4. «Μακάριοι οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην ὅτι αὐτοί χορτασθήσονται»

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

Ἡ «ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία» τοῦ Κυρίου προχωρεῖ. Οἱ «Μακαρισμοί» διαδέχονται ὁ ἕνας τόν ἄλλον, παρουσιάζοντας ἐνώπιόν μας τήν πνευματική τελειότητα καί τήν ἀνώτερης ποιότητας πνευματική ζωή, τήν ὁποία ἐπιθυμεῖ γιά ἐμᾶς ὁ Κύριος. Ὁ Θεάνθρωπος δέν θέλει νά ἐπιβιώνουμε ἁπλῶς, ἀλλά ποθεῖ νά ἀνερχόμαστε στίς κορυφές τῆς ἀρετῆς, οἱ ὁποῖες θά μᾶς χαρίσουν τή μακαριότητα. Τοῦτο εἶναι ἔκδηλο στόν Μακαρισμό, τόν ὁποῖο θά μελετήσουμε στήν παρούσα συμμελέτη μας.

Μελέτη περικοπῆς· Ματθ. ε´ 6.

1. Ποιούς μακαρίζει στόν Μακαρισμό αὐτόν ὁ Κύριος; Τούς «πεινῶντας καί διψῶντας τήν δικαιοσύνην». Δηλαδή; Τούς ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι «ποθοῦν σάν πεινασμένοι καί διψασμένοι τήν δικαιοσύνην καί τελειότητα», ἀναφέρει ἡ ἑρμηνεία.

Ἄς δοῦμε ἀρχικά τί ἐννοεῖ ὁ Κύριος ὅταν χρησιμοποιεῖ τή λέξη «δικαιοσύνην»; Ὁ ἱερός Χρυσόστομος γράφει ὅτι ἐδῶ ἐννοεῖ «ἤ τήν καθόλου ἀρετήν ἤ τήν μερικήν ταύτην» (ΕΠΕ 9, 476). Ἡ λέξη «δικαιοσύνη» στήν Ἁγία Γραφή σημαίνει συνήθως γενικῶς τήν ἀρετή καί εὐσέβεια. «Πᾶν εἶδος ἀρετῆς διά ταύτης ἀποσημαίνει» ὁ θεῖος λόγος (ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ΕΠΕ 8, 196). Μέσα βεβαίως στή γενική ἀρετή περιλαμβάνεται καί ἡ εἰδική ἔννοια καί ἀρετή τῆς δικαιοσύνης, ἡ ὁποία εἶναι ἡ δίκαιη ἀπονομή σέ καθέναν αὐτοῦ, τό ὁποῖο τοῦ ἀνήκει καί ἡ ἐπιμελής ἀποφυγή κάθε ἀδικίας σέ βάρος του.

Γιατί ἄραγε λέει ὁ Κύριος «πεινῶντες καί διψῶντες» καί ὄχι ἁπλά ποθοῦντες τή δικαιοσύνη; Διότι πρέπει νά κυριεύεται ὁ ἄνθρωπος «ὑπό σφοδρᾶς καί ἐμμόνου ἐπιθυμίας ὅπως τήν ἀποκτήσῃ, διά νά εἶναι μακάριος ὑπό τοῦ Κυρίου. Διότι ὅταν ἔχῃ τοιαύτην ἐπιθυμίαν, τότε ἀσφαλῶς θά καταβάλλῃ πᾶσαν προσπάθειαν πρός ἐπίτευξιν αὐτῆς» (Ὑπόμνημα Π.Ν. Τρεμπέλα).

