24. «Θησαυρίζετε θησαυρούς ἐν οὐρανῷ»

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

Ἔπειτα ἀπό τίς διακοπές τῶν ἑορτῶν τοῦ Πάσχα μέ τά ἐπίκαιρα θέματά μας ἐπανερχόμαστε στή σειρά μας, τή συμμελέτη τῆς «ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλίας» τοῦ Κυρίου μας. Τό θέμα τό ὁποῖο θά δοῦμε στήν παρούσα συμμελέτη μας εἶναι πολύ ἐνδιαφέρον καί πρακτικό. Ἀφορᾶ ὅλους ἐμᾶς, οἱ ὁποῖοι ζοῦμε στόν κόσμο καί εἶναι πιθανόν νά ἐπηρεασθοῦμε ἀπό τό πνεῦμα τοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος ζεῖ καί κινεῖται μέ ἄξονα καί γνώμονα τά οἰκονομικά συμφέροντα.

Μελέτη περικοπῆς· Ματθ. ς´ 19-21.

1. Οἱ τρεῖς στίχοι τῆς περικοπῆς μας περιλαμβάνουν μία ἄρνηση, μία θέση καί μία αἰτιολογία. Ἄς τά δοῦμε μέ τή σειρά. Καί πρῶτα τήν ἄρνηση. Τί λέει ὁ πρῶτος στίχος; Νά μή θησαυρίζουμε θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς. «Θησαυρός λέγεται ἡ ἀφθονία παντός πράγματος, τό ὁποῖον καθ᾿ ἑαυτό ἤ κατά τήν ἐκτίμησιν τῶν ἀνθρώπων ἔχει ἀξίαν. Θησαυρισμός δέ ἡ συλλογή καί διαφύλαξις τοιούτων θησαυρῶν, διά νά χρησιμοποιηθοῦν εἰς τό μέλλον» (π. Σεραφείμ). Μιλώντας ὁ Κύριος περί θησαυρισμοῦ ἐδῶ «παρέχει ζωηράν εἰκόνα τῆς παρά τοῖς κατοίκοις τῆς Ἀνατολῆς μεθόδου συσσωρεύσεως πλούτου εἰς εἴδη (ἐνδύματα, προϊόντα). Ὁ πλοῦτος οὗτος θησαυρίζεται ἐν τῇ οἰκίᾳ» (Ὑπόμνημα Π. Ν. Τρεμπέλα). Γιά τήν ἐποχή μας θησαυρός εἶναι οἱ καταθέσεις στίς Τράπεζες, οἱ μετοχές, τά κτήματα, τά διαμερίσματα κ.λπ.

Γιατί ἄραγε ἀπαγορεύει ὁ Κύριος τόν θησαυρισμό τῶν ἐπιγείων ἀγαθῶν; Εἶναι κακό νά σκέπτεται τό μέλλον τῶν παιδιῶν του ἕνας πολύτεκνος π.χ. οἰκογενειάρχης; Εἶναι ἐφάμαρτο νά προνοεῖ καί νά συγκεντρώνει ὑλικά ἀγαθά γιά τήν αὔριο;

Ὁπωσδήποτε δέν εἶναι ἐφάμαρτη αὐτή ἡ πρόνοια. Ἐκεῖνο πού εἶναι μεμπτό καί ἐφάμαρτο εἶναι ἡ ἐξάρτηση ἀπό αὐτόν τόν ἐπίγειο πλοῦτο. Ἡ μετάθεση τῆς ἐμπιστοσύνης μας ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ στούς ἐπίγειους θησαυρούς μας.

Εἶναι ἄραγε ὁ πλοῦτος κάτι στό ὁποῖο μπορεῖ νά στηριχθεῖ ἡ ζωή μας; Ὄχι, βέβαια. «Ἡ πραγματικότης ἀποδεικνύει, διά μυρίων παραδειγμάτων, ὅτι τό χρῆμα καί ὁ πλοῦτος ἐν γένει εἶναι πρᾶγμα τόσον ἀσταθές καί ἀβέβαιον καί πτητικόν καί ἄπιστον· ἔχει τόσην μανίαν ν᾿ ἀλλάσσῃ κυρίους καί ν᾿ ἀφήνῃ τούς πρώην τοιούτους εἰς οἰκτράν κατάστασιν, εἰς ἀπελπισίαν καί ἀπόγνωσιν,… Εἶναι ἐκπληκτικόν πῶς ὁ λογικός ἄνθρωπος εἰς ἕνα τοιοῦτον ὕπουλον καί ἐπικίνδυνον φίλον, εἰς τό χρῆμα – κινδυνωδέστερον τῶν μεγαλυτέρων ἐχθρῶν – παραδίδει τήν καρδίαν του, τήν ἐλπίδα του, τήν ὕπαρξίν του» (π. Σεραφείμ).

