ΘΕΜΑ: «Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός…»
ΕΒΔΟΜΑΔΑ: 28 Νοεμβρίου-4 Δεκεμβρίου 2022
ΑΡΘΡΟ: «Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2270, 1 & 15.8.2022, σελ. 355-356.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Ἐφεσ. δ΄ 31-32.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: 1. † Ἀρχιμ. Εὐσεβίου Ματθοπούλου, «Ὁ Προορισμός τοῦ ἀνθρώπου», παράγραφος 218 (Ὁ θυμός καί ἡ ὀργή). 2. † Ἀρχιμ Γαβριήλ Ἀθανασιάδη, «Ὁ θυμός», ἐκδ. «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθήνα 202110. 3. † Π. Ν. Τρεμπέλα, «Ὑπόμνημα Ἐπιστολῶν, Τόμος Β΄», σελ. 136-137 (Ἐφεσ. δ΄ 31-32).
Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Άρθρο
|
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Πολλοί ἄνθρωποι θυμώνουν συχνά καί ρωτοῦν τί πρέπει νά κάνουν, γιά νά νικήσουν τόν θυμό τους. Τό θέμα τοῦ Κύκλου «Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός…» πού θά κάνουμε σήμερα, θά βοηθήσει πολλούς, ὑποδεικνύοντας τρόπους ἀποτελεσματικῆς ἀντιμετωπίσεως τοῦ θυμοῦ. Θά τό μελετήσουμε ἀπό τό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα Ἐφεσ. δ΄ 31-32 καί ἀπό τό ἄρθρο «Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός…» τοῦ Περιοδικοῦ «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2270/1& 15/8/2022/ σελ. 355-356.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Πρῶτα θά διαβάσουμε τό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγιογραφικοῦ Ἀναγνώσματος: Ἐφεσ. δ΄ 31-32.
Κείμενο: 31 «Πᾶσα πικρία καί θυμός καί ὀργή καί κραυγή καί βλασφημία ἀρθήτω ἀφ᾿ ὑμῶν σύν πάσῃ κακίᾳ· 32 γίνεσθε δέ εἰς ἀλλήλους χρηστοί, εὔσπλαγχνοι, χαριζόμενοι ἑαυτοῖς καθώς καί ὁ Θεός ἐν Χριστῷ ἐχαρίσατο ὑμῖν».
Ἑρμηνευτική ἀπόδοση: 31 Διῶξτε μακριά σας κάθε πικρία καί ἐσωτερική δυσαρέσκεια, κάθε θυμό καί ὀργή καί παράφορη κραυγή καί βρισιά ἐναντίον τοῦ διπλανοῦ σας, καθώς καί κάθε κακία καί κακεντρέχεια. 32 Νά γίνεσθε εὐεργετικοί μεταξύ σας, μέ πονετική καρδιά, συγχωρώντας ὁ ἕνας τόν ἄλλον, ὅπως σᾶς συγχώρησε καί ὁ Θεός διαμέσου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Α΄ ΜΕΡΟΣ: Πῶς πολεμεῖται ὁ θυμός;
