Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Καθώς πλησιάζει πρός τό τέλος της ἡ Ἐπιστολή, τήν ὁποία μελετᾶμε ἐφέτος, ἀποκτᾶ ἀκόμη περισσότερο πρακτικό χαρακτήρα. Ὁ ἅγιος Ἀπόστολος δίνει στούς Θεσσαλονικεῖς ὁρισμένες βασικές ὁδηγίες γιά τήν προσωπική καί κοινωνική τους ζωή, οἱ ὁποῖες, ὅπως θά δοῦμε, ἐνδιαφέρουν ἄμεσα καί ὅλους μας. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι διαχρονικός. Ἀναφέρεται σέ θέματα, τά ὁποῖα ἐνδιαφέρουν τούς πιστούς ὅλων τῶν ἐποχῶν. Αὐτό ἰσχύει καί γιά τήν περικοπή τῆς σημερινῆς συμμελέτης μας.
Μελέτη περικοπῆς: Α΄ Θεσ. ε΄ 12-14
1. Ἀρχίζει μέ τό ρῆμα «ἐρωτῶμεν», πού σημαίνει «παρακαλοῦμε». Τί φανερώνει αὐτή ἡ ἀρχή τῶν λόγων του; Τήν ταπείνωσή του ἀλλά καί τήν ἄριστη παιδαγωγική μέθοδό του. «Καίτοι ἦτο ὁ Ἀπόστολος καί ὁ διδάσκαλος καί ὁ πνευματικός πατήρ τῶν Θεσσαλονικέων, ἐν τούτοις δέν ὁμιλεῖ πρός αὐτούς ἐπιτακτικῶς, ἀλλά τούς παρακαλεῖ ὑποδεικνύων αὐτοῖς τά ὀρθά καί ὠφέλιμα» (π. Εὐσέβιος).
Τί δέ τούς ζητεῖ, τί παρακαλεῖ νά προσέξουν καί νά πράξουν; «εἰδέναι τούς κοπιῶντας ἐν ὑμῖν καί προϊσταμένους ὑμῶν ἐν Κυρίῳ καί νουθετοῦντας ὑμᾶς». Πῶς ἑρμηνεύει ὁ ἀείμνηστος Π. Ν. Τρεμπέλας τό ἀπαρέμφατο «εἰδέναι»; «Νά ἀναγνωρίζετε καί νά σέβεσθε». Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἑρμηνεύει τίς λέξεις «ἐρωτῶμεν… εἰδέναι τούς κοπιῶντας…» μέ τή φράση «σᾶς παρακαλῶ νά τιμᾶτε τούς διδασκάλους σας». Σάν νά τούς λέει, νά ἀναγνωρίζετε τόν κόπο τῶν διδασκάλων καί προϊσταμένων σας, νά ἔρχεσθε στή θέση τους καί νά κατανοεῖτε «τήν δυσκολίαν τῶν καθηκόντων των καί τήν βαρεῖαν των εὐθύνην» (Π. Ν. Τρεμπέλας).
Τί σημαίνει ἡ συμβουλή αὐτή; Πρωτίστως συνιστᾶ ὁ Ἀπόστολος νά ὑπάρχει τάξη καί κάποια ἱεράρχηση μέσα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλίμονο ἐάν ἐπικρατήσει πνεῦμα ἀναρχίας στήν Ἐκκλησία καί ἐάν δέν ἀναγνωρίζουν οἱ πιστοί τό κύρος, τή θέση ἀλλά καί τό βάρος τῆς ἀποστολῆς τῶν πνευματικῶν προϊσταμένων τους. Βεβαίως αὐτό ὑπονοεῖ καί προϋποθέτει ὅτι καί οἱ προϊστάμενοι καί ὑπεύθυνοι ὀφείλουν νά προσέχουν στή ζωή καί διακονία τους, ἔτσι ὥστε νά ἐμπνέουν φυσικά καί ὄχι ἀναγκαστικά τόν σεβασμό καί τήν τιμή τῶν πιστῶν πρός αὐτούς (βλ. Κολασ. δ΄ 17, Α΄ Τιμ. δ΄ 12).
