ΘΕΜΑ: «Δι᾿ ὑμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν…»
ΕΒΔΟΜΑΔΑ: 12-18 Δεκεμβρίου 2022
ΑΡΘΡΟ:
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Β΄ Κορ. η΄ 9
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: 1. † Ἀρχιμ. Χριστοφόρου Παπουτσοπούλου, «Χριστός ἐπί γῆς» (ὁ πτωχεύσας Θεός), σελ. 26-31, Ἀθήνα 19929. 2. Περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2077/15.12.22, σελ. 505-506.
Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Άρθρο
|
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Πλησιάζει ἡ μεγάλη δεσποτική ἑορτή τῆς Χριστιανοσύνης, «ἡ Μητρόπολη τῶν ἑορτῶν», ἡ κατά σάρκα Γέννηση τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Θά προσκυνήσουμε οἱ πιστοί Χριστιανοί τόν «δι᾿ ἡμᾶς νηπιάσαντα» Κύριο, ὁ Ὁποῖος «ἐν φάτνῃ κεῖται καί τήν οἰκουμένην σαλεύει». Θά Τόν προσκυνήσουμε ὡς φτωχό καί ἀδύναμο Βρέφος στό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ, ἐνῶ εἶναι πλούσιος λόγῳ τοῦ ἀπείρου μεγαλείου τῆς θεότητός Του, ὅπως θά δοῦμε στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά μελετήσουμε σήμερα.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Θά διαβάσουμε τό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγιογραφικοῦ Ἀναγνώσματος: Β΄ Κορ. η΄ 9: Κείμενο: 9 «γινώσκετε γάρ τήν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι δι᾿ ὑμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν, ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε». Ἑρμηνευτική ἀπόδοση: 9 Δέν εἶναι ἀνάγκη νά σᾶς δώσω διαταγή. Διότι γνωρίζετε καλά τήν χάρη πού ἔδειξε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός· διότι, ἐνῶ ἦταν πλούσιος λόγῳ τοῦ ἀπείρου μεγαλείου τῆς θεότητός Του, ἔγινε γιά σᾶς φτωχός. Καί φόρεσε τήν φτωχή ἀνθρώπινη φύση κι ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά γίνετε ἐσεῖς πλούσιοι πνευματικά μέ τήν πτωχεία Ἐκείνου.
Α΄ ΜΕΡΟΣ: «Δι᾿ ὑμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν…»
1. Τί σημαίνει «ὁ Θεός δι᾿ ὑμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν»; (Σκέψεις Μελῶν…) Τό ρῆμα «ἐπτώχευσε» συνήθως χρησιμοποιεῖται γιά ἐπιχειρήσεις πού δέν πηγαίνουν καλά, πέφτουν ἔξω καί κηρύσσουν πτώχευση. Ἐάν δέν ἦταν γραμμένο στήν Ἁγία Γραφή ὅτι «Ὁ Θεός ἐπτώχευσε», δέν θά τό πιστεύαμε. Ἀλλά εἶναι τό ἐπιτυχέστερο ρῆμα, ὅπως καί τό ρῆμα «ἐκένωσεν ἑαυτόν», γιά νά ἀποδώσουν «τό μέγα τῆς εὐσεβείας μυστήριον», τό ὅτι δηλαδή ὁ «Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί» (Α΄ Τιμ. γ΄ 16). Ὁ ἄπειρος καί παντοδύναμος Θεός, ἐνῶ ἦταν πλούσιος λόγῳ τοῦ ἀπείρου μεγαλείου τῆς θεότητός Του, ἔγινε γιά μᾶς τούς ἀνθρώπους φτωχός. Ἑκουσίως βεβαίως φτωχός, ὄχι ἐξ ἀνάγκης, ὅπως οἱ ἐπιχειρήσεις.
