15. «Ἐκ τῶν λόγων σου δικαιωθήσῃ»

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

Συνεχίζουμε τή συμμελέτη τῶν λόγων τοῦ Κυρίου ἀπό τό κατά Ματθαῖον ἱερό Εὐαγγέλιο, τούς ὁποίους εἶπε σέ διάφορες περιστάσεις καί οἱ ὁποῖοι ἐκπέμπουν σπουδαιότατα μηνύματα γιά ὅλες τίς γενιές τῶν ἀνθρώπων. «Πᾶς λόγος τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ κανών ἐστιν εὐσεβείας τε καί ἀρετῆς», γράφει ὁ Μέγας Βασίλειος (ΕΠΕ 9, 398).

Σ’ ἕναν τέτοιο λόγο Του θά ἐμβαθύνουμε στήν παρούσα συμμε­λέτη μας, γιά νά λάβουμε μεγάλη ὠφέλεια γιά τήν πνευματική μας ζωή. Πρόκειται, ὅπως θά δοῦμε, γιά ἕνα θέμα πού ἔχει σχέση μέ τήν καθημερινή μας ζωή καί εἶναι πολύ πρακτικό.

Μελέτη περικοπῆς: Ματθ. ιβ΄ 35-37

1. Ὁ πρῶτος στίχος τῆς περικοπῆς μας ἀναφέρει τήν πηγή ἀπό τήν ὁποία πηγάζουν οἱ λόγοι μας. Ποιά εἶναι αὐτή ἡ πηγή τῶν λόγων μας καί πῶς παρομοιάζεται; Εἶναι ἡ καρδιά μας καί παρομοιάζεται ἀπό τόν καρδιογνώστη Κύριο μέ θησαυροφυλάκιο. «Ἡ καρδία παντός ἀνθρώπου εἶναι θησαυροφυλάκιον καί οἱ λόγοι του δεικνύουν, τί ἐν τῷ θησαυροφυλακίῳ τούτῳ ὑπάρχει» (Ὑπόμν. Π. Ν. Τρεμπέλα). Τό ἐσωτερικό μας, ἡ ψυχή μας, σάν ἄλλο ταμεῖο καί ἀποθήκη, περικλείει τόν ἀγαθό ἤ πονηρό θησαυρό μας, τό ὁποῖο περιεχόμενο τό περιφέρουμε παντοῦ ὅπου βρισκόμαστε καί ἐκδηλώνεται μέ τά λόγια μας ἀναλόγως σέ κάθε περίσταση.

Στόν ἀμέσως προηγούμενο στίχο τόνισε ὁ Κύριος ὅτι «ἐκ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας τό στόμα λαλεῖ» (στ. 34). Ὁ ἱερός Χρυσόστομος σχολιάζοντας τή θεία αὐτή φράση γράφει ὅτι, ὅταν ἀκούσεις κάποιον νά μιλάει καί νά λέει πονηρά, ἀκάθαρτα λόγια, δέν πρέπει νά νομίσεις ὅτι ἡ πονηρία του καί ἡ ἀσέβειά του εἶναι μόνο ὅση δείχνουν τά λόγια του, «ἀλλά πολλῷ πλείονα στοχάζου εἶναι τήν πηγήν». Νά σκέπτεσαι ὅτι πολύ περισσότερο πονηρή καί ἀκάθαρτη εἶναι ἡ πηγή τῶν λόγων του, δηλαδή ἡ καρδιά του, τό περίσσευμα τῆς ὁποίας ξεχειλίζει καί ἐκδηλώνεται μέ τά λόγια του (ΕΠΕ 10, 702). Καί ὁ Μ. Βασίλειος γράφει σχετικά: «Τό διά γλώσσης φερόμενον ἔξω ρεῖθρον τοῦ λόγου, τῆς πηγῆς, ὅθεν ρεῖ, μαρτύριον (=ἀπόδειξις) γίνεται» (PG 30, 709).