1. Ἀμέσως κατόπιν θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2270, 1 & 15.8.2022, σελ. 355-356, ἕως ἐκεῖ πού λέει: -Εἶδες, Ἀρσένιε; Καί φάγαμε, καί μᾶς ἔδωσαν νά πάρουμε μαζί μας καί δέν ἁμαρτήσαμε ὀργιζόμενοι μέ τούς πατέρες· σελ. 356, α΄ στήλη, καί θά ποῦμε στά Μέλη: Τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου περιγράφει στήν ἀρχή ἕνα πολύ διδακτικό περιστατικό, πού δείχνει πῶς ὁ δόκιμος μοναχός Φραγκίσκος, ὁ μετέπειτα ὅσιος Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής, ἀντιμετώπισε νικηφόρα τόν θυμό του. Μποροῦμε νά τό θυμηθοῦμε καί νά τό σχολιάσουμε; (Σκέψεις Μελῶν…) Μᾶς λέει ὅτι τά πρῶτα χρόνια τῆς μοναχικῆς ζωῆς του, τότε πού ἦταν δόκιμος μοναχός στά Κατουνάκια τοῦ Ἁγίου Ὄρους στήν καλύβη τοῦ Γέροντα Ἐφραίμ, ἀντιμετώπισε τόν ἑξῆς πειρασμό: Ὁ Γέροντας τῆς διπλανῆς καλύβης δημιούργησε ζήτημα γιά τά σύνορα τῶν οἰκοπέδων τους. Στό σημεῖο αὐτό νά διευκρινίσουμε ὅτι στό Ἅγιον Ὄρος οἱ πατέρες δέν ἔχουν περιφραγμένα τά οἰκόπεδά τους, ὅπως τό συνηθίζουν οἱ ἄνθρωποι στόν κόσμο, ἀλλά ἀπό προφορική ἤ γραπτή παράδοση ξέρουν μέχρι ποιά κορυφογραμμή ἤ ἄλλα χαρακτηριστικά σημεῖα τῆς περιοχῆς ἐκτείνονται τά ὅρια τῆς κάθε καλύβης. Ὅταν λοιπόν ὁ Γέροντας τῆς διπλανῆς καλύβης ἔβαλε τίς φωνές, ὁ δόκιμος μοναχός Φραγκίσκος θύμωσε καί ἤθελε νά βγεῖ ἔξω καί νά τόν χτυπήσει. Ἀλλά καταλάβαινε ὅτι, ἄν ἔβγαινε ἔξω, θά γινόταν ζημιά, καί ἔκανε κάτι ἄλλο. Ἔτρεξε στό ἐκκλησάκι τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, ἔπεσε στό πάτωμα τοῦ Ναοῦ καί μέ δάκρυα καί λυγμούς παρακαλοῦσε τήν Παναγία λέγοντας: «Βοήθα με, Παναγία μου! Βοήθα με νά μή βγῶ ἔξω τώρα… Βοήθα με, σῶσε με, κατεύνασε τό πάθος μου»! Καθώς προσευχόταν κλαίγοντας ὥρα πολλή, ἔνιωσε ὅτι τό πάθος τοῦ θυμοῦ ὑποχώρησε. Ἔπειτα βγῆκε εἰρηνικός ἔξω καί εἶπε μέ ἤρεμη φωνή στόν Γέροντα τῆς διπλανῆς καλύβης: «Δέν ἤρθαμε στήν Ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους, γιά νά κληρονομήσουμε καλύβες καί ἐλιές καί βράχια. Ἀφήσαμε γονεῖς, ἀφήσαμε τόσα καί τόσα καί θά μαλώνουμε γιά τά οἰκόπεδα;» Ἦταν αὐτή ἡ πρώτη του νίκη κατά τοῦ θυμοῦ.
2. Τί λέτε, κάνουμε κι ἐμεῖς τό ἴδιο, ὅταν μᾶς ἔλθει θυμός; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἐμεῖς συνήθως πικραινόμαστε, θυμώνουμε, ὀργιζόμαστε, ὑψώνουμε τή φωνή μας, βλασφημοῦμε καί ἀντί νά σβήσει ἡ φωτιά πού ἄναψε, ἁπλώνεται καί παίρνει ἀνεξέλεγκτες διαστάσεις. Ἀκόμη καί στόν φόνο ὁδηγήθηκαν πολλοί ἐπάνω στήν ἔξαψη τοῦ θυμοῦ τους. Πόσο ἀποτελεσματικότερο θά ἦταν νά κάναμε ὅ,τι ἔκανε ὁ δόκιμος μοναχός Φραγκίσκος, ὁ ὁποῖος γονάτισε μπροστά τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας καί τήν παρακαλοῦσε νά κατευνάσει τό πάθος του! Ἐάν προσπίπτουμε στόν ἅγιο Θεό καί στήν Παναγία Μητέρα Του καί Τούς παρακαλοῦμε νά κατευνάσουν τό πάθος μας, θά ὑποχωρεῖ ὁ θυμός καί θά εἰρηνεύουμε.