2. Ποιά γεγονότα ἀποδεικνύουν τήν ἑκούσια πτωχεία τοῦ Κυρίου μας; (Σκέψεις Μελῶν…) Τό ὅτι ἀνέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση καί ἔγινε ἄνθρωπος καί ἔπαθε ὅσα ἔπαθε. «Διά τοῦ σάρκα ἀναλαβεῖν καί γενέσθαι ἄνθρωπον καί παθεῖν ἅπερ ἔπαθε», ἑρμηνεύει ὁ ἱερός Χρυσόστομος (Ὁμιλία ΙΖ΄ εἰς τήν Β΄πρός Κορινθίους, ΕΠΕ 19, 454). Τό ὅτι συγκατέβη ἀπό τό ὕψος τῆς δόξης Του καί γεννήθηκε ὡς πτωχό καί ἀδύναμο Βρέφος στό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Τό ὅτι ἀνακλίθηκε σέ φάτνη ἀλόγων, σέ παχνί δηλαδή μέ ἄχυρα καί ξερά χόρτα. Τό ὅτι περιτυλίχθηκε μέ πτωχικά σπάργανα καί συντροφεύθηκε ἀπό τά ἄλογα ζῶα. Γεμάτος θαυμασμό ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφωνεῖ: «Μαραγκό βλέπω καί φάτνη, βρέφος καί σπάργανα, παρθένα λεχώνα, χωρίς νά ἔχει οὔτε καί τά πιό ἀναγκαῖα, ὅλα γεμάτα ἀπό φτώχια, ὅλα γεμάτα ἀπό ἀνέχεια. Πῶς, ἐνῶ εἶναι πλούσιος, πτώχευσε γιά χάρη μας; Πῶς δέν εἶχε οὔτε κρεβάτι οὔτε στρῶμα, ἀλλά τοποθετήθηκε σέ μιά ξερή φάτνη;» (Λόγος Β΄ εἰς τό Γενέθλιον τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ΕΠΕ 35, 485). Ἀλλά καί στή συνέχεια καταδέχθηκε νά ὑποβληθεῖ σέ ὅλες τίς διατάξεις τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου, Αὐτός πού εἶναι ὁ Νομοδότης. Γνώρισε ἀπό νήπιο τίς στερήσεις καί τήν προσφυγιά. Ἀργότερα ἐργαζόταν ὡς μαραγκός σέ χειρωνακτική ἐργασία. Ἔζησε ὡς ἀκτήμων, χωρίς νά ἔχει τίποτε δικό Του, οὔτε ποῦ «νά κλίνει τήν κεφαλή Του» (Λουκ. θ΄ 58). Ὅταν ἄρχισε τή δημόσια δράση Του, πραγματοποίησε ὅλες τίς ἱερασποστολικές περιοδεῖες Του πεζός. Καί μάλιστα σέ περιοχή ὅπου τό κλίμα εἶναι θερμό καί οἱ θερμοκρασίες ὑψηλές. Στό φρέαρ τοῦ Ἰακώβ ἔφθασε καταμεσήμερο, «κεκοπιακώς ἐκ τῆς ὁδοιπορίας» (Ἰω. δ΄ 6). Ὅσες φορές χρειάστηκε νά διαπεράσει τή θάλασσα τῆς Τιβεριάδος μέ πλοιάριο, διέθεταν τό πλοιάριο ἄλλοι, διότι ὁ Ἴδιος δέν εἶχε δικό Του κανένα μεταφορικό μέσο. Κατά τή θριαμβευτική εἴσοδό Του στά Ἱεροσόλυμα χρησιμοποίησε «πῶλον ὄνου», πού τόν ζήτησαν οἱ μαθητές Του δανεικό. Τόν Μυστικό Δεῖπνο δέν εἶχε δικό Του σπίτι νά τόν παραθέσει στούς μαθητές Του, ἀλλά τούς φιλοξένησε γνωστή οἰκογένεια, ἡ ὁποία διέθεσε τό Ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ καί τά παρατιθέμενα τρόφιμα. Γυμνός παρέδωσε τό Πνεῦμα Του ἐπάνω στόν Σταυρό καί τάφηκε ὡς ξένος σέ ξένο τάφο! Μέ δυό λόγια, ἀπό τή θεία Γέννηση μέχρι τόν Σταυρό καί τόν Τάφο ὁλόκληρη ἡ ζωή τοῦ Κυρίου μας ἦταν μιά συνεχής πορεία ἑκούσιας πτωχείας.
