ΘΕΜΑ: «Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι»
ΕΒΔΟΜΑΔΑ: 17-23 Ὀκτωβρίου 2022
ΑΡΘΡΟ: .
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Α΄ Τιμ. δ΄ 14-16
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: † Ἀρχιμ. Γεωργίου Ἰ. Δημοπούλου, Θησαυροί τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἐκδ. «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 19997.
Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ἡ Α΄ καί Β΄ πρός Τιμόθεον ἐπιστολές τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὀνομάζονται «ποιμαντικές» ἐπιστολές, ἐπειδή ἀπευθύνονται σέ ποιμένα τῆς Ἐκκλησίας, στόν ἅγιο Τιμόθεο, Ἐπίσκοπο Ἐφέσου. «Ποιμαντική» ἐπιστολή ὀνομάζεται καί ἡ πρός Τίτον ἐπιστολή, διότι ἀπευθύνεται κι αὐτή σέ ποιμένα τῆς Ἐκκλησίας, στόν ἅγιο Τίτο, Ἐπίσκοπο Κρήτης.
Οἱ «ποιμαντικές» ἐπιστολές ἀναφέρονται σέ συγκεκριμένα ποιμαντικά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζουν οἱ ἐπίσκοποι καί τούς δίνουν κατευθυντήριες γραμμές γιά τό πῶς θά ποιμαίνουν θεοφιλῶς τό ποίμνιό τους. Ὡς ἐκ τούτου ἔχουν μεγάλη ἀξία, διότι παρουσιάζουν τό ἐνδιαφέρον τοῦ ἀποστόλου Παύλου γιά τίς Ἐκκλησίες πού ἵδρυσε καί τή φροντίδα του γιά τούς ἐπισκόπους πού χειροτόνησε.
Ἡ σκέψη τοῦ ἀποστόλου Παύλου εἶναι στραμμένη στούς κινδύνους πού διατρέχουν τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τούς αἱρετικούς καί στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο πρέπει νά τούς ἀντιμετωπίζουν οἱ ποιμένες τῶν Ἐκκλησιῶν. Ἀλλά ἀναφέρεται καί σέ πρακτικότερα θέματα. Λόγου χάριν, στήν Α΄ πρός Τιμόθεον ἐπιστολή του ὁ θεῖος Ἀπόστολος προτρέπει τόν ἅγιο Τιμόθεο νά μένει πιστός στήν ὑγιαίνουσα χριστιανική διδασκαλία, τοῦ δίνει ὁδηγίες γιά ὁρισμένα ζητήματα λατρείας, περιγράφει τά προσόντα πού πρέπει νά ἔχουν οἱ ἐπίσκοποι καί οἱ διάκονοι, ὁμιλεῖ γιά τό μυστήριο τῆς πίστεως, τόν συμβουλεύει πῶς νά συμπεριφέρεται στούς γεροντότερους καί στούς νεότερους καί τόν παρακινεῖ νά εἶναι σέ ὅλα τύπος τῶν Χριστιανῶν: «Μηδείς σου τῆς νεότητος καταφρονείτω, ἀλλά τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ, ἐν ἀναστροφῇ, ἐν ἀγάπῃ, ἐν πνεύματι, ἐν πίστει, ἐν ἁγνείᾳ» (Α΄ Τιμ. δ΄ 12). Ἐπίσης τόν συμβουλεύει νά ἀναζωπυρώνει τό χάρισμα τῆς ἱερωσύνης πού ἔλαβε κατά τίς χειροτονίες του, νά μελετᾶ τήν Ἁγία Γραφή, νά μένει στά νοήματά της καί νά διδάσκει τίς ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου καί στούς ἄλλους, ὅπως θά δοῦμε στό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα πού θά μελετήσουμε σήμερα.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
14 «Μή ἀμέλει τοῦ ἐν σοί χαρίσματος, ὅ ἐδόθη σοι διά προφητείας μετά ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τοῦ πρεσβυτερίου, 15 ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι, ἵνα σου ἡ προκοπή φανερά ᾖ ἐν πᾶσιν. 16 ἔπεχε σευτῷ καί τῇ διδασκαλίᾳ, ἐπίμενε αὐτοῖς» (Α΄ Τιμ. δ΄ 14-16).
