ΘΕΜΑ: «Μετά φόβου καί τρόμου τήν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε»
ΕΒΔΟΜΑΔΑ: 6-12 Μαρτίου 2023
ΑΡΘΡΟ: «Μετά φόβου καί τρόμου τήν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2278/1.1.23/σελ. 7-8.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Φιλιπ. β΄ 12
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: † Ἀρχιμ. Εύσεβίου Ματθοπούλου, «Ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου», Ἀθήνα 1971, § 29, 35, σελ. 35-39, 45-46.
Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Άρθρο
|
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Καθώς διανύουμε τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή, διακρίνουμε στό βάθος τοῦ δρόμου τόν Κύριο ἐπί τοῦ Σταυροῦ. Γιά ποιούς ἔπαθε, σταυρώθηκε, ἔχυσε τό τίμιο Αἷμα Του ἐπάνω στόν Σταυρό; «Δι᾿ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν», ἀπαγγέλλουμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως. Καί μόνο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, γίνεται ἄνθρωπος, ταπεινώνεται καί θυσιάζεται ἐπάνω στό ξύλο τοῦ Σταυροῦ «διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν», μᾶς βοηθεῖ νά ἐννοήσουμε πόσο σπουδαῖο εἶναι τό ἔργο τῆς σωτηρίας μας. Δέν εἶναι δευτερεῦον καί τριτεῦον ἔργο, πού μποροῦμε καί νά τό παραλείψουμε, ἀλλά εἶναι τό σπουδαιότερο ἀπό ὅλα τά ἔργα, ὁ μέγιστος σκοπός τῆς ζωῆς μας, ἡ κατάληξη καί τό τέλος τῆς πίστεώς μας, ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος Πέτρος στήν Α΄ Καθολική ἐπιστολή του: «κομιζόμενοι τό τέλος τῆς πίστεως ὑμῶν, σωτηρίαν ψυχῶν» (Α΄ Πέτρ. α΄ 9). Ὅπως εἶναι πολύ σπουδαῖο τό ἔργο τῆς δημιουργίας μας, ἐξίσου πολύ σπουδαῖο καί σπουδαιότερο εἶναι τό ἔργο τῆς σωτηρίας μας.
Στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα, θά ἐμβαθύνουμε στό Ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα «Μετά φόβου καί τρόμου τήν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε» (Φιλιπ. β΄ 12) καί θά ἐξετάσουμε τρεῖς πλευρές τοῦ ἔργου τῆς σωτηρίας μας: α) Ποιός ἐργάζεται τό ἔργο τῆς σωτηρίας μας; β) Συνεργάζονται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καί ἡ θέληση τοῦ ἀνθρώπου γιά τή σωτηρία μας. γ) Γιατί ὀφείλουμε νά «κατεργαζόμαστε» μέ φόβο καί τρόμο τή σωτηρία μας;
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Θά διαβάσουμε τό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγιογραφικοῦ Ἀναγνώσματος: «Μετά φόβου καί τρόμου τήν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε» (Φιλιπ. β΄ 12). Μέ φόβο καί τρόμο νά ἐργάζεσθε γιά νά ὁλοκληρώσετε τό ἔργο τῆς σωτηρίας σας.
Α΄ ΜΕΡΟΣ: Ποιός ἐργάζεται τό ἔργο τῆς σωτηρίας μας;
1. Ἀμέσως κατόπιν θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Μετά φόβου καί τρόμου τήν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2278/1.1.23/σελ. 7-8, ἕως ἐκεῖ πού λέει: (=γιά νά μήν ἔχεις χαλαρό καί ἀμέριμνο τόν ἑαυτό σου) (ΕΠΕ 21, 568) καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Ποιός ἐργάζεται τό ἔργο τῆς σωτηρίας μας; (Σκέψεις Μελῶν…) Πρωτίστως τό ἐργάζεται ὁ Τριαδικός Θεός: ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιον Πνεῦμα. Νά θυμηθοῦμε τό χωρίο τοῦ κατά Ἰωάννην ἱεροῦ Εὐαγγελίου: «Ὁ Πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀγώ ἐργάζομαι» (Ἰω. ε΄ 17). Καί τό χωρίο: «Ὁ Πατήρ ἀπέσταλκε τόν Υἱόν Σωτῆρα τοῦ κόσμου» (Α΄ Ἰω. δ΄ 14). Ἐπίσης νά θυμηθοῦμε τό ὄνομα τοῦ Κυρίου μας «Ἰησοῦς» πού ἑρμηνεύεται «Σωτήρ». «Καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν· αὐτός γάρ σώσει τόν λαόν αὐτοῦ ἀπό τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν» (Ματθ. α΄ 21). Νά θυμηθοῦμε καί τό χωρίο τῆς πρός Φιλιππησίους ἐπιστολῆς: «Σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν» (Φιλιπ. γ΄ 20). Ἐπίσης νά θυμηθοῦμε ὅτι ὁ Χριστός κατά τήν πρώτη παρουσία Του ἦλθε στή γῆ μας ὄχι γιά νά κρίνει τόν κόσμο, «ἀλλ᾿ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι᾿ αὐτοῦ» (Ἰω. γ΄ 17) καί ὅτι ἦλθε νά ζητήσει καί νά σώσει «τό ἀπολωλός» (Λουκ. ιθ΄ 10). Ἀλλά καί τό Ἅγιον Πνεῦμα ὀνομάζεται «Πνεῦμα σωτηρίας» (Ἡσ. κς΄ 18).