3. Τί σημαίνει ἡ ἑπόμενη φράση «πλούσιος ὤν»; (Σκέψεις Μελῶν…). Σημαίνει ὅτι ὁ Κύριος μέ τήν ἐνανθρώπησή Του δέν ἔχασε αὐτό πού ἦταν, ἀλλά προσέλαβε καί αὐτό πού δέν ἦταν: «…ὅ γάρ ἦν διέμεινε, Θεός ὤν ἀληθινός· καί ὅ οὐκ ἦν προσέλαβεν, ἄνθρωπος γενόμενος διά φιλανθρωπίαν» (πρῶτο Ἰδιόμελο τοῦ Μεγάλου Ἑσπερινοῦ τῶν Χριστουγέννων). Μέ τήν ἐνανθρώπησή Του δέν στερήθηκε ὅσα προηγουμένως εἶχε, ἀλλά παρέμεινε «Θεός ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀκατάληπτος, δόξαν ἔχων ἀπόρρητον, φῶς ἀνεκλάλητον, μεγαλωσύνην ἀνείκαστον (=ἀπερίγραπτη). Παρέμεινε ὁ Πάνσοφος, ὁ Πανάγαθος, ὁ Παντοδύναμος, ὁ ἀπειροτέλειος Θεός, ὁ Κυβερνήτης ὅλου τοῦ κόσμου, ὁ ἐξουσιαστής τοῦ παντός. Αὐτός πού συνέχει καί συγκρατεῖ τήν ὅλη Δημιουργία, Αὐτός πού κάθεται «ἐν δόξῃ ἐπί θρόνου θεότητος» μαζί μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Β΄ ΜΕΡΟΣ: «…ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε»
1. Γιατί ἔγινε ὁ Κύριος φτωχός; Τί μᾶς χαρίζει μέ τήν πτώχευσή Του; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἔγινε φτωχός, γιά νά πλουτίσουμε ἐμεῖς πνευματικά μέ τήν πτωχεία Ἐκείνου.
Μέ τί εἴδους πλοῦτο μᾶς πλουτίζει; Μέ «τήν γνῶσιν τῆς εὐσεβείας», μέ «τόν τῶν ἁμαρτημάτων καθαρισμόν», μέ «τήν δικαιοσύνην (τήν ἀρετή)», μέ «τόν ἁγιασμόν», μέ «τά μύρια ἅ παρέσχεν ὑμῖν ἀγαθά καί μέλλει παρέχειν» (δηλαδή μέ τά ἀγαθά τῆς αἰωνίου Βασιλείας Του), ἀπαντᾶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος (ΕΠΕ 19, 454). Μέ ἁπλούστερα λόγια, μᾶς πλούτισε μέ τόν πλοῦτο τῆς θεογνωσίας, τόν πλοῦτο τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν μας, τόν πλοῦτο τῶν ἀρετῶν, τόν πλοῦτο τοῦ ἁγιασμοῦ μας, τόν πλοῦτο τῶν θείων χαρίτων καί εὐλογιῶν Του, τόν πλοῦτο τῆς υἱοθεσίας, τόν πλοῦτο τῆς κληρονομίας τῆς οὐρανίου Βασιλείας Του. Μᾶς δώρισε τόν πλοῦτο τῆς γνώσεως «τῶν μυστηρίων τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ». Ἄνοιξε τούς θησαυρούς τῆς Χάριτός Του καί μᾶς δώρισε ἄφθονα τά πνευματικά Του χαρίσματα. Μᾶς ἔκανε «πλουσίους ἐν πίστει» (Ἰακ. β΄ 5). Ἤμασταν νεκροί πνευματικά καί μᾶς ζωογόνησε. Πρόσθεσε στή