἐκτοπίσῃ ἀπό τάς ψυχάς μας τήν στέρησιν καί πτωχείαν καί τάς γεμίσῃ μέ πλοῦτον πνευματικῶν ἀγαθῶν» (Ἀθ. Φραγκοπούλου, ὅ.π., σελ. 138). Πόσο μεγάλη συγκατάβαση! «Ὁ γάρ προαιώνιος καί ἀπερίληπτος (ἀπερίγραπτος) καί παντοκράτωρ Λόγος ὡς ἀνέστιος, ἄστεγος, ἄοικος, ἐν σπηλαίῳ νῦν κατά σάρκα τίκτεται» (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ΕΠΕ 11, 456).

Ἡ Παναγία Μητέρα Του καί ὁ προστάτης της Ἰωσήφ ἦσαν πτωχοί. Ἀλλά καί ὁ Ἴδιος ἔζησε κατόπιν ὡς πτωχός. Ὅπως δέν βρέθηκε τόπος κατάλληλος γιά νά γεννηθεῖ, ἔτσι καί στή συνέχεια δέν εἶχε «ποῦ τήν κεφαλήν κλίνῃ» (Λουκ. θ΄ 58), κι ἄς ἦταν ὁ Ἐξουσιαστής τοῦ σύμπαντος.

Ἀλλά καί ἄλλος συμβολισμός ὑπάρχει στή δυσκολία νά βρεθεῖ τό­πος γιά τή Γέννησή Του καί στή σκληρότητα τῶν Βηθλεεμιτῶν πρός τήν ἐγκυμονούσα Μητέρα Του. Ποιός εἶναι ὁ συμβολισμός; «Ἡ ἀφόρητος ἐκείνη στενότης τοῦ τόπου εἰς τό κατάλυμα τῆς Βηθλεέμ… ὑπῆρξε τό συμβολικόν γεγονός πού προέλεγεν ὁποίαν ὑποδοχήν θά εὕρισκεν ὁ Σωτήρ εἰς τόν λαόν Του· συμβολικόν γεγονός, πού προεικόνιζε τό θλιβερόν φαινόμενον, τό ὁποῖον κατόπιν ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης κατέγραψεν εἰς τό εὐαγγέλιόν του (α΄11) μέ τάς ἑξῆς ἐκφραστικάς λέξεις: “Εἰς τά ἴδια ἦλθε, καί οἱ ἴδιοι αὐτόν οὐ παρέλαβον”! Ἦλθεν εἰς τόν ἰδικόν Του τόπον καί εἰς τούς ἰδικούς Του ἀνθρώπους, καί αὐτοί ὄχι μόνον δέν τόν ὑπεδέχθησαν ἐγκαρδίως, ὅπως Τοῦ ἥρμοζεν, ἀλλά Τόν ἀπέκρουσαν βαναύσως» (Π. Ν. Τρεμπέλα, «Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε», ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 1993, σελ. 12).

Τί σημαίνουν ὅμως ὅλα αὐτά γιά μᾶς; Ὑπάρχουν καί σήμερα ἄνθρωποι πού δέν δίνουν τόπο στήν ψυχή τους γιά τόν Κύριο; Ἀσφαλῶς ὑπάρχουν. Ὅλοι αὐτοί θά ἑορτάσουν Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Χωρίς νά Τόν ἔχουν μέσα στήν ψυχή τους καί στήν οἰκογένειά τους. Χωρίς νά αἰσθάνονται τό βαθύτερο νόημα τῆς Γεννήσεώς Του.

Πῶς θά βρεθεῖ μέσα μας τόπος γιά τόν Χριστό; Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ διά τῆς «Ἀποκαλύψεως» ἀντηχεῖ αἰωνίως: «Ἰδού ἕστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω. ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, καί εἰσελεύσομαι πρός αὐτόν καί δειπνήσω μετ’ αὐτοῦ καί αὐτός μετ’ ἐμοῦ» (Ἀποκ. γ΄ 20). Περιμένει νά Τοῦ ἀνοίξουμε τήν εἴσοδο τῆς καρδιᾶς μας. Θέλει νά ἀνακλιθεῖ στή φάτνη τῆς ψυχῆς μας. Περιμένει νά Τόν δεχθοῦμε διά τῆς Θείας Κοινωνίας, ὥστε νά γίνει ἔνοικός μας, χαρίζοντάς μας τή μακαριότητά Του. Μέσα στήν καρδιά μας χωρεῖ καί ἀναπαύεται «ὁ ἀχώρητος παντί». Ἀρκεῖ νά τή διατηροῦμε καθαρή ἀπό τούς μολυσμούς τῆς ἁμαρτίας.

Ἄς δώσει ὁ Κύριος νά ἑορτάσουμε κι ἐφέτος Χριστούγεννα μέ τόν Χριστό μέσα μας!

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Ἀνέκλινεν αὐτόν ἐν τῇ φάτνῃ» (Λουκ. β΄ 7).