Τί ὑποδεικνύει ἔμμεσα ὁ Κύριος μέ τήν παρομοίωση τῆς καρδιᾶς μας, τῆς ψυχῆς μας, μέ θησαυροφυλάκιο, στό ὁποῖο περικλείεται ὁ πνευματικός μας πλοῦτος; Ὅτι πρέπει νά φροντίσουμε νά γεμίσουμε τό θησαυροφυλάκιό μας αὐτό μέ ἀγαθό θησαυρό. Πῶς τό ἀντιλαμβάνεσθε αὐτό; Ὅτι πρέπει νά ἐξαγιάζεται τό ἐσωτερικό μας. Νά καθαρίζεται ἀπό κάθε εἴδους μολυσμό καί ρυπαρότητα. Νά γεμίζει μέ σκέψεις καί πόθους ἱερούς, ἅγιους, ὑψηλούς. Νά πλημμυρίζει ἀπό θεάρεστα συναισθήματα καί ἀποφάσεις.

Πῶς ἐπιτυγχάνεται ἡ πλήρωση τοῦ θησαυροφυλακίου τῆς καρδιᾶς μας μέ ἀγαθό καί εὐάρεστο στόν Θεό θησαυρό; Μέ τήν τακτική καί εὐλαβική μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί ἄλλων ὀρθόδοξων πνευματικῶν βιβλίων, μέ τήν ἐντρύφηση στούς Βίους τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας· μέ τή στροφή τοῦ νοῦ μας πρός τά οὐράνια καί μέ τόν πόθο γιά τά ἀγαθά τοῦ Παραδείσου· μέ συζητήσεις ἀκόμη μέ πνευματικά πρόσωπα, τά ὁποῖα ζοῦν εἰλικρινά τή ζωή τῆς εὐσέβειας καί μέ τήν προσευχή στόν πλουσιόδωρο Θεό, ἀπό τόν Ὁποῖο προέρχεται «πᾶσα δόσις ἀγαθή καί πᾶν δώρημα τέλειον» ( Ἰακ. α΄ 17). Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὅταν προσευχόταν, συχνά ἐπαναλάμβανε τή φράση: «Κύριε, φώτισόν μου τό σκότος».

Ἄς ἱκετεύουμε καί ἐμεῖς τόν Θεό νά φωτίζει τά βάθη τῆς καρδιᾶς μας, γιά νά μήν ὑπάρχει τίποτε μέσα σ’ αὐτήν σκοτεινό καί μή θεάρεστο, ἀλλά νά εἶναι ὅλα φωτεινά καί ἅγια. Τότε ἀβίαστα καί τά λόγια μας θά εἶναι ἀγαθά καί ὠφέλιμα γιά ὅσους τά ἀκοῦνε.