Πόσοι πράγματι ἔχασαν περιουσίες στό Χρηματιστήριο! Πόσοι ἔχασαν καί αὐτά τά ὑπερσύγχρονα μηχανήματα καί πολυτελέστατα ἔπιπλα τῆς οἰκίας τους ἀπό «ἐπιστήμονες» κλέπτες καί λωποδύτες! Ἐπαληθεύεται δέ διαρκῶς καί ὁ ὁ θεόπνευστος λόγος τοῦ Ψαλμωδοῦ: «Πλούσιοι ἐπτώχευσαν καί ἐπείνασαν», πού τόν ἀκοῦμε συχνά στούς Ἱερούς Ναούς μας (Ψαλ. λγ´ [33] 11). Ὁ ἀπ. Παῦλος χαρακτηρίζει τόν πλοῦτο ὡς «ἄδηλον», ὡς ἀβέβαιο δηλαδή ἀγαθό (Α´ Τιμ. ς´ 17), τή δέ φιλαργυρία, ὡς «εἰδωλολατρίαν» (Κολασ. γ´ 5). Ἡ Παραβολή τοῦ ἄφρονος πλουσίου χαρακτηρίζει τόν θησαυρισμό ὡς ἀφροσύνη καί ὡς αἰτία τῆς διαρκοῦς ἀνησυχίας καί τῆς ἀπώλειας τῆς εἰρήνης, πράγμα πού παρατηρεῖται καί σήμερα στή ζωή τῶν φιλόπλουτων (βλ. Λουκ. ιβ´ 13-21).

Οἱ Ἱεροί Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας μέ πολλά τονίζουν τόν κίνδυνο τοῦ θησαυρισμοῦ καί τοῦ πλούτου. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει: «Πλοῦτος ὕβριν (=ἀλαζονεία), ἡ δέ (ὕβρις) ἀπώλειαν φέρει» ( PG 37, 660).

Ὁ Μέγας Βασίλειος προσθέτει: «Διά τόν πλοῦτον συγγενεῖς ἀγνοοῦσι τήν φύσιν, ἀδελφοί κατ᾿ ἀλλήλων φονικόν βλέπουσι (=γίνονται ἕνεκα τοῦ πλούτου ἐχθροί καί αὐτοί οἱ συγγενεῖς)… Τίς ἐστιν ὁ ψεύδους πατήρ; τίς ὁ πλαστογραφίας δημιουργός;… οὐχ ὁ πλοῦτος; οὐχ ἡ περί τοῦτον σπουδή;» (PG 31, 297).

«Ἡ φιλαργυρία», γράφει καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, «ἁπάν­των ἐστίν αἰτία κακῶν, αἰσχροκερδείας… ἀστοργίας, ἀπιστί­ας, μισανθρωπίας, ἁρπαγῆς, ἀδικίας, τόκου, δόλου, ψεύδους, ἐπι­ορκίας καί πάντων τῶν τούτοις παραπλησίων» (ΕΠΕ 11, 578).

Χρειάζεται ἑπομένως πολύ μεγάλη προσοχή ἀπό τόν κίνδυνο τῆς φιλοπλουτίας καί τοῦ θησαυρισμοῦ. Καί γι᾿ αὐτό ὁ Κύριος μᾶς ἀποτρέπει ἀπό τόν θησαυρισμό. Ἡ ἀποφυγή του εἶναι ἀσφάλεια.