3. Γιά τό δεύτερο περιστατικό, πού συνέβη στήν ἱερά Μονή Κουτλουμουσίου στήν ἀγρυπνία τῆς Μεταμορφώσεως, τί σχόλια ἔχουμε νά κάνουμε; (Σκέψεις Μελῶν…) Πρῶτα νά ποῦμε ὅτι οἱ ἀγρυπνίες στά πανηγυρίζοντα Καθολικά τῶν Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους διαρκοῦν πολλές ὧρες. Ἀρχίζουν ἀποβραδίς καί τελειώνουν μαζί μέ τήν πανηγυρική Τράπεζα τήν ἄλλη ἡμέρα τό πρωί κατά τίς δέκα. Δεκατέσσερις ὧρες προσευχόμενος ὁ ὅσιος Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής εἶχε μεταμορφωθεῖ ἀπό τή Χάρι καί τό φῶς τῆς Μεταμορφώσεως. Ἀλλά τήν ὥρα τῆς πανηγυρικῆς Τράπεζας ἀντιμετώπισαν μέ τόν συνασκητή του Ἀρσένιο πειρασμό. Δέν τούς ἐπέτρεψαν νά περάσουν στήν Τράπεζα, ἐπειδή ἦταν ρακένδυτοι καί ξυπόλυτοι. Τότε ὁ συνασκητής του Ἀρσένιος φούντωσε ἀπό θυμό καί ἔλεγε πικραμένος: «Ἀκοῦς ἐκεῖ νά μᾶς ἀφήσουν ἔξω»! Ὁ ὅσιος Ἰωσήφ τοῦ ἀπάντησε: «Εἰρήνη! Πρόσεξε καλά, γιατί ὅσο μισθό βγάλαμε ἀπό τή ἀγρυπνία, θά τόν χάσουμε τώρα». Τόν πῆρε καί πῆγαν πίσω ἀπό τό μαγειρεῖο καί παρακάλεσε ταπεινά τούς πατέρες νά τούς δώσουν λίγο φαγάκι κι ἐκεῖνοι τούς ἔδωσαν ἀρκετό γιά νά φᾶνε καί γιά νά πάρουν μαζί τους γιά τό ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς. Διότι θά περπατοῦσαν δέκα περίπου ὧρες μέχρι νά φθάσουν ἀπό τό Κουτλουμούσι στά Κατουνάκια.
Στό περιστατικό αὐτό βλέπουμε ὅτι μέ τήν προσευχή, τήν ἄσκηση καί τόν ἁγιασμό ὁ ὅσιος Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής νίκησε τό πάθος τοῦ θυμοῦ. Ἐνῶ ὡς δόκιμος μοναχός ἦταν θυμώδης, κατόπιν ἔγινε ἤρεμος καί πρᾶος. Ἄρα δέν ἔχουν δίκαιο αὐτοί πού λένε: «Θυμώνω εὔκολα. Εἶναι στόν χαρακτήρα μου». Μποροῦμε καί τόν χαρακτήρα μας νά τόν ἐξαγιάσουμε. Κι ἀπό κεῖ πού εἴχαμε συχνές ἐξάψεις θυμοῦ, νά γίνουμε ἥσυχοι σάν ἀρνάκια, ὅπως θά δοῦμε στό δεύτερο Μέρος τοῦ θέματος.
Β΄ ΜΕΡΟΣ: Ἀποτελεσματικά μέσα θεραπείας του
1. Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη μέ ἀφορμή τήν πρώτη παράγραφό του, πού καταθέτει τό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα: Πῶς ἑρμηνεύεται τό «ἀρθήτω ἀφ᾿ ὑμῶν σύν πάσῃ κακίᾳ»; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἑρμηνεύεται «νά διώξουμε μακριά μας τόν θυμό καί κάθε κακία καί κακεντρέχεια». Ὅπως βγάζουμε τό σακκάκι μας, ἔτσι νά βγάλουμε καί νά διώξουμε μακριά μας κάθε πικρία καί θυμό καί ὀργή καί παράφορη κραυγή καί βρισιά ἐναντίον τοῦ διπλανοῦ μας.
2. Τί ἄλλο βοηθεῖ στό νά ὑπερνικήσουμε τό πάθος τοῦ θυμοῦ; (Σκέψεις Μελῶν…) Βοηθεῖ τό νά κλείνουμε τό στόμα μας τήν ὥρα τοῦ θυμοῦ καί νά μήν ἀπαντᾶμε σ᾿ αὐτόν πού μᾶς βρίζει. Πόσο ὡραία εἶναι ἡ συμβουλή πού ἔδινε ὁ ὅσιος Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής! «Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός, κλεῖσε τό στόμα σου δυνατά καί μή μιλήσεις σ᾿ αὐτόν πού σέ βρίζει ἤ σέ ἀτιμάζει ἤ σέ ἐλέγχει μέ πολλούς τρόπους καί χωρίς λόγο σέ πειράζει. Τότε ὁ θυμός σάν τό φίδι θά στρίψει μέσα στήν καρδιά, θά ἀνεβεῖ μέχρι τόν λαιμό, καί ἀφοῦ δέν θά τοῦ δώσεις διέξοδο, θά πνιγεῖ καί θά σκάσει. Καί ὅταν αὐτό ἐπαναληφθεῖ λίγες φορές, θά λιγοστέψει καί θά πάψει τελείως».