2. Ἄς δοῦμε καί τόν δεύτερο στίχο τῆς περικοπῆς. Ἡ πρόρρηση αὐτή τοῦ Κυρίου, ὡς πρός τή σημασία πού θά δοθεῖ στά λόγια μας κατά τήν ὥρα τῆς παγκοσμίου Κρίσεως, εἶναι βαρυσήμαντη. Τί σημαίνει κατ’ ἀρχήν ἡ φράση «ρῆμα ἀργόν»; Εἶναι ὁ λόγος ὁ μάταιος, ὁ ἀνωφελής, ὁ λόγος πού δέν βοηθάει στήν ὠφέλεια καί οἰκοδομή τοῦ πλησίον μας. Προκαλεῖ ἀσφαλῶς ἐντύπωση τό ὅτι ὁ Κύριος μᾶς λέει ὅτι θά λογοδοτήσουμε γιά κάθε ἀνωφελή καί μάταιο λόγο μας. Δέν λέει ὅτι θά λογοδοτήσουμε μόνο γιά τά ἁμαρτωλά λόγια μας, ἀλλά καί γιά κάθε μάταιο λόγο μας. Γιατί ἄραγε; Γιά νά τονίσει τή σημασία πού ἔχουν τά λόγια μας. Ὁ λόγος, ἡ δυνατότητα τῆς ὁμιλίας πού μᾶς δόθηκε ἀπό τόν Δημιουργό μας, μᾶς χαρίσθηκε γιά νά βοηθάει τή ζωή μας, γιά νά δοξάζουμε τόν Πλάστη μας· γιά νά παρηγοροῦμε τούς συνανθρώπους μας στίς θλίψεις τους, νά συμβουλεύουμε καί νά ὑποδεικνύουμε τά θεάρεστα καί νά ἀποφεύγουμε τά πονηρά· γιά νά συμβάλλουμε στήν εἰρηνική συμβίωσή μας μέ τούς ἄλλους. Ἐάν δέν ἐξυπηρετοῦν τά λόγια μας αὐτούς τούς σκοπούς, ἔστω καί ἐάν δέν εἶναι πονηρά, εἶναι ἔνοχα. Καί ἐάν γιά λόγους ἀργούς, πού δέν εἶναι κακοί ἀλλά οὔτε καί οἰκοδομητικοί, θά λογοδοτήσουμε, πολύ περισσότερο θά μᾶς ζητηθοῦν εὐθύνες γιά κάθε λόγο ἁμαρτωλό καί πονηρό.

Ἄς σκεφθοῦμε ἐδῶ πόσους ἀργούς λόγους λέμε καθημερινά. Πόσα λόγια ἀνούσια, ἀνώφελα καί ἄσκοπα προφέρουν τά χείλη μας, λόγια πού δέν βοηθοῦν στήν οἰκοδομή τή δική μας καί τῶν ἄλλων. Ἡ κοσμική ἀτμόσφαιρα τῆς ἐποχῆς μας μᾶς ἐπη­ρεά­ζει καί χάνουμε τόν καιρό μας λέγοντας καί ἀκούγοντας λόγια μά­ταια καί ἀνώφελα. Ἐνῶ ἔπρεπε νά διασφαλίζουν τόν καταρτι­σμό μας καί τή σωτηρία μας.

Σέ ἀρκετά σημεῖα ἡ Ἁγία Γραφή τονίζει ὅτι τά λόγια μας πρέπει νά ἔχουν πνευματικό περιεχόμενο καί οὐσία. Θυμάστε ὁρισμένα χωρία; «πᾶν ὅ,τι ἄν ποιῆτε ἐν λόγῳ ἤ ἐν ἔργῳ, πάντα ἐν ὀνόματι Κυρίου Ἰησοῦ» (Κολασ. γ΄ 17)· «ὁ λόγος ὑμῶν πάντοτε ἐν χάριτι, ἅλατι ἠρτυμένος» (Κολασ. δ΄ 6)· «τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ…» (Α΄ Τιμ. δ΄ 12).

Ὑπόδειγμα καί σ’ αὐτό τέλειο ὁ Ἀρχηγός τῆς Πίστεώς μας. Οὐ­δέποτε βγῆκε ἀπό τό πανάγιο στόμα Του λόγος ἀνούσιος, λόγος πού δέν ὠφελοῦσε καί δέν οἰκοδομοῦσε τούς ἀκροατές Του. Ἡ Ἐκκλησία μας μέ τήν προσευχή τοῦ ὁσίου Ἐφραίμ μᾶς διδάσκει νά παρακαλοῦμε τόν Κύριο νά μᾶς ἀπαλλάξει ἀπό τήν ἀργολογία.

