Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Καθώς τελειώνει ἡ Α΄ πρός Θεσσαλονικεῖς Ἐπιστολή, τήν ὁποία μᾶς ἀξίωσε ὁ Θεός νά συμμελετήσουμε ἐφέτος, διακρίνουμε κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμά της: Ἔχει μικρές φράσεις, μέ τίς ὁποῖες ὁ Ἀπόστολος μέ σύντομο τρόπο δίνει σπουδαῖες συμβουλές καί προτροπές στούς παραλῆπτες καί ἀναγνῶστες τῆς Ἐπιστολῆς. Μέ δύο – τρεῖς λέξεις λέει πολλά καί μεγάλα. Εἴδαμε ἤδη τήν προτροπή «πάντοτε χαίρετε». Θά δοῦμε σήμερα καί ἄλλες σύντομες ἀλλά καί περιεκτικότατες προτροπές.
Μελέτη περικοπῆς: Α΄ Θεσ. ε΄ 17-18
1. Τί μᾶς προτρέπει ὁ Ἅγιος στόν πρῶτο στίχο τῆς περικοπῆς μας; Νά προσευχόμαστε ἀδιαλείπτως. Ἔχει ἄραγε σχέση ἡ προτροπή αὐτή μέ τήν προτροπή «πάντοτε χαίρετε», πού μᾶς ἔδωσε πρίν ἀπό αὐτήν; Μάλιστα. «Ἐδῶ δείχνει ὁ μέγας Παῦλος εἰς τούς Χριστιανούς στράταν καί μέθοδον, διά μέσου τῆς ὁποίας ἔχουν νά χαίρουν πάντοτε. Αὕτη δέ ἡ στράτα καί μέθοδος εἶναι ἡ συνεχής προσευχή… δι’ ὅ,τι ὅποιος συνηθίσῃ νά συνομιλῇ μέ τόν Θεόν διά τῆς προσευχῆς… αὐτός εἶναι φανερόν, ὅτι θέλει ἔχει παντοτινήν καί ἄπαυστον χαράν εἰς τήν καρδίαν του» (Ἅγιος Νικόδημος). Μέ τή συνεχή προσευχή καί τήν ἀδιάκοπη ἐξάρτησή μας ἀπό τόν Θεό δέν ἐπιτρέπουμε στίς ἀφορμές καί αἰτίες τῆς λύπης νά εἰσβάλουν στήν ψυχή μας καί νά τήν καταλάβουν. Ἡ προσευχή μᾶς θωρακίζει ἀπό κάθε πλευρά.
Πῶς ὅμως κατανοεῖτε τήν ἀδιάλειπτη προσευχή; Εἶναι ἐφικτό νά προευχόμαστε διαρκῶς; Δέν θά ἐργαζόμαστε, λοιπόν; Δέν θά συνομιλοῦμε μέ τούς συνανθρώπους μας; Δέν θά κοιμόμαστε;
Οἱ ἱεροί Πατέρες ἐπεξηγοῦν μέ ὑπέροχο τρόπο αὐτή τή θεϊκή προτροπή καί μᾶς βοηθοῦν νά κατανοήσουμε βαθύτερα τό νόημά της. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει: «Μνημονευτέον Θεοῦ μᾶλλον ἤ ἀναπνευστέον». Νά ἐνθυμούμαστε δηλαδή τόν Θεό καί νά στρέφεται πρός Ἐκεῖνον ὁ νοῦς μας φυσικά καί ἀβίαστα, πολύ συχνότερα καί περισσότερο ἀπ᾿ ὅσο ἀναπνέουμε. Καί συνεχίζει: Ὅπως ὁ Νόμος τοῦ Μωϋσῆ παραγγέλλει στόν ἄνθρωπο «κοιταζόμενον (=ὅταν πέφτει νά κοιμηθεῖ), διανιστάμενον (=ὅταν ξυπνᾶ), ὁδοιποροῦντα, ὁτιοῦν ἄλλο πράττοντα», νά ἔχει πάντοτε κατά νοῦν καί ἐνώπιόν του τόν Νόμον τοῦ Θεοῦ, ἔτσι νά στρέφεται ἡ ψυχή μας διαρκῶς σέ κάθε ἐκδήλωση τῆς ζωῆς μας πρός Ἐκεῖνον (PG 36, 16).