μία Χάρι καί ἄλλη Χάρι καί μᾶς ἔκανε «κοινωνούς θείας φύσεως» (Β΄ Πέτρ. α΄ 4). Μᾶς ἀνέδειξε παιδιά «κατά χάριν» τοῦ οὐρανίου Πατρός, «τέκνα Θεοῦ» (Α΄ Ἰω. γ΄ 2) καί κληρονόμους τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Διότι ἐφόσον εἴμαστε τέκνα Θεοῦ, εἴμαστε καί κληρονόμοι τῆς Βασιλείας Του: «Εἰ δέ τέκνα, καί κληρονόμοι, κληρονόμοι μέν Θεοῦ, συγκληρονόμοι δέ Χριστοῦ» (Ρωμ. η΄ 17)
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς προσθέτει ὅτι ὁ Κύριος «ταπεινωθείς καί πτωχεύσας τό καθ᾿ ἡμᾶς τά κάτω πεποίηκεν ἄνω, μᾶλλον δέ πρός ἕν συνήγαγεν» (ΕΠΕ 11, 460), ἔκανε ἐπάνω τά κάτω, ἤ μᾶλλον συνήγαγε τά δύο σέ ἕνα, ἀναμειγνύοντας τήν ἀνθρωπότητα μέ τή θεότητα, κι ἔτσι ὑπέδειξε σέ ὅλους τήν ταπείνωση ὡς ὁδό πού φέρει πρός τά ἄνω, παρουσιάζοντας σήμερα τόν Ἑαυτό του ὡς παράδειγμα σέ ἀνθρώπους καί σέ ἁγίους ἀγγέλους. Ὑπάρχει μεγαλύτερος πλοῦτος ἀπό αὐτόν, ἀπό τό ὅτι μᾶς ἑνώνει μέ τή θεότητά Του, μᾶς κάνει θεούς «κατά χάριν» καί μᾶς ἀνεβάζει ἀπό τή γῆ στόν οὐρανό;
Γ΄ ΜΕΡΟΣ: Τό δικό μας καθῆκον
Ἐφόσον ὁ Κύριος «δι᾿ ἡμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν, ἵνα ἡμεῖς τῇ Ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν», ποιό εἶναι τό δικό μας καθῆκον; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Νά εὐχαριστήσουμε καί νά δοξάσουμε τόν «δι᾿ ἡμᾶς νηπιάσαντα Κύριον», ὅπως οἱ ἄγγελοι, οἱ ποιμένες καί οἱ Μάγοι. β) Νά κάνουμε φάτνη τήν ἀγωνιστική ψυχή μας, γιά νά ἔλθει νά κατοικήσει τό θεῖο Βρέφος τῆς Βηθλεέμ. Ὅπως οἱ ποιμένες, ἔτσι κι ἐμεῖς ἄς ἔλθουμε σπεύδοντας στό σπήλαιο τῆς Γεννήσεως, στούς ἱερούς Ναούς μας, γιά νά λειτουργηθοῦμε, νά κοινωνήσουμε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί νά γιορτάσουμε «θεοπρεπῶς» ἀληθινά Χριστούγεννα μέ τόν Χριστό στήν καρδιά μας. γ) Ἐπίσης νά ἀξιοποιήσουμε τόν πνευματικό πλοῦτο πού μᾶς χάρισε ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἀνυψωθοῦμε πνευματικά: «Χριστός ἐπί γῆς, ὑψώθητε»! δ) Ἐφόσον ὁ Κύριος «ἐπτώχευσε δι᾿ ἡμᾶς», νά γιορτάσουμε τίς ἅγιες ἡμέρες τῶν ἑορτῶν μέ ἐλαχιστοποίηση τῶν ὑλικῶν μας ἀπαιτήσεων, μέ λιτότητα στό