Ἑρμηνευτική ἀπόδοση: 14 Μήν παραμελεῖς τό θεῖο χάρισμα πού ἔχεις μέσα σου καί σοῦ δόθηκε μέ τήν τοποθέτηση τῶν χεριῶν τοῦ σώματος τῶν πρεσβυτέρων πάνω στό κεφάλι σου, μετά ἀπό τήν ἐκλογή στήν ὁποία ὁδηγηθήκαμε μέ προφητική ἀποκάλυψη. 15 Σοῦ συνιστῶ νά μελετᾶς αὐτά πού σοῦ γράφω. Ὀλόκληρη ἡ σκέψη σου καί ἡ ὕπαρξή σου νά εἶναι μέσα σ᾿ αὐτά, γιά νά γίνεται φανερή σέ ὅλους ἡ πρόοδός σου καί νά δίνεις σ᾿ ὅλους τό καλό παράδειγμα. 16 Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου κι ἐκεῖνα πού διδάσκεις. Νά ἐπιμένεις σ᾿ αὐτά. Διότι ὅταν τό κάνεις αὐτό πού σέ προτρέπω, θά σώσεις καί τόν ἑαυτό σου κι ἐκείνους πού σέ ἀκοῦν.
Ἑρμηνευτικά σχόλια – Διδάγματα
1. (Στίχ. 14) «Μή ἀμέλει τοῦ ἐν σοί χαρίσματος, ὅ ἐδόθη σοι». Ὁ ἀπόστολος Τιμόθεος γεννήθηκε στά Λύστρα τῆς Λυκαονίας ἀπό πατέρα Ἕλληνα ἐθνικό καί μητέρα Ἰουδαία. Ἔχασε τόν πατέρα του ἀπό μικρός καί τόν μεγάλωσαν ἡ πιστή μητέρα του Εὐνίκη καί ἡ εὐσεβέστατη γιαγιά του Λωίδα, οἱ ὁποῖες τόν ἔμαθαν ἀπό πολύ μικρή ἡλικία νά προσεύχεται καί νά μελετᾶ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Στή χριστιανική πίστη ἑλκύσθηκε ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο κατά τήν Α΄ ἀποστολική περιοδεία του καί ἔγινε θερμός συνεργός, ἀκόλουθος καί βοηθός του στή Β΄ καί Γ΄ ἀποστολική περιοδεία του. Τοῦ συμπαραστάθηκε κατά τήν πρώτη φυλάκισή του στή Ρώμη. Τόν ἀκολούθησε καί στήν τέταρτη ἀποστολική περιοδεία του. Τοῦ συμπαραστάθηκε καί στή δεύτερη φυλάκισή του στή Ρώμη. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τόν ἀγαποῦσε πάρα πολύ καί τόν χειροτόνησε, νεαρό στήν ἡλικία, Ἐπίσκοπο Ἐφέσου. Μετά τόν μαρτυρικό θάνατο τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὁ ἀπόστολος Τιμόθεος ἐπέστρεψε στήν Ἔφεσο, ὅπου συνέχισε τήν ἱεραποστολική δράση του ποιμαίνοντας θεοφιλῶς τό ποίμνιό του. Στό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα πού μελετοῦμε τόν προτρέπει νά μήν ἀφήσει νά ξεθωριάσει τό χάρισμα τῆς ἱερωσύνης πού ἔλαβε κατά τίς τρεῖς χειροτονίες του εἰς διάκονον, εἰς πρεσβύτερον καί εἰς ἐπίσκοπον. Ὁ ἁγνός καί ἀκηλίδωτος ἅγιος ἀπόστολος Τιμόθεος, Ἐπίσκοπος Ἐφέσου, βυθίσθηκε στή Χάρι τοῦ Θεοῦ κατά τίς χειροτονίες του καί σ᾿ ὅλη του τή ζωή ἀναζωπύρωνε τό χάρισμα πού ἔλαβε. Εἶναι τύπος καί ὑπογραμμός ἁγίου ἐπισκόπου.
Καί σ᾿ ἐμᾶς ἐπιδαψιλεύει ὁ ἅγιος Θεός χαρίσματα. Ἄν ὄχι σέ ὅλους τό χάρισμα τῆς ἱερωσύνης, μᾶς ἐπιδαψιλεύει ἄλλα χαρίσματα, ὅπως τό χάρισμα τῆς διακονίας τοῦ θείου λόγου, τό χάρισμα τῆς διακονίας τῶν ἀδελφῶν, τό χάρισμα τῆς ἀγάπης καί τῆς φιλανθρωπίας. Καί τό ὅτι εἴμαστε Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί χάρισμα εἶναι. Αὐτά τά χαρίσματα, ἄν εἴμαστε ἀμελεῖς στόν πνευματικό ἀγώνα, ξεθωριάζουν. Νά θυμόμαστε τό «μή ἀμέλει τοῦ ἐν σοί χαρίσματος, ὅ ἐδόθη σοι», καί νά ἀναζωπυρώνουμε τά χαρίσματα πού μᾶς χάρισε ὁ ἅγιος Θεός.