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος σχολιάζοντας τόν λόγο αὐτό σημειώνει τά ἑξῆς ὡς πρός τό χρέος μας ἀπέναντι στούς ἱερεῖς, πού εἶναι προϊστάμενοί μας ἐν Κυρίῳ: «Ἄν μέν ἄνθρωπός σου προστῇ πρός ἄνθρωπον, πάντα πράττεις, πᾶσαν ὁμολογεῖς χάριν (=ἐάν κάποιος ἄνθρωπος σέ προστατεύει ἐνώπιον ἄλλου ἀνώτερου προσώπου στήν ὑπηρεσία σας, τό ἀναγνωρίζεις καί φροντίζεις νά δείχνεις τήν τιμή καί εὐγνωμοσύνη σου ἀπέναντί του)· οὗτος δέ πρός τόν Θεόν προΐσταταί σου καί οὐχ ὁμολογεῖς χάριν; Καί πῶς προΐσταται φησίν; Ὅτι εὔχεται ὑπέρ σοῦ, ὅτι τῇ πνευματικῇ δωρεᾷ τῇ τοῦ βαπτίσματος ὑπηρετεῖται, ἐπισκέπτεται, παραινεῖ καί νουθετεῖ, μέσαις νυξίν (=μεσάνυχτα), ἄν καλέσῃς, ἥκει (=ἔρχεται νά σέ βοηθήσει)… Σύ μέν καί… τρυφᾷς καί βίον αἱρῇ (=ἐκλέγεις) ἐμπορικόν, ὁ δέ ἱερεύς πρός τοῦτο ἑαυτόν ἀπησχόλησεν. οὐδείς αὐτῷ βίος ἕτερος, ἀλλά περί τήν ἐκκλησίαν στρέφεται» (ΕΠΕ 22, 550-552). Δέν μπορεῖ νά ζήσει ὁ ἱερέας ὅπως θέλει καί ὅπως ζοῦν οἱ ἄλλοι. Στερεῖται πολλά ἀπό ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἀπολαμβάνουν οἱ ὑπόλοιποι πιστοί. Ἔχει ἀφοσιωθεῖ στό ἱερό ἔργο τῆς ἱερωσύνης καί ποιμαντικῆς διακονίας. Καί ὡς καλός ποιμήν εἶναι ἕτοιμος νά κοπιάσει καί νά θυσιασθεῖ γιά τήν ὠφέλεια τοῦ ποιμνίου του.
Μέ ὅλα ὅσα ἀναφέραμε εἶναι σάν νά μᾶς λέει ὁ Ἀπόστολος: «Βλέπετε, ἀδελφοί μου Χριστιανοί, ποίαν προστασίαν λαμβάνετε ἀπό τούς ἀρχιερεῖς καί ἱερεῖς, καί πνευματικούς σας πατέρας καί διδασκάλους; Λοιπόν διά τήν προστασίαν αὐτήν, τιμᾶτε καί ἐσεῖς αὐτούς καί περιποιεῖσθε» (Ἅγιος Νικόδημος).
Μήπως διδάσκει ἐδῶ ἔμμεσα ὁ Ἀπόστολος καί τούς ἱερεῖς; Μάλιστα. Ὑπενθυμίζει ὅτι ὀφείλουν νά εἶναι πρόθυμοι σέ κόπους χάριν τῆς διαποιμάνσεως τῶν λογικῶν ποιμνίων τους καί νά ἐπιμελοῦνται τό ἔργο τῆς νουθεσίας καί παιδαγωγίας τῶν πνευματικῶν τους τέκνων, ὅσο δύσκολο καί ἄν εἶναι αὐτό.
2. Τί ἀναφέρει στή συνέχεια ὁ Ἀπόστολος ὡς πρός τό χρέος μας ἀπέναντι στούς πνευματικούς μας πατέρες καί διδασκάλους; «Ἡγεῖσθαι αὐτούς ὑπερεκπερισσοῦ ἐν ἀγάπῃ διά τό ἔργον αὐτῶν». Ὁ π. Εὐσέβιος ἑρμηνεύει τήν τρισύνθετη λέξη «ὑπερεκπερισσοῦ» μέ τίς λέξεις «μεγάλως, ὑπερβαλλόντως». Καί προσθέτει: «Νά τιμᾶτε αὐτούς ἔχοντες ἀγάπην πρός αὐτούς. Μαζί μέ τήν πρός αὐτούς ἐκτίμησιν πρέπει νά ἔχετε καί ἀγάπην πρός αὐτούς. Ἡ τιμή δέ αὕτη καί ἡ ἀγάπη ἁρμόζει πρός αὐτούς διά τό ἔργον αὐτῶν τό πνευματικόν καί ὑψηλόν». Ὅταν τιμᾶται δεόντως ὁ ἱερέας, φιλοτιμεῖται καί κοπιάζει περισσότερο γιά τήν ἐπιτέλεση τοῦ ἱεροῦ ἔργου του.