Βλέπουμε στά χωρία πού προαναφέρθηκαν ὅτι ὁ Τριαδικός Θεός ἐργάζεται γιά τή σωτηρία ὅλων μας: «Πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α΄ Τιμ. β΄ 4). «Σωθῆναι ἡμᾶς θέλει ὁ Θεός καί Σωτήρ ἡμῶν», λέει καί ὁ ὅσιος Βαρσανούφιος (Ἀπόκρισις ΠΙΓ΄).
2. Ἀλλά δέν φθάνει μόνο ὁ Θεός νά θέλει τή σωτηρία μας. Χρειάζεται νά θέλουμε κι ἐμεῖς. Ἐδῶ προβάλλει ἡ δεύτερη πλευρά τοῦ ἔργου τῆς σωτηρίας μας, πού εἶναι ἡ συνεργασία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί τῆς θελήσεως τοῦ ἀνθρώπου. Πῶς διατυπώνει τή μεγάλη αὐτή ἀλήθεια ὁ ἅγιος Νεκτάριος; (Σκέψεις Μελῶν…) Λέει ὅτι «ἡ σωτηρία μας ἄρχεται ἀπό τῆς Χάριτος, μορφοῦται ὑπό τῆς θελήσεως καί τελειοῦται πάλιν ὑπό τῆς Χάριτος, ἥτις ἐπιστέφει αὐτήν». Δίνει τή Χάρι Του ὁ Θεός, ἐμεῖς ἀνταποκρινόμαστε θετικά στό κάλεσμα τοῦ Θεοῦ, καί μόλις ἀνταποκριθοῦμε θετικά, μᾶς «ἐπιστέφει» (=στεφανώνει) μέ περισσότερη Χάρι. Ἔτσι μέ τή συνεργασία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί τῆς θελήσεως τοῦ ἀνθρώπου τελειοῦται τό ἔργο τῆς σωτηρίας μας.
Νά ἀναφέρουμε καί ἄλλα παραδείγματα: Ὅπως μία βάρκα γιά νά προχωρήσει μπροστά, ὁ βαρκάρης κωπηλατεῖ καί μέ τά δύο κουπιά· ὅπως ἕνα πουλί γιά νά πετάξει ψηλά, κινεῖ καί τίς δύο φτεροῦγες του, ἔτσι καί γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου συνεργάζονται δύο παράγοντες: ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καί ἡ θέληση τοῦ ἀνθρώπου. Λέει ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ὅτι «ὁ Θεός τή μιά φτερούγα, πού εἶναι ἡ δική Του θέληση, τήν ἔχει κολλήσει μόνιμα στόν ἕνα ὦμο μας. Ἀλλά χρειάζεται νά θέσουμε σέ λειτουργία καί τήν ἄλλη φτερούγα, πού εἶναι ἡ δική μας προαίρεση. Χωρίς τή συνεργασία τοῦ ἀνθρώπου δέν προχωρεῖ ὁ ἅγιος Θεός. Δέν σώζει μέ τό ζόρι τόν ἄνθρωπο. Ὄχι ὅτι δέν μπορεῖ νά τό κάνει, ἀλλά ὁ ἄνθρωπος παύει νά εἶναι ἄνθρωπος, ὅταν σώζεται χωρίς τή θέλησή του. Ἡ ἀναγκαστική σωτηρία δέν εἶναι σωτηρία. Πρέπει νά διψάει ὁ ἄλλος, γιά νά τοῦ δώσεις νά πιεῖ νερό. Δῶσε σέ ἕναν πού δέν ἔχει ὄρεξη νά φάει μέ τό ζόρι, θά τό κάνει ἐμετό. Ὅταν ὁ ἄλλος δέν θέλει, δέν μπορεῖ νά τοῦ στερήσει ὁ Θεός τήν ἐλευθερία, τό αὐτεξούσιο» («Πνευματική ἀφύπνιση», σελ. 40).