Ἴσως ὅμως νά διερωτηθοῦν ὁρισμένοι: Δηλαδή μόνο οἰκοδομητικά καί πνευματικά λόγια θά λέμε; Τά λόγια πού ἀνταλλάσσουμε γιά τή συμβίωσή μας στήν οἰκογένεια, γιά τή συνεργασία μας στήν ἐργασία ἤ στήν Ὑπηρεσία μας, γιά τίς συναλλαγές μας, εἶναι λόγοι ἀργοί; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἐφόσον συμβάλλουν οὐσιαστικά στή ζωή μας, δέν εἶναι ἀνούσιοι καί ἀργοί. Ἀλλά καί αὐτοί οἱ λόγοι εἶναι δυνατόν νά γίνουν καί νά εἶναι πνευματικοί καί οἰκοδομητικοί. Πῶς; Ὅταν προφέρονται μέ ἁπλότητα, μέ ταπείνωση, μέ ἀγάπη καί ἐνδιαφέρον, μέ διάθεση νά βοηθήσουμε τόν πλησίον. Τότε καί τά ὑλικά καί τά βιοτικά λαμβάνουν χρῶμα πνευματικό, καί τά λόγια μας αὐτά φανερώνουν τόν θησαυρό τῆς καρδιᾶς μας.

3. Ὁ τρίτος στίχος τῆς περικοπῆς τονίζει ἀκόμη περισσότερο τή σημασία καί τήν ἀξία τῶν λόγων μας. Τί λέει; Ὅτι οἱ λόγοι μας θά τεθοῦν ἐπί τάπητος κατά τήν ὥρα τῆς παγκόσμιας Κρίσεως, καί ὅτι ἡ δικαίωση ἤ ἀντιθέτως ἡ καταδίκη μας θά ἐξαρτηθεῖ ἀπό τά λόγια μας. Γιατί ἄραγε δίνεται τόση σημασία στά λόγια μας; Ἡ ἀπάντηση μπορεῖ νά δοθεῖ μέ βάση ὅσα γράφει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος σχετικά μέ τή γλώσσα, τά ὁποῖα μελετήσαμε πρό ἐ­τῶν. Γράφει λοιπόν ὁ θεοκίνητος Ἅγιος ὅτι, «εἴ τις ἐν λόγῳ οὐ πταίει, οὗτος τέλειος ἀνήρ, δυνατός χαλιναγωγῆσαι καί ὅλον τό σῶ­μα» (Ἰακ. γ΄ 2). Καί ἑρμηνεύει ὁ ἀείμνηστος Π. Ν. Τρεμπέλας: «Ἐάν κανείς δέν πταίῃ εἰς τά λόγια του, εἶναι τέλειος ἄνθρωπος, καί ἔχει τήν δύναμιν νά συγκρατήσῃ καί ὁλόκληρον τόν ἑαυτόν του».

Πῶς σχετίζεται ὁ λόγος αὐτός τοῦ ἁγίου Ἰακώβου μέ τό θέμα μας; Ἐάν κάποιος ἔχει τή δύναμη νά δαμάζει τή γλώσσα του, πράγμα πού δέν εἶναι καθόλου εὔκολο, ἀποδεικνύεται ἀπ’ αὐτό ὅτι ἔχει δαμάσει τόν ἑαυτό του, ὅτι κυριαρχεῖ στίς ἐπιθυμίες του καί τίς ὀρέξεις του. Ἡ προσοχή στά λόγια μας εἶναι ἀπόδειξη ὅτι ἡ πνευματική μας ζωή βρίσκεται σέ καλό δρόμο, ὅτι ἡ ἁμαρτία δέν μᾶς ἔχει δούλους της, ὅτι τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου καί θά μᾶς δικαιώσει ἑπομένως Ἐκεῖνος κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως. Τά λόγια μας εἶναι κάτοπτρο καί τομογραφία τῆς πίστεως καί τῆς ἀρετῆς μας. Καί θά ἀποτελέσουν βασικότατη βεβαίωση γιά τήν πνευματική μας ὑγεία, ὅταν θά ἔλθει ἡ ὥρα τῆς ἐξετάσεως τῆς ζωῆς μας, προκειμένου νά λάβουμε τήν ὁριστική θέση μας στήν αἰωνιότητα.

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Ἐκ τῶν λόγων σου δικαιωθήσῃ» (Ματθ. ιβ΄ 37).