2. Ἄς δοῦμε τώρα καί τή θέση, ὅπως ἐκφράζεται αὐτή στή συν­έχεια. Τί προτρέπει ὁ Κύριος στόν δεύτερο στίχο τῆς περικοπῆς; Νά θησαυρίζουμε θησαυρούς στόν οὐρανό. Δηλαδή; Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ οὐράνιοι θησαυροί; Σέ τί συνίσταται ὁ θησαυρισμός αὐτός; Μέ κάθε καλή πράξη πού κάνουμε ἐδῶ εἶναι σάν νά καταθέτουμε στή μερίδα μας τῆς Τράπεζας τοῦ οὐρανοῦ. Θησαυρός δέ οὐράνιος εἶναι ὅλα, ὅσα μᾶς ἀναμένουν στούς οὐρανούς ὡς βραβεῖο τοῦ καλοῦ ἀγώνα μας στή γῆ πρός ἀποφυγή τῆς ἁμαρτίας καί κατάκτηση τῆς ἀρετῆς.

«Πρόκειται περί τῶν πνευματικῶν ἀμοιβῶν, τῶν ἐπιφυλασσομένων ἐν οὐρανοῖς εἰς τούς ἀληθῶς εὐσεβεῖς» (Ὑπόμνημα Π. Ν. Τρεμ­πέλα). «Ζωή ἀθάνατος, γνῶσις ἄπειρος, δόξα γνησία καί ἄδυτος, χαρά ἀνεπισκίαστος, δικαιοσύνη πλήρης, ἁγιότης κρυσταλλίνη, βασιλεία αἰώνιος, ἰδού οἱ ἐν οὐρανῷ κεκρυμμένοι καί δι᾿ ἡμᾶς τηρούμενοι θησαυροί» (π. Σεραφείμ).

Νά προσέξουμε καλύτερα τούς λόγους τοῦ Κυρίου ὡς πρός τόν οὐράνιο θησαυρισμό. Ἐφόσον μιλᾶ γιά τήν ὕπαρξη οὐράνιου θησαυροῦ, Ἐκεῖνος πού εἶναι ἡ πηγή τῆς ἀληθείας, ἐπιτρέπεται ἀμφιβολία γι᾿ αὐτό; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἡ τυχόν ἀμφιβολία, πηγή της ἔχει τίς εἰσηγήσεις τοῦ Πονηροῦ, ὁ ὁποῖος ἔχασε ὁριστικά ἐκεῖνο τόν πλοῦτο τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν καί κάνει τό πᾶν, ὥστε νά τόν χάσουμε κι ἐμεῖς.

Ὁ Κύριος μᾶς λέει ἐπίσης ὅτι ὁ οὐράνιος θησαυρός μας, σέ ἀντίθεση πρός τούς ἐπίγειους θησαυρούς, δέν διατρέχει κανέναν ἀπολύτως κίνδυνο. Πῶς τό κατανοεῖτε αὐτό; Δέν ἔχει θέση ἐκεῖ ὁ Διάβολος, ὁ μέγας καί πρῶτος ἀπατεώνας. Παραμένει πάντοτε στή δική μας κυριότητα καί γιά τή δική μας προσωπική εὐτυχία. Δέν μεταβιβάζεται σέ ἄλλον, ὅπως γίνεται στή γῆ μέ τούς θησαυρούς της. Τή μεταβίβαση μέρους ἐκείνου τοῦ θησαυροῦ σέ ἄλλους τή διδάσκουν ἐσφαλμένα οἱ Παπικοί. Ἐξωτερικός κίνδυνος νά χαθεῖ ἀπό ἐκεῖ αὐτός ὁ θησαυρός ἤ νά μειωθεῖ ἡ ἀξία του δέν ὑπάρχει. Διότι ἐγγυητής καί φύλακάς του εἶναι ὁ Πανάγαθος καί Παντοδύναμος Θεός, ὁ Ὁποῖος ποθεῖ τήν αἰώνια σωτηρία καί εὐτυχία μας (βλ. Α´ Τιμ. β´ 4).