2. (Στίχ. 14) «μετά ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τοῦ πρεσβυτερίου». Ὁ ἅγιος Τιμόθεος ἔλαβε τό χάρισμα τῆς ἱερωσύνης καί μάλιστα τῆς ἀρχιερωσύνης μέ ἐπίθεση «τῶν χειρῶν τοῦ πρεσβυτερίου». Ἐδῶ ἔχουμε μία ἀπό τίς ἀρχαιότερες μαρτυρίες τῆς χειροτονίας κληρικῶν, καί μάλιστα ἐπισκόπων, οἱ ὁποῖες τελοῦνται ὄχι ἀπό ἕναν ἐπίσκοπο, ἀλλά ἀπό περισσότερους, τουλάχιστον ἀπό δύο. Ἐδῶ «πρεσβύτεροι» ἐννοοῦνται οἱ ἐπίσκοποι, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Οὐ περί πρεσβυτέρων φησίν ἐνταῦθα, ἀλλά περί ἐπισκόπων· οὐ γάρ δή πρεσβύτεροι τόν ἐπίσκοπον ἐχειροτόνουν» (Εἰς τήν Α΄ πρός Τιμόθεον ἐπιστολήν, Ὁμιλία ΙΓ΄, ΕΠΕ 23, 332). Δέν χειροτονοῦν οἱ πρεσβύτεροι τόν ἐπίσκοπο, ἀλλά ὁ ἐπίσκοπος τούς πρεσβυτέρους.
3. (Στίχ. 15) «Ταῦτα μελέτα». Ὁ ἀπόστολος Τιμόθεος μεγάλωσε μέ τά «ἱερά γράμματα». Τοῦ τά μάθαιναν ἀπό τότε πού ἦταν βρέφος στήν κούνια ἡ εὐσεβέστατη γιαγιά του Λωίδα καί ἡ πιστή μητέρα του Εὐνίκη. Γι᾿ αὐτό γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στή Β΄ πρός Τιμόθεον ἐπιστολή του: «Ἀπό βρέφους τά ἱερά γράμματα οἶδας τά δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διά πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β΄ Τιμ. γ΄ 15). Ἀπό μικρό παιδί γνωρίζεις τίς Ἅγιες Γραφές, οἱ ὁποῖες μποροῦν νά σοῦ μεταδώσουν τήν ἀληθινή σοφία, πού ὁδηγεῖ στή σωτηρία διά τῆς πίστεως στόν Ἰησοῦ Χριστό. Αὐτά «τά ἱερά γράμματα», τήν Ἁγία Γραφή, τόν συμβουλεύει, νά συνεχίσεις νά τή μελετᾶς σέ καθημερινή βάση καί σ᾿ ὅλη του τή ζωή. Ὁ ἅγιος ἀπόστολος Τιμόθεος μελετοῦσε τήν Ἁγία Γραφή σ᾿ ὅλη του τή ζωή. Ὁ ἱερός Ψαλμωδός καταθέτει ὅτι μελετοῦσε ὁ ἴδιος τόν νόμο τοῦ Θεοῦ ἡμέρα καί νύκτα: «καί ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καί νυκτός» (Ψαλ. α΄ 2). Ὁ Μέγας Βασίλειος «ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων» μεγάλωσε μέ τίς ἱερές διηγήσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Εἶχε κι αὐτός εὐσεβέστατη γιαγιά, τή Μακρίνα, καί ἐξαίρετη μητέρα, τήν Ἐμμέλεια, οἱ ὁποῖες τόν ἔμαθαν ἀπό πολύ μικρή ἡλικία νά προσεύχεται καί νά μελετᾶ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Τό σπίτι τους ἦταν «κατ᾿ οἶκον ἐκκλησία» καί ἡ ὑπερπολύτεκνη οἰκογένειά τους «οἰκογένεια Ἁγίων»!