Ἄς κάνουμε καί ἕναν παραλληλισμό μέ τήν πείνα καί δίψα πού αἰσθανόμαστε γιά φαγητό καί νερό. Ἐάν δέν πεινᾶ καί δέν διψᾶ ὁ ὀργανισμός μας, εἶναι αὐτό σημεῖο ὑγείας καί εὐεξίας ἤ ἀσθένειας; Ἀσφαλῶς ἀσθένειας, ἡ ὁποία σταδιακά ὁδηγεῖ στήν ἐξάντληση καί τόν θάνατο. Οὔτε νά ἐργασθεῖ, οὔτε νά ζήσει μπορεῖ αὐτός πού δέν τρέφεται καί δέν δροσίζεται μέ καθαρό νερό. Κάτι ἀνάλογο ἰσχύει καί γιά τήν πνευματική ζωή. Αὐτός πού ἀδιαφορεῖ γιά τήν πνευματική ζωή καί δέν ἔχει διάθεση, ὄρεξη, νά γνωρίσει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά ζήσει σύμφωνα μέ αὐτό, λίγο-λίγο καταντᾶ σέ πνευματική ἀναισθησία καί στόν ψυχικό θάνατο. Τότε μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι εἴμαστε ὑγιεῖς πνευματικά, «ὅταν καί διά τήν ἐργασίαν τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ αἰσθανθῶμεν τόσην τοὐλάχιστον προθυμίαν καί ὄρεξιν, ὅσην διά τά γευστικά καί εὐχάριστα φαγητά, ἄν μή περισσοτέραν» (π. Σεραφείμ).

2. Ὑπάρχει σήμερα αὐτή ἡ πείνα καί ἡ δίψα γιά τή δικαιοσύνη; (Ἄς ποῦν τίς σκέψεις τους τά μέλη καί συμπληρώνουμε)· Γιά τή δικαιοσύνη ὑπό τή μερική ἔννοια, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ὑπάρχει. Ἡ ἐπιθυμία τῆς ἀπονομῆς καί ἀποδόσεως τῆς δικαιοσύνης, ἡ ὁποία εἶναι ἔμφυτη μέσα μας, εἶναι γενική. Ἄλλωστε ἡ διαπίστωση ὅτι ἐν πολλοῖς δέν ἐπικρατεῖ στόν κόσμο δικαιοσύνη καί ἀξιοκρατία καθιστᾶ περισσότερο ἔντονη καί ἐπιτακτική τήν ἐπιθυμία τῆς ὑπάρξεώς της καί τῆς ἐπικρατήσεώς της.

Γιά τή δικαιοσύνη ὅμως, ὑπό τή γενική της ἔννοια, παρατηρεῖται ἀρκετή ἀδιαφορία. Καί ἔχουμε ἔτσι τήν τραγική κατάσταση νά θέλουμε τόν καρπό τοῦ δένδρου ἀδιαφορώντας γιά τή ρίζα καί τόν κορμό του. Ἐάν δέν φροντίζουμε νά γνωρίσουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού περιλαμβάνει καί τή στενή ἔννοια τῆς δικαιοσύνης, καί δέν ζοῦμε σύμφωνα μέ αὐτό, πῶς θέλουμε νά ἐπικρατεῖ δικαιοσύνη στόν κόσμο; Δικαιοσύνη μεταξύ τῶν προσώπων καί τῶν λαῶν; Χωρίς τή χρυσή βάση τῆς τηρήσεως τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ, θά ἐπικρατεῖ, ὅπως ἐπικρατεῖ ὡς ἐπί τό πλεῖστον καί στίς ἡμέρες μας, τό δίκαιο τοῦ ἰσχυροτέρου, ὁ νόμος τῆς ζούγκλας. Νά ἡ δια­στροφή, τήν ὁποία ἐπέφερε ὁ Σατανᾶς μέ τήν ἁμαρτία στή ζωή μας καί ὡς πρός τήν ἐκζήτηση καί ἐπιδίωξη τῆς ἐπικρατήσεως τῆς δικαιοσύνης.