Ἀξία ἑπομένως ἔχει νά λέει ὁ ἄνθρωπος τό «ναί» μέ τήν ἐλεύθερη θέλησή του. Τότε ἐνεργεῖ ἡ θεία Χάρις. «Πόθησον σωθῆναι καί σώζει σε ὁ Θεός». Πόθησε τή σωτηρία σου καί θά σέ σώσει ὁ Θεός. Ὅσοι ζήτησαν μέ πόθο τή σωτηρία τους ἀπό τόν Θεό, αὐτοί τελικά σώθηκαν. «Καί γάρ ἐβόησάν τινες καί εἰσῆλθον εἰς τόν λιμένα τοῦ θελήματος αὐτοῦ», λέει ὁ ὅσιος Βαρσανούφιος (Ἀπόκρισις σλθ΄καί ριγ΄).
3. Γιατί δέν λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἁπλῶς «μετά φόβου», ἀλλά προσθέτει «καί τρόμου»; (Σκέψεις Μελῶν…) Γιά νά ἐπιτείνει τήν ἔννοια τοῦ φόβου. «Τρόμος ἐπίτασίς ἐστι τοῦ φόβου». Ἀλλά ὅπως ὡραῖα σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἡ φράση αὐτή δέν προστίθεται γιά νά μᾶς τρομοκρατήσει, ἀλλά γιά νά μᾶς κάνει προσεκτικότερους· γιά νά μᾶς βοηθήσει νά μήν ἔχουμε χαλαρό καί ἀμέριμνο τόν ἑαυτό μας.
4. Γιατί δέν λέει «ἐργάζεσθε», ἀλλά «κατεργάζεσθε»; (Σκέψεις Μελῶν…) Διότι καί ἡ πρόθεση «κατά» πού προστίθεται στό ρῆμα «ἐργάζομαι» ἐπιτείνει τήν ἔννοιά του. Ὅπως ἕνας βυρσοδέψης κατεργάζεται τά δέρματα γιά νά φτιάξει παπούτσια, τσάντες, δερμάτινα ἐνδύματα, ἔτσι καί ὁ ἀγωνιστής τοῦ καλοῦ ἀγώνα τῆς πίστεως «κατεργάζεται» ὅσο τό δυνατόν τελειότερα τή σωτηρία του. Ἐργάζεται γιά νά ὁλοκληρώσει τό ἔργο τῆς σωτηρίας του.