Ὑπάρχει ἄραγε κάποιος ἄλλος κίνδυνος ἀπώλειας ἐκείνου τοῦ θησαυροῦ; Μάλιστα. Ὅταν μᾶς ἐξαπατήσει ὁ Σατανᾶς καί μᾶς παρασύρει στήν ἁμαρτία καί στρέψει τήν καρδιά μας πρός τά γήινα, τότε ὑπάρχει φόβος νά «ἀπολέσωμεν ἅ εἰργασάμεθα», ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, ὁ Μαθητής τῆς ἀγάπης (Β´ Ἰω. ς΄ 8). Χάνουμε τήν ἀνταμοιβή τῶν κόπων μας γιά τήν ἄσκηση τῆς ἀρετῆς. «Οἱ Χριστιανοί συχνάκις ἀρχίζουν τήν νέαν ἐν Χριστῷ ζωήν των μετά μεγάλου ζήλου… Ἀλλά φεῦ! ὁ ζῆλος πολλῶν ταχέως μαραίνεται. Αἱ προσπάθειαί των χαλαροῦνται. Ὁ ἐνθουσιασμός των διά τά οὐράνια ἀγαθά μειοῦται. Ἀρχίζουν νά προσκλίνουν καί πρός τά ἀγαθά τῆς παρούσης ζωῆς… Καί οὕτω κινδυνεύουν ν᾿ ἀπολέσουν ὄχι μέρος μόνον ἀλλά καί ὁλόκληρον τήν ἀποκειμένην εἰς τούς μέχρι τέλους ἐμμείναντας εἰς τόν ἀγῶνα ἀμοιβήν» (Π. Ν. Τρεμπέλας).

Ἀπό ἐμᾶς δηλαδή τελικά ἐξαρτᾶται ἡ ἀπόλαυση ἤ μή ἐκείνου τοῦ οὐράνιου θησαυροῦ. Γι᾿ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία μας εὔχεται καθημερινά νά εἶναι «χριστιανά τά τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν». Νά εἴμαστε δηλαδή ἐδῶ «πιστοί ἄχρι θανάτου», γιά νά λάβουμε ἐκεῖ «τόν στέφανον τῆς ζωῆς», ὅπως γράφει ἡ «Ἀποκάλυψις» (β´ 10).

3. Νά ἔλθουμε καί στήν αἰτιολογία, τήν ὁποία ἀναφέρει ὁ Κύριος γιά τήν προτροπή Του γιά τόν οὐράνιο θησαυρισμό. Τί μᾶς λέει λοιπόν ὁ τρίτος στίχος τῆς περικοπῆς μας; Ὅπου βρίσκεται ὁ θησαυρός μας, ἐκεῖ στρέφεται καί ἡ καρδιά μας. Γιατί ἀποτελεῖ αὐτό αἰτιολογία; Διότι ἐάν δέν στρέφεται ἡ ψυχή μας πρός τά οὐράνια, ἐάν δέν σκέπτεται ὁ νοῦς μας τόν Παράδεισο, ἐάν δέν ποθεῖ ἡ καρδιά μας τά ἀνέκφραστα ἀγαθά τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, δέν θά ἀγωνιζόμαστε τόν καλό ἀγώνα τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι προϋπόθεση βασική γιά τήν οὐράνια εὐτυχία τῆς ἀπολαύσεως ἐκείνων τῶν ἀγαθῶν. Ἐάν ὅμως θέλουμε νά ἀπολαύσουμε ἐκεῖνα τά ἀγαθά, πού συνιστοῦν τόν θησαυρό μας, θά τά σκεπτόμαστε διαρκῶς καί θά βαδίζουμε τήν «τεθλιμμένην» μέν ἀλλά μόνη ἀσφαλή ὁδό, πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ἀπόλαυσή τους (βλ. Ματθ. ζ´ 14). Δέν θά μᾶς ἑλκύει τότε καμία ἁμαρτωλή χαρά τῆς γῆς. Δέν θά μᾶς θέλγει κανένα τερπνό «τοῦ παρόντος αἰῶνος τοῦ ἀπατεῶνος», ὅπως τόν χαρακτηρίζει ὁ ὑμνογράφος τῶν «Χαιρετισμῶν». «Αἱ σκέψεις καί αἱ διαθέσεις καί αἱ προτιμήσεις, αἱ ἐπιθυμίαι καί οἱ πόθοι καί ἡ ἀγάπη, αἱ ἐπιδιώξεις καί αἱ κατευθύνσεις μας (θά) ἔχουν ὡς ἀφετηρίαν καί τέρμα καί τόπον ἀναπαύσεώς των ἐκεῖνο πού θεωροῦμεν θησαυρόν» (π. Σεραφείμ). Δηλαδή τόν Παράδεισο, τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τήν ἐπουράνια καί αἰώνια.

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Θησαυρίζετε θησαυρούς ἐν οὐρανῷ» (Ματθ. ς΄ 20).