Γιά νά εἴμαστε βεβαίως δίκαιοι, ἐφόσον συζητοῦμε περί δικαιοσύνης, πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὑπάρχουν καί σήμερα «οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην» μέ τή γενική της ἔννοια τῆς ἀρετῆς καί τῆς ἐπικρατήσεως καί τηρήσεως τοῦ θείου θελήματος. Ποιοί εἶναι αὐτοί πού πεινοῦν καί διψοῦν σήμερα τήν ἀρετή καί τήν τήρηση τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ; Οἱ πιστοί, οἱ ἀγωνιστές τοῦ καλοῦ ἀγώνα. Ὅσοι δέν ἐπηρεάζονται ἀπό τά ρεύματα τοῦ κόσμου, ἀπό τήν ἀδικία καί ἀσέβεια πού ἐπικρατοῦν στόν κόσμο, ἀπό τήν ἀδιαφορία γιά τό θεῖο θέλημα, ἀλλά πορεύονται τόν δύσκολο μέν ἀλλά ὡραῖο δρόμο τῆς τηρήσεως τοῦ αἰώνιου καί ἀλάθητου λόγου τοῦ Θεοῦ.

Εἶναι λίγοι ἤ πολλοί αὐτοί; Ὁ Θεός τό γνωρίζει. Μή μένουμε πάντως στά φαινόμενα, τά ὁποῖα ἀπατοῦν. Ὁ προφήτης Ἠλίας νόμισε κάποτε ὅτι ἔμεινε αὐτός μόνος, «μονώτατος» τηρητής τοῦ θείου θελήματος καί κινδύνευσε νά ἀπελπισθεῖ. Καί τοῦ εἶπε ὁ Θεός ὅτι ἐδῶ ὅπου κατοικεῖς ὑπάρχουν ἄλλοι 7.000 ἄνθρωποι πού δέν παρασύρθηκαν στήν ἀσέβεια (βλ. Γ´ Βασ. ιθ´ 14-18). Δέν ὑπάρχουν μήπως καί σήμερα οἱ νέοι, οἱ ὁποῖοι ἐξομολογοῦνται, μεταλαμβάνουν καί ἀγωνίζονται νά ζοῦν σύμφωνα μέ τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ; Δέν ὑπάρχουν ἡρωικοί πολύτεκνοι οἰκογενειάρχες, οἱ ὁποῖοι συμμορφώνουν τήν οἰκογενειακή τους ζωή στή βάση τοῦ τελείου θελήματος τοῦ Κυρίου; Δέν ὑπάρχουν οἱ πιστοί, οἱ ὁποῖοι προτιμοῦν νά ἀδικηθοῦν οἱ ἴδιοι, παρά νά ἀδικήσουν τόν ἄλλον καί προσφέρουν καί ἀπό τά δικά τους, ἀλλά καί τήν ἀνάπαυση καί τήν ἡσυχία τους γιά τή βοήθεια τῶν ἄλλων, τήν ὑλική καί ψυχική;

3. Ποιά ἀμοιβή ἐπιφυλάσσεται σέ ὅσους πεινοῦν καί διψοῦν τή δικαιοσύνη; Τί λέει ἡ ἑρμηνεία; «Αὐτοί θά χορτασθοῦν διά πλήρους ἱκανοποιήσεως τοῦ πόθου των». Ποῦ θά χαρισθεῖ αὐ­τή ἡ ἀμοιβή; Μερικῶς στήν παρούσα, πλήρως στή μέλλουσα ζωή.