Β΄ ΜΕΡΟΣ: Γιατί ὀφείλουμε μέ φόβο καί τρόμο νά «κατεργαζόμαστε» τή σωτηρία μας;
1. Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Γιατί μᾶς παραγγέλλει ὁ θεῖος Ἀπόστολος νά «κατεργαζόμαστε» μέ φόβο καί τρόμο τή σωτηρία μας; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Πρωτίστως, διότι ἔχουμε προαιώνιο ἐχθρό, τόν διάβολο, ὁ ὁποῖος κάνει τό πᾶν γιά νά ματαιώσει τή σωτηρία μας. Συνεχῶς μᾶς στήνει παγίδες. Περπατᾶ σάν λιοντάρι πού βρυχᾶται καί ἐπιτίθεται, γιά νά μᾶς κατασπαράξει. Ἑπομένως δέν μποροῦμε νά εἴμαστε ἀπρόσεκτοι καί ἀνέμελοι, ἀλλά ὀφείλουμε νά νήφουμε καί νά γρηγοροῦμε. β) Διότι ἡ παρούσα ζωή εἶναι σύντομη, πρόσκαιρη καί παροδική. Ἄν τή δαπανήσουμε ζώντας «ὡς ἄθεοι ἐν τῷ κόσμῳ», τί ψυχή θά παραδώσουμε; «Ποταπούς δεῖ ὑπάρχειν ὑμᾶς ἐν ἁγίαις ἀναστροφαῖς καί εὐσεβείαις»! γράφει ὁ ἀπόστολος Πέτρος στή Β΄ Καθολική ἐπιστολή του (γ΄ 11). Πόσο τέλειοι Χριστιανοί ὀφείλετε νά εἶστε ἐσεῖς σ᾿ ὅλες τίς ἐκδηλώσεις σας, ἔχοντας ἁγία διαγωγή καί εὐσέβεια! γ) Μερικοί ὑποτιμοῦν τή σωτηρία τους. Τούς ἀκοῦμε νά λένε καμιά φορά: Τόσα ἄλλα παραμελοῦμε στή ζωή μας. Τί θά γίνει, ἄν παραμελήσουμε καί τή σωτηρία μας; Μιλοῦν σωστά, ὅταν ὑποτιμοῦν τή σωτηρία τους; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὄχι, δέν μιλοῦν σωστά. Ἄλλα πράγματα μπορεῖ νά τά ἀμελοῦμε, ἀλλά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς μας δέν μποροῦμε ἐπ᾿ οὐδενί νά τήν ἀμελήσουμε. «Πῶς ἡμεῖς ἐκφευξώμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας;» (Ἑβρ. β΄ 3). Δέν μποροῦμε νά ἀμελοῦμε τή σωτηρία τῆς ψυχῆς μας, διότι ὅσο ἀξίζει μιά ψυχή, δέν ἀξίζει ὁ κόσμος ὅλος· διότι δέν ὑπάρχει ἀντάλλαγμα πού νά ἰσοφαρίζει τήν ἀξία μιᾶς ψυχῆς· διότι ἄν χάσουμε τή σωτηρία μας, χάσαμε τά πάντα· διότι ἡ σωτηρία μας εἶναι ὁ μέγιστος σκοπός, τόν ὁποῖο μέ κάθε φροντίδα καί ἐπιμέλεια ὀφείλουμε νά ἐπιδιώκουμε.
2. Τί μᾶς συμβουλεύουν ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί ὁ Μέγας Βασίλειος νά κάνουμε γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς μας; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό περισπούδαστο βιβλίο του «Πνευματικά Γυμνάσματα» μᾶς συμβουλεύει ἕνα πράγμα νά θεωροῦμε ἀπολύτως ἀπαραίτητο: τή σωτηρία τῆς ψυχῆς μας. Καί νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, γιά νά εὐαρεστήσουμε ἐνώπιόν Του. Ἀλλά καί ὁ Μέγας Βασίλειος στόν περίφημο λόγο του «Εἰς τό πρόσεχε σεαυτῷ» παραπλήσια προτροπή μᾶς ἀπευθύνει. Μᾶς προτρέπει νά δίνουμε προτεραιότητα ὄχι στό σῶμα καί στήν καλοπέρασή μας, ἀλλά στήν ἀθάνατη ψυχή μας: «Ὑπερόρα σαρκός, παρέρχεται γάρ· ἐπιμελοῦ δέ ψυχῆς, πράγματος ἀθανάτου»!
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στή μελέτη του «Περί σωτηρίας» γράφει συμπερασματικά: «Ἐάν ἕως τώρα ἐλογίασες τήν ὑπόθεσιν τῆς σωτηρίας σου ὡς ἕνα οὐτιδανόν καί ἀξιοκαταφρόνητον πρᾶγμα, παρακάλεσε θερμῶς τόν Κύριον νά σέ φωτίσῃ, νά ἀρχίσῃς εἰς τό ὑπόλοιπον τῆς ζωῆς σου νά τήν μεταχειρίζεσαι μέ μεγάλην ἐπιμέλειαν» («Πνευματικά Γυμνάσματα», Μελέτη Α΄, β΄). Κι ἀκόμη ἐντονότερα ὁ ἀπόστολος Παῦλος στόν στίχο πού ἀναλύσαμε σήμερα μᾶς προτρέπει νά «κατεργαζόμαστε» μέ φόβο καί τρόμο τή σωτηρία μας.
ΣΥΝΘΗΜΑ
«Μετά φόβου καί τρόμου τήν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε» (Φιλιπ. β΄ 12)
Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Μελετᾶν ἀποθνῄσκειν», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2280/1.1.23/σελ. 71-72.