Τήν ἀναβολή τοῦ θυμοῦ ὡς ἀποτελεσματικότατου μέσου ὑπερνίκησης τοῦ θυμοῦ τήν ὑποδεικνύει πρωτίστως ὁ θεόπνευστος λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «Ἔστω πᾶς ἄνθρωπος… βραδύς εἰς ὀργήν». Δηλαδή, ὅταν δίνεται ἀφορμή, νά μήν ἀνάβει ἀμέσως ὁ ἄνθρωπος καί χάνει τόν ἔλεγχο τῶν ἐνεργειῶν του, ἀλλά νά εἶναι «βραδύς εἰς ὀργήν», ἀργός στό νά θυμώσει καί νά ὀργισθεῖ, μέχρι νά κατευνασθεῖ τό πάθος του (Ἰακ. α΄ 19).
3. Ἐπίσης μέσο ἀποτελεσματικότατο ὑπερνίκησης τοῦ θυμοῦ εἶναι τό νά τόν νικοῦμε μέ τήν ταπείνωση καί τήν εἰλικρινή ἀγάπη. Τί ἔχετε νά πεῖτε πάνω σ᾿ αὐτό; (Σκέψεις Μελῶν…) Μέ τούς τσακωμούς καί τά μαλώματα δέν διορθώνονται τά πράγματα. Καλύτερα μέ τήν ἀγάπη καί τόν ἤρεμο τρόπο παρά μέ τόν θυμό καί τήν ἀγριότητα. «Ποτέ μέ θυμό μή ζητεῖτε νά διορθώσετε ὁ ἕνας τόν ἄλλο, διότι πειρασμός πειρασμό δέν βγάζει… Ὅταν βλέπεις ὅτι ὑπάρχει θυμός, ἄφησε πρός στιγμή τή διόρθωση. Καί ὅταν δεῖς ὅτι πέρασε ὁ θυμός καί ἦλθε εἰρήνη… τότε λές τά ὠφέλιμα. Ποτέ δέν εἶδα ἐγώ νά γίνει διόρθωση μέ θυμό, ἀλλά πάντοτε μέ ἀγάπη… Πάρε γιά παράδειγμα, τόν ἴδιο τόν ἑαυτό σου. Πότε ἡμερεύεις; Μέ τίς ὕβρεις ἤ μέ τήν ἀγάπη;», συμβουλεύει ὁ ὅσιος Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής. Πράγματι· μέ τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη διορθώνονται τά πράγματα. Ὁ Κύριος μας, τό αἰώνιο πρότυπό μας, ποτέ δέν θύμωνε, ἀλλά ἦταν πράος καί ταπεινός: «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. ια΄ 29). Ποτέ δέν ἤλεγχε μέ θυμό, ἀλλά μέ εὐγένεια καί ἀγάπη.
4. Ἐπίσης χρειάζεται καί μία προετοιμασία γιά τό καλό ξεκίνημα τῆς κάθε ἡμέρας. Διότι θά ἔλθουν καί τά ἀναπάντεχα καί πρέπει νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά τά ἀντιμετωπίσουμε σύμφωνα μέ τόν λόγο τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «Ἡτοιμάσθην καί οὐκ ἐταράχθην» (ψαλ. ριη΄ [118] 60).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ἐπειδή συχνά θυμώνουμε οἱ ἄνθρωποι, τό ἠθικό αἰσθητήριό μας ἔχει ἀμβλυνθεῖ. Πολλοί θεωροῦν τόν θυμό συνηθισμένο καί ἐλαφρό παράπτωμα, τό ὁποῖο δέν χρειάζεται οὔτε καί νά τό ἐξομολογηθοῦμε. Ἡ ἀλήθεια ὅμως, ὅπως μᾶς τήν παρουσιάζει ἡ Ἁγία Γραφή καί τήν ἀναλύουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί οἱ Ἅγιοι τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἐντελῶς διαφορετική. Ὁ θυμός καί ἡ ὀργή καί οἱ κραυγές εἶναι σοβαρές παρεκτροπές, πού τίς ἀποστρέφεται ὁ Θεός. Σβήνει ὁ θυμός μέ τήν καταφυγή μας στόν Θεό καί στήν Παναγία Μητέρα Του, μέ τήν πνευματική ζωή καί τόν ἁγιασμό μας, μέ τήν ἀναβολή τοῦ θυμοῦ, μέ τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη καί μέ τήν προετοιμασία μας, γιά νά ἀντιμετωπίζουμε μέ ψυχραιμία τά ἀναπάντεχα.
ΣΥΝΘΗΜΑ
«πᾶσα πικρία καί θυμός καί ὀργή καί κραυγή
καί βλασφημία ἀρθήτω ἀφ᾿ ὑμῶν σύν πάσῃ κακίᾳ»
(Ἐφεσ. δ΄ 31)
Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Νά πλησιάζεις συγχωρημένος…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2274/1/11/2022, σελ. 441-442.
