ΘΕΜΑ: Φόβος εὐφρόσυνος!
ΕΒΔΟΜΑΔΑ:
ΑΡΘΡΟ: «Φόβος εὐφρόσυνος!», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2290/1.7.23/σελ. 293-294.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Ψαλ. πε΄ [85] 11