Ὡς πρός τήν τιμή πού ὀφείλουμε πρός τούς ἱερεῖς μας, γιά τό ἔργο τους, γράφει πάλι ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ὁ τόν Χριστόν ἀγαπῶν, οἷος ἄν ᾖ ὁ ἱερεύς (=ὅποιος καί ἄν εἶναι ὁ ἱερέας), ἀγαπήσει αὐτόν, ὅτι δι’ αὐτοῦ τῶν φρικτῶν μυστηρίων ἐπέτυχεν» (ΕΠΕ 22, 552). Εἶναι ὀρθό νά ἐπηρεαζόμαστε ἀπό τήν τυχόν ἐσφαλμένη συμπεριφορά τῶν κληρικῶν μας; Ὄχι, διότι καί αὐτοί εἶναι ἄνθρωποι. Δέν μᾶς σώζει ὁ ἱερέας μέ τήν προσωπική ζωή του, ἀλλά μέ τή Χάρι τῆς ἱερωσύνης του. Ὅ,τι καί ἄν εἶναι ὁ ἱερέας, ἐάν μᾶς βαπτίσει, εἴμαστε βαπτισμένοι· ἐάν τελέσει ἐπίσης ὁποιοδήποτε Μυστήριο, ἔρχεται μέσῳ αὐτοῦ σ’ ἐμᾶς ἡ ἁγιαστική καί σωτήρια θεία Χάρις. Θά δώσει δέ ἐκεῖνος λόγο γιά τίς πράξεις του ἐνώπιον τοῦ Κυρίου καί δέν εἴμαστε ἐμεῖς οἱ κριτές. Τό ἁμάρτημα τῆς ἱεροκατηγορίας εἶναι μέγιστο (βλ. Πράξ. κγ΄ 5). Ἀντί νά σχολιάζουμε τή ζωή τῶν κληρικῶν καί νά κατακρίνουμε καί ἁμαρτάνουμε, ἄς προσευχόμαστε μέ θερμότητα ψυχῆς καί μέ εἰλικρινή ἀγάπη γι’ αὐτούς. Μᾶς τό τονίζει διαρκῶς ἡ Ἐκκλησία. Τό θυμάστε; «Ὑπέρ τοῦ πατρός καί Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν… τοῦ τιμίου Πρεσβυτερίου… τῆς ἐν Χριστῷ Διακονίας τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν». Αὐτός πού θέλει τόν ἱερέα νά εἶναι ἅγιος καί ἱκανός, θά εἶναι ἀναπολόγητος ἐάν ἐμποδίσει τό καλύτερο καί εὐφυέστερο ἀπό τά παιδιά του νά γίνει ἱερέας.
Γιατί ἄραγε προσθέτει στόν 13ο στίχο ὁ Ἀπόστολος καί τή φράση «εἰρηνεύετε ἐν ἑαυτοῖς»; Διότι ἔχει σχέση ἄμεση μέ τά προηγούμενα. Πῶς τό ἐννοεῖτε αὐτό; Ἐάν προσέχουν οἱ ἱερεῖς στή ζωή τους, οἱ δέ λαϊκοί στά σχόλιά τους εἰς βάρος τῶν κληρικῶν, θά εἰρηνεύουμε μεταξύ μας.
Μή λησμονοῦμε δέ ὅτι ὁ μισόκαλος Διάβολος ἐπιτίθεται διαρκῶς ἐναντίον τῶν κληρικῶν, διότι αὐτοί εἶναι οἱ «ἀξιωματικοί» τοῦ στρατεύματος τῆς Ἐκκλησίας καί ἐάν τούς ρίξει σέ κάποιο παράπτωμα, ἐπιτυγχάνει μεγάλη φθορά στούς ἁπλούς πιστούς. Δέν πρέπει ἑπομένως νά ἀντιμετωπίζουν καί τήν ἐχθρότητα τῶν πιστῶν τους. Ἀντίθετα, ὅσο ἐξαρτᾶται ἀπό ἐμᾶς, νά βοηθοῦμε καί νά συμπαραστεκόμαστε στούς κληρικούς μας μέ κάθε τρόπο, γιά νά βοηθοῦνται καί στά ἔργα τους καί στό νά ζοῦν ἀξίως τῆς ὑψηλῆς ἀποστολῆς τους.
3. Ὁ 14ος στίχος περιλαμβάνει τέσσερις προτροπές. Κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο, «ἐνταῦθα πρός τούς ἄρχοντας διαλέγεται» ὁ Ἀπόστολος (ΕΠΕ 22, 552). Ἐνῶ δηλαδή προηγουμένως ὑπέδειξε στούς πιστούς τά καθήκοντά τους πρός τούς πνευματικούς πατέρες, τώρα ὑποδεικνύει ἀντίστοιχα καί τά καθήκοντα τῶν πνευματικῶν πατέρων πρός τούς πιστούς. Ὁ λόγος ὅμως μπορεῖ νά γενικευθεῖ καί νά καλύψει καί τίς σχέσεις μεταξύ τῶν πιστῶν, μάλιστα δέ ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἔχουν μεγάλη πείρα πνευματικῆς ζωῆς πρός ἐκείνους πού εἶναι ἀκόμη ἀσθενεῖς καί ἀκατάρτιστοι πνευματικά.