φαγητό, τόν ρουχισμό καί τούς στολισμούς μας. Νά γιορτάσουμε ὄχι μέ λουκούλεια γεύματα καί ξεφαντώματα, ἀλλά θεϊκά· ὄχι κοσμικά, ἀλλά ὑπερκόσμια, ἀπολαμβάνοντας πρωτίστως καί κυρίως ὄχι «τά τῆς πλάσεως, ἀλλά τά τῆς ἀναπλάσεως», ὅπως διδάσκει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Δέν ἔχουν προτεραιότητα στά Χριστούγεννα ὁ στολισμός τῶν δρόμων, ὁ στολισμός τοῦ χριστουγεννιάτικου δένδρου καί τά περίτεχνα ἐδέσματα τῶν μαγείρων, ἀλλά ἡ συμμετοχή μας στό θεϊκό Tραπέζι. ε) Νά ἐκδηλώσουμε ἔμπρακτη τήν ἀγάπη μας στούς ἐνδεεῖς συνανθρώπους μας, προσφέροντας χαρούμενα καί ἁπλόχερα στούς κοντινούς καί μακρινούς πού στεροῦνται τῶν βασικῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν ὄχι μόνο ἀπό τό περίσσευμα, ἀλλά καί ἀπό τό ὑστέρημά μας. Προσφέροντας ἀπό τό ὑστέρημά μας σ᾿ αὐτούς πού ἔχουν ἀνάγκη, δείχνουμε τήν ἀγάπη μας στόν ἴδιο τόν Θεό.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ «ἐκένωσεν ἑαυτόν μορφήν δούλου λαβών…» (Φιλιπ. β΄ 7). Πῆρε μορφή δούλου καί ἔγινε ὅμοιος μέ τούς ἀνθρώπους. Γεννήθηκε σέ μιά σπηλιά ἀπό φτωχή Παρθένο μέ συνθῆκες ἐσχάτης πτωχείας. Ὅσα προσλαμβάνει εἶναι ὅλα φτωχικά, «ἵνα ἡσύχως πρός σωτηρίαν ἀγρεύσῃ τόν ἄνθρωπον». Ἔγινε φτωχός, γιά νά πλουτισουμε ἐμεῖς πνευματικά. Μᾶς καλεῖ νά γιορτάσουμε ταπεινά τά Χριστούγεννα, μέ μετάνοια, μέ ἐκζήτηση τοῦ θείου ἐλέους, μέ ὑπομονή, μέ ἐγκαρτέρηση. Μόνο ἔτσι θά καταλάβουμε τήν ἀγάπη, τή χαρά, τήν εἰρήνη, τήν ἐλπίδα πού ἦρθε νά φέρει ὁ Χριστός στόν κόσμο. Αὐτό εἶναι τό βαθύτερο νόημα τῶν Χριστουγέννων. Αὐτός ὁ ἀληθινός πλοῦτος, πού προκύπτει μέσα ἀπό τήν κατά Θεόν πτωχεία, πού μέ τήν ἐνανθρώπησή Του μᾶς δίδαξε.
ΣΥΝΘΗΜΑ
«Δι᾿ ὑμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν,
ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε» (Β΄ Κορ. η΄ 9)
* Ἡ Ἀδελφότης μας εὔχεται σέ ὅλα τά Μέλη τῶν Φιλικῶν Κύκλων νά ἑορτάσουμε μέ εἰρήνη, ὑγεία καί χαρά ἀληθινά Χριστούγεννα μέ τόν Χριστό στήν καρδιά μας. *Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Μακάριοι οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2272/1.10/22/σελ. 401-402.