Πῶς ἱκανοποιεῖται ἐδῶ αὐτός ὁ πόθος τῆς δικαιοσύνης; Ἱκανοποιεῖται κυρίως μέ τή γενική της μορφή, διότι ἡ εἰδική της μορφή ρυθμίζεται ἀπό τό κράτος καί θά ἱκανοποιηθεῖ, ὅταν αὐτοί πού ἀπονέμουν τήν κοσμική δικαιοσύνη διαποτισθοῦν ἀπό τή διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου. Ὅταν λοιπόν ἀγωνίζεται ὁ πιστός νά ζεῖ σύμφωνα μέ τό θεῖο θέλημα καί νά προχωρεῖ «ἐπί τήν τελειότητα» (Ἑβρ. ς´ 1), ὁ Θεός θά τόν ἐπισκιάζει μέ τή Χάρι Του καί θά τοῦ χαρίζει «τήν εὐλογίαν τῆς χαρᾶς καί ἱκανοποιήσεως καί θά τόν προάγῃ εἰς ἀνωτέρας βαθμίδας ἀρετῆς, ἡ δέ τοιαύτη προαγωγή θά δημιουργῇ βαθύτερον πόθον… Ἡ πεῖνα καί ἡ δίψα τῆς δικαιοσύνης, ἡ ἐφαρμογή τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί ἱκανοποίησιν δημιουργεῖ καί χάριν ἀντί χάριτος ἀπό τόν Κύριον ἑλκύει καί εἰς θαυμαστούς βαθμούς ἁγιότητος προάγει» (π. Σεραφείμ). Ἐνῶ ὅσοι διψοῦν καί πεινοῦν τήν κοσμική δόξα καί ἡδονή καί ρίχνονται στήν ἁμαρτία, μένουν ἀνικανοποίητοι τελικά καί πεινασμένοι σάν τόν ἄσωτον υἱό· ἀντιθέτως, ὅσοι ἀγωνίζονται νά προάγονται στήν ἀρετή, αἰσθάνονται τήν ψυχή τους νά πλημμυρίζει ἀπό χαρά καί ἱκανοποίηση διαρκῶς ἀνανεούμενη. «Οὐ χρόνῳ μετρεῖται, οὔτε κόρῳ περιορίζεται», ἀλλ᾿ εἶναι πάντοτε «νεαρά καί ἀκμάζουσα» ἡ ἀρετή καί ἡ χαρά πού χαρίζει (ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ΕΠΕ 8, 200).

Στή μέλλουσα ζωή πῶς θά ἱκανοποιηθεῖ αὐτή ἡ πείνα καί δίψα τῆς δικαιοσύνης; Καί μέ τίς δύο ἔννοιές της. Ἐκεῖ θά ἐπικρατήσει πλήρης δικαιοσύνη. Θά ἀμειφθοῦν οἱ δίκαιοι, οἱ ὁποῖοι τυχόν ἀδικήθηκαν στήν ἐπίγεια ζωή τους καί θά παταχθοῦν οἱ ἄδικοι, οἱ ὁποῖοι πέθαναν χωρίς νά τιμωρηθοῦν. «Θά ἀποκατασταθῇ δέ μέ ὅλον τό κῦρος της καί θά θριαμβεύσῃ ἡ δικαιοσύνη» (π. Σεραφείμ). Τό βεβαιώνει ὁ παναληθής λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ὑπόσχεται ὅτι ὁ Θεός θά ἀποδώσει στόν καθέναν «κατά τήν πρᾶξιν αὐτοῦ» (Ματθ. ις´ 27).

Ὡς πρός δέ τή γενική της μορφή, στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀναμένει χορτασμός, πλήρης ἱκανοποίηση καί εὐφροσύνη ὅσους ἀγωνίσθηκαν στή γῆ νά εἶναι δίκαιοι, ἐνάρετοι. Ἱκανοποίηση ἀσυγκρίτως ἀνώτερη αὐτῆς, τήν ὁποία αἰσθάνονται στή γῆ, διότι ἐκεῖ δέν θά ὑπάρχουν πειρασμοί, δυσκολίες καί θλίψεις, οἱ ὁποῖες περιορίζουν κάπως τήν ἐδῶ ἱκανοποίηση τῶν εὐσεβῶν (βλ. Ψαλ. ις´ [16] 15, Ἀποκ. κα´ 3-6, κβ´ 14).

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Μακάριοι οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην ὅτι αὐτοί χορτασθήσονται» (Ματθ. ε΄ 6)