Ὁ Μέγας Βασίλειος τονίζει: «Οὕτως ἀδιαλείπτως προσεύξῃ. οὐκ ἐν ρήμασι πληρῶν τήν προσευχήν, ἀλλά δι’ ὅλης τοῦ βίου τῆς διαγωγῆς συνάψας σεαυτόν τῷ Θεῷ, ὡς συνεχῆ καί ἀδιάλειπτον εἶναι προσευχήν τήν ζωήν σου» (PG 31, 244-245).
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος προσθέτει: «Χειροτέχνης εἶ; καθεζόμενος ψάλλε. ἀλλά οὐ βούλει τῷ στόματι ψάλλειν; τῇ διανοίᾳ τοῦτο ποίει. μέγας συνόμιλος ὁ ψαλμός». Μπορεῖς δηλαδή νά διαποτίζεις τόν νοῦ σου μέ ἱερές ἔννοιες καί νά ἐξαγιάζεις τή διάνοιά σου ἀκόμη καί κατά τήν ἐργασία σου (ΕΠΕ 30, 564).
Πολύ χαρακτηριστικά εἶναι καί τά ὅσα γράφει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής: «Ἀδιάλειπτός ἐστι προσευχή τόν νοῦν ἔχειν ἐν εὐλαβείᾳ πολλῇ καί πόθῳ προσκείμενον τῷ Θεῷ καί τῆς ἐλπίδος αὐτοῦ ἀεί ἀποκρέμασθαι. καί εἰς αὐτόν θαρρεῖν ἐν πᾶσιν, τοῖς τε ἔργοις καί τοῖς συμβαίνουσιν» (PG 90, 932). Ἡ διαρκής δηλαδή ἐξάρτηση ἀπό τόν Θεό γιά ὅσα κάνουμε καί μᾶς συμβαίνουν στή ζωή μας εἶναι ἀδιάλειπτη προσευχή.
Ἄς τό δοῦμε τό θέμα κάπως πρακτικότερα. Πῶς εἶναι δυνατόν νά ἐφαρμοσθεῖ στήν πράξη αὐτή ἡ προτροπή τοῦ Πνεύματος; (Ἄς ποῦν ἐλεύθερα τά μέλη τίς σκέψεις τους). Μποροῦμε δέ νά προσθέσουμε: Ἐκτός ἀπό τίς τακτικές ὧρες τῆς προσευχῆς μας μποροῦμε καί πρέπει νά ἐνθυμούμαστε τόν Θεό, ὅσο μᾶς εἶναι δυνατόν συχνότερα. Καί νά πῶς:
Στήν τακτική ἐργασία μας ὑπάρχουν μικρά διαλείμματα. Μερικά κενά χρόνου, κάποιες διακοπές, κάποια ἀλλαγή πού οἱ ἴδιοι κάνουμε γιά νά ξεκουραστοῦμε. Πολύ περισσότερο χρόνο ἔχουμε, ὅταν ταξιδεύουμε, ὅταν κάνουμε ἕναν περίπατο. Τότε ἄς στρέφουμε τή σκέψη μας πρός τόν Κύριό μας. Ἄς ἐνθυμούμαστε τότε τόν ἅγιο Θεό καί Πατέρα μας.
Εἶσαι π.χ. τεχνίτης ἤ ἐπαγγελματίας; Στάσου μία στιγμή νά πάρεις μία ἀναπνοή. Ὕψωσε τόν νοῦ σου πρός τόν Θεό καί πές μέσα σου: «Πόσο εὐτυχισμένος εἶμαι διότι ἔχω Πατέρα καί Προστάτη μου τόν πανάγαθο Θεό… Αὐτός μέ προφυλάσσει, μέ προστατεύει, μοῦ χαρίζει τά πάντα. Κοντά Του δέν φοβοῦμαι τίποτε». Ἤ εἶσαι ὑπάλληλος, ἔχεις Γραφεῖο, ἤ κατάστημα; Σέ κάποια διακοπή τῆς ἐργασίας, ρίξε τό βλέμμα σου σέ μία εἰκόνα τοῦ Κυρίου, πού θά ὑπάρχει κάπου κοντά, λησμόνησε γιά λίγο τά γήινα, τούς λογαριασμούς, τά χαρτιά, τά γράμματα. Καί θυμήσου τόν Σωτήρα τῆς ψυχῆς σου, τόν μεγάλο τῆς ζωῆς σου Εὐεργέτη. Γέμισε τόν νοῦ καί ὅλο τό εἶναι σου μέ τή σκέψη τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ καί θά αἰσθανθεῖς γαλήνη, χαρά, εὐτυχία.
Καί ὅταν κάποια δυσκολία, ἕνας πειρασμός, κάποιος φόβος σέ κυκλώνει, τί συνετότερο ἀπό τό νά στείλεις ἕνα ἐπεῖγον μήνυμα, μία θερμή καί σύντομη ἱκεσία πρός τόν Δυνατό; «Κύριε, σῶσε με. Κύριε, συγκράτησέ με. Θεέ μου, ὁδήγησέ με τώρα Ἐσύ…» Ὅταν ἄλλοτε βλέπεις μία δωρεά, μία εὐλογία, κάποια εὐεργεσία ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ, τί φυσικότερο νά ἀπευθύνεις τό θερμό «εὐχαριστῶ» σου, τήν εὐγνωμοσύνη σου, τό ἐγκάρδιο «δόξα Σοι, Κύριε».
Βεβαίως τό πράγμα δέν εἶναι εὔκολο. Εἶναι κατόρθωμα. Καί εἶναι γιά τίς ψυχές πού ἀγαποῦν τόν Θεό. Ὅ,τι ἀγαπᾶμε, τό θυμόμαστε καί τό σκεπτόμαστε πολύ καί συχνά. Ἐάν, λοιπόν, ἀγαπᾶμε τόν Κύριο καί ὁ πόθος τοῦ Θεοῦ φλογίζει τό εἶναι μας, τότε συχνά θά Τόν ἐνθυμούμαστε κατά τή διάρκεια τῆς κάθε ἡμέρας. Τό ἀποτέλεσμα εἶναι σπουδαῖο: Ἡ ψυχή ζυμώνεται μέ τήν προσευχή. Ἡ ὕπαρξή μας ἁγιάζεται. Τό εἶναι μας εὐωδιάζει ἀπό τή Χάρι πού μεταγγίζει ὁ Θεός σ’ ἐκείνους πού συχνά ἐπικοινωνοῦν μαζί Του καί Τόν ἀναζητοῦν μέ πόθο ἱερό (βλ. Περιοδικό «Ὁ Σωτήρ», τεῦχος 381/ 2.10.68).
Στό «ᾎσμα ᾈσμάτων» ὁ σοφός Σολομών ἀναφέρει καί τόν ἑξῆς ἐκπληκτικό λόγο: «Ἐγώ καθεύδω καί ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ» (ε΄ 2). Ὅταν κανείς κατά τήν ὥρα πού πέφτει νά κοιμηθεῖ σκέπτεται τόν Λατρευτό τῆς καρδιᾶς του Κύριο, καί ὑποσυνείδητα ὅλη τή νύχτα πρός Ἐκεῖνον θά στρέφεται τό εἶναι του.
2. Ἄς δοῦμε ὅμως καί τήν ἑπόμενη προτροπή. Τί συνιστᾶ ὁ Ἅγιος; Νά εὐχαριστοῦμε γιά κάθε τι τόν Θεό, «ἤτοι διά πᾶν, ὅ,τι ἀπολαμβάνομεν καί διά πᾶν ὅ,τι συμβαίνει εἰς ἡμᾶς. Νόει δηλαδή, ὅτι ὀφείλομεν ἐξ ἴσου νά εὐχαριστῶμεν τόν Θεόν καί δι’ ἐκεῖνα, τά ὁποῖα παρίστανται εἰς ἡμᾶς εὐχάριστα καί δι’ ἐκεῖνα τά ὁποῖα, ὡς ἐκ τῆς θλίψεως τήν ὁποίαν μᾶς προκαλοῦν, φαίνονται εἰς ἡμᾶς δύσκολα» (π. Εὐσέβιος).
Τί φανερώνει τό νά εὐχαριστεῖ ὁ ἄνθρωπος γιά κάθε τι τόν Θεό; Πρῶτον, ὅτι Τόν ἀναγνωρίζει ὡς Εὐεργέτη του καί παρόντα στή ζωή του. Δεύτερον, ὅτι αἰσθάνεται τόν ἑαυτό του ἐξαρτημένο ἀπό Ἐκεῖνον, ἀλλά καί ὑποχρεωμένο ἀπέναντί Του. Τρίτον, ὅτι ὁμολογεῖ μέ τόν τρόπο αὐτό τή δική του μικρότητα καί ἀδυναμία. Τέταρτον, ὅτι ἔχει εὐγένεια καί καλλιέργεια ψυχῆς. Πέμπτον, ὅτι θέλει νά συνεχίσει νά ἔχει σχέσεις μέ τόν Θεό καί δέν ἐπιχειρεῖ νά αὐτονομηθεῖ ἐγωιστικά. «Τό ἀεί εὐχαριστεῖν, τοῦτο φιλοσόφου ψυχῆς», σημειώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος (ΕΠΕ 22, 556).
Εἶναι ὅμως εὔκολο νά εὐχαριστοῦμε τόν Θεό καί γιά τά θλιβερά περιστατικά τῆς ζωῆς μας; Εἶναι δύσκολο βεβαίως, ἀλλ’ ὄχι ἀκατόρθωτο. Δέν θά μᾶς τό ζητοῦσε ἄλλωστε, εἴπαμε καί ἄλλοτε, ὁ Θεός. Πολύ ὡραῖα εἶναι τά ὅσα λέει σχετικά πάλι ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ἔπαθές τι κακόν; Ἀλλ’ ἐάν θέλῃς, οὐκ ἔστι κακόν. εὐχαρίστησον τῷ Θεῷ, καί μετεβλήθη τό κακόν εἰς ἀγαθόν. εἰπέ καί σύ ὡς ὁ Ἰώβ, ῞εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον εἰς τούς αἰῶνας῎» (ΕΠΕ 22, 556). Πότε, ἀλήθεια, εἶπε ὁ Ἰώβ τά λόγια αὐτά, μέ τά ὁποῖα τελειώνει ἡ θεία Λειτουργία μας; Ὅταν εἶχε χάσει τά παιδιά του καί ὅλα τά πάμπολλα ἀγαθά του καί ὅταν ἔχασε καί τήν ὑγεία του καί ζοῦσε ὡς λεπρός ἔξω ἀπό τήν πόλη. Θυμάστε μέ ποιά φράση τελείωσε τή ζωή του καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὁ ὁποῖος μᾶς δίνει ὅλες αὐτές τίς ὡραῖες ἐπεξηγήσεις; Μέ τή φράση: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν»! Καί ποῦ καί πότε τήν εἶπε; Στήν ἐξορία, στά βάθη τῆς Ἀρμενίας, ἄρρωστος καί καταταλαιπωρημένος καί ἔκπτωτος ἀπό τόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο.
Πῶς σχετίζεται μέ τά προηγούμενα ἡ ἑπόμενη φράση: «τοῦτο γάρ θέλημα Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς ὑμᾶς»; Τή διαρκή εὐχαριστία ὡς ἐκδήλωση εὐγνωμοσύνης τή θέλει ἀπό ἐμᾶς ὁ Θεός. Τί εἶπε κατά τή θεραπεία τῶν δέκα λεπρῶν; «Οὐχί οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; οἱ δέ ἐννέα ποῦ; οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ»; (Λουκ. ιζ΄ 17-18). Ἔχει δηλαδή ἀνάγκη ἀπό τήν εὐχαριστία μας ὁ Θεός; Ὄχι, διότι Ἐκεῖνος εἶναι ἀνενδεής καί τά σμήνη τῶν ἀγγέλων Τόν δοξολογοῦν ἀκατάπαυστα. Δέν θά Τοῦ προσθέσουμε κάτι ἐμεῖς. Γιατί τότε ζητεῖ τήν εὐχαριστία μας; Διότι μέ αὐτό ἀποδεικνυόμαστε ἄξιοι γιά περισσότερες εὐλογίες, καί ἔτσι Ἐκεῖνος πού ποθεῖ νά μᾶς χαρίσει ἀκόμη περισσότερα, γιά νά εἴμαστε εὐτυχισμένοι, δέν ἐμποδίζεται σ’ αὐτό ἀπό τήν τυχούσα δική μας ἀχαριστία.
Σχετίζονται ἐπίσης καί οἱ λέξεις «ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» μέ τή διαρκή εὐχαριστία πρός τόν Θεό; Μάλιστα. Αὐτό πού φαίνεται ἴσως δύσκολο γίνεται κατορθωτό «διά τῆς συνεργασίας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ» (Ἅγιος Νικόδημος)· μέ τή Χάρι καί βοήθεια τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος μᾶς δίδαξε ἔμπρακτα τή διαρκή εὐχαριστία πρός τόν Θεό (βλ. καί Ἰω. ια΄ 41, Πράξ. κζ΄ 35, Ἐφ. ε΄ 20).
ΣΥΝΘΗΜΑ: «Ἐν παντί εὐχαριστεῖτε» (Α΄ Θεσ. ε΄ 18).