Ἐμεῖς ἔχουμε τέτοια καλή σειρά στό σπίτι μας; Μελετοῦμε τήν Ἁγία Γραφή ἡμέρα καί νύκτα; Μελετήσαμε ἔστω καί μία φορά ὁλόκληρη τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη; Ὑπάρχουν Χριστιανοί πού τή μελετοῦν πολλές φορές τόν χρόνο. Σᾶς γνωρίζουμε ὅτι, ὅπως ἔχουμε τήν Καινή Διαθήκη δίστηλη μέ κείμενο καί σύντομη ἑρμηνεία στήν κοινή νεοελληνική, θά ἔχουμε, σύν Θεῷ, μέχρι τά Χριστούγεννα καί τήν Παλαιά Διαθήκη δίστηλη μέ κείμενο καί σύντομη ἑρμηνεία στήν κοινή νεοελληνική. Νά κάνουμε ὅλοι καλή ἀρχή καί νά μελετήσουμε ὁλόκληρη τήν Ἁγία Γραφή (Παλαιά καί Καινή Διαθήκη). Κι ὅταν τή μελετήσουμε ὁλόκληρη, νά τήν ξαναμελετήσουμε καί δεύτερη καί τρίτη φορά καί νά συνεχίσουμε νά τή μελετοῦμε μέχρι τήν τελευταία μας ἀναπνοή. Νά μήν παραλείπουμε καμιά ἡμέρα τῆς ζωῆς μας τή μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «Ἀκούομεν ἅπαντες καί παιδευόμεθα μή ἀμελεῖν τῆς τῶν θείων Γραφῶν μελέτης», συμβουλεύει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὁ ὁποῖος εἶχε μελετήσει τόσες πολλές φορές τήν Ἁγία Γραφή, πού τήν ἤξερε ἀπό στήθους. Ἕνας βοσκός, σύγχρονός μας, τήν ἤξερε ἀπό στήθους. Κι ἐμεῖς νά μήν τήν ἔχουμε μελετήσει οὔτε μία φορά!
4. (Στίχ. 15) «ἐν τούτοις ἴσθι, ἵνα σου ἡ προκοπή φανερά ᾖ ἐν πᾶσιν». Ἄν ὅμως ἁπλῶς διαβάζουμε τήν Ἁγία Γραφή, γιά νά ποῦμε ὅτι τή διαβάσαμε μία ἤ περισσότερες φορές, δέν εἶναι ἀρκετό αὐτό πού κάνουμε. Πρέπει καί νά μένουμε στά θεῖα νοήματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Σοῦ συνιστῶ, γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στόν μαθητή του Τιμόθεο, ὁλόκληρη ἡ σκέψη σου καί ἡ ὕπαρξή σου νά εἶναι μέσα στά θεῖα νοήματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Νά τά θυμᾶσαι, νά τά σκέπτεσαι, ἡ ψυχή σου, ὁ νοῦς σου, ἡ καρδιά σου νά βρίσκονται διαρκῶς μέσα σ᾿ αὐτά. Ὁ ἱερός Ψαλμωδός δέν ἤθελε καθόλου νά ἀπομακρυνθεῖ ἡ σκέψη του ἀπό τά θεῖα νοήματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «μή ἀπώσῃ με ἀπό τῶν ἐντολῶν σου». Μή μ᾿ ἀφήσεις νά ἀπομακρυνθῶ ἀπό τίς ἐντολές Σου, ἀλλά βοήθησέ με νά τίς τηρῶ συνεχῶς (Ψαλ. ριη΄ [118] 10). Κι ἐμεῖς τό τμῆμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού καθημερινά μελετοῦμε, νά τό φέρνουμε πάλι στή σκέψη μας καί ἄλλες πολλές φορές τήν ἡμέρα, νά ἐμβαθύνουμε στίς θεῖες ἀλήθειες καί νά εὐθυγραμμίζουμε τή ζωή μας σύμφωνα μέ τό ἅγιο θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τότε ὠφελούμαστε πνευματικά καί ἁγιαζόμαστε. Τότε γίνεται ἐμφανής καί στούς ἄλλους ἡ πρόοδος ἡ πνευματική πού σημειώνουν ὅσοι μελετοῦν καί ἐμβαθύνουν στήν Ἁγία Γραφή.
5. (Στίχ. 16) «τοῦτο γάρ ποιῶν καί σευτόν σώσεις καί τούς ἀκούοντάς σου». Ἐάν μελετᾶς τήν Ἁγία Γραφή καί μένεις στά νοήματά της καί διδάσκεις τίς θεῖες ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου καί στούς ἄλλους, καί τόν ἑαυτό σου θά σώσεις κι αὐτούς πού θά σέ ἀκοῦν. Ἄρα λοιπόν δέν κρατοῦμε μόνο γιά τόν ἑαυτό μας τίς ἀλήθειες, τό φῶς τοῦ Εὐαγγελίου, ἀλλά τό μεταλαμπαδεύουμε καί στούς ἄλλους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ἐκεῖνος πού νοιάζεται μόνο γιά τή δική του σωτηρία, τελικά δέν σώζεται. Σώζεται «ὁ ποιήσας καί διδάξας», αὐτός πού μελετᾶ, ἐμβαθύνει, ἐφαρμόζει τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τόν διδάσκει καί στούς ἄλλους.
ΣΥΝΘΗΜΑ
«Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι, ἵνα σου ἡ προκοπή φανερά ᾖ ἐν πᾶσιν»
(Α΄ Τιμ. δ΄ 15)
Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Μικρασία Ὀρθόδοξη καί Ἑλληνική!», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2271/1 καί 15/9/2022/ σελ. 367-368.