Σᾶς κάνουν ἐντύπωση οἱ λέξεις πού χρησιμοποιεῖ ὁ Ἅγιος γιά νά παρουσιάσει τό χρέος τῶν καταρτισμένων πιστῶν πρός τούς ἀκατάρτιστους καί ἀδύναμους; «Νουθετεῖτε τούς ἀτάκτους». Δηλαδή; «Μήν ἐπιπλήττετε, λέγει, ἐσεῖς οἱ διδάσκαλοι μέ ἐξουσίαν καί αὐθάδειαν τόν ἄτακτον λαόν τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά νά τόν νουθετῆτε μέ πραότητα» (Ἅγιος Νικόδημος). Ποιοί εἶναι οἱ ἄτακτοι; «Ἀτάκτους ἐννοεῖ τούς ἀκαταστάτους, τούς μή ἔχοντας οὐδεμίαν σειράν καί τάξιν εἰς τόν βίον καί τά ἔργα αὐτῶν, τούς ρεμβάζοντας καί διερχομένους ἀσκόπως τόν καιρόν των. Ἐννοεῖ ἀκόμη καί τούς ὁπωσδήποτε παρεκτρεπομένους» (π. Εὐσέβιος). Μέ τή νουθεσία καί πραότητα ἐπιτυγχάνονται συνήθως πολύ καλύτερα ἀποτελέσματα ἀπό ὅ,τι μέ τόν ἄγριο καί ἀπότομο τρόπο (βλ. καί Πράξ. κ΄ 31, Β΄ Θεσ. γ΄ 15).
«Παραμυθεῖσθε τούς ὀλιγοψύχους». Ποιός εἶναι ὁ ὀλιγόψυχος; «Ἐκεῖνος ὁ Χριστιανός, ὁποῦ δέν ὑποφέρει πειρασμόν, ἀλλά παρευθύς ἀποκάμνει καί ἀπελπίζεται» (Ἅγιος Νικόδημος). Οἱ ὀλιγόψυχοι «μέ τό παραμικρόν τά χάνουν καί δέν ἀντέχουν οὐδέ εἰς τήν πλέον ἀσήμαντον δοκιμασίαν… δέν εἶναι γενναιόψυχοι» (π. Εὐσέβιος). Ποιό εἶναι τό χρέος τῶν ἰσχυρῶν πρός αὐτούς; Ἡ παραμυθία. Δηλαδή ἡ παρηγορία, ἡ τόνωση, ἡ ἐνίσχυση καί συμπαράσταση (βλ. καί Α΄ Κορ. ιδ΄ 3).
«Ἀντέχεσθε τῶν ἀσθενῶν». Ποιούς ἀσθενεῖς ἐννοεῖ; Πρῶτα-πρῶτα «τούς ἀσθενεῖς εἰς τήν πίστιν» (Ἅγιος Νικόδημος). Ἀλλά καί τούς ἀσθενικούς καί ἀδύναμους χαρακτῆρες καί γενικότερα ὅσους καταβάλλονται ψυχοσωματικά ἀπό τίς ἀσθένειες. Ὅλοι αὐτοί ἔχουν ἀνάγκη ὑποστηρίξεως. «Ἀντέχεσθε», ὑποστηρίζετε, «ἀντιλαμβάνεσθε αὐτῶν, ἀνέχεσθε τούτους καί καταλλήλως βοηθεῖτε καί στηρίζετε τούτους» (π. Εὐσέβιος). Ἀνάλογα ἀναφέρει ὁ Ἀπόστολος καί στήν πρός Ρωμαίους Ἐπιστολή: «Τόν ἀσθενοῦντα τῇ πίστει προσλαμβάνεσθε» (ιδ΄ 1) καί «Ὀφείλομεν ἡμεῖς οἱ δυνατοί τά ἀσθενήματα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν» (ιε΄ 1). Ποιός δέ ἀπό ἐμᾶς νομίζει ὅτι εἶναι ἀπόλυτα ὑγιής στήν πίστη καί δέν κινδυνεύει νά ἀσθενήσει καί δέν ἔχει ἑπομένως ἀνάγκη στηριγμοῦ; Ὅλοι μας, ἄλλος λιγότερο, ἄλλος περισσότερο, ἄλλος σήμερα, ἄλλος αὔριο, παρουσιάζουμε ἐκδηλώσεις ἀσθένειας καί χρειαζόμαστε ἀντιστήριγμα.
ΣΥΝΘΗΜΑ: «Ἐρωτῶμεν δέ ὑμᾶς ἀδελφοί, εἰδέναι τούς κοπιῶντας ἐν ὑμῖν καί προϊσταμένους ὑμῶν ἐν Κυρίῳ» (Α΄ Θεσ. ε΄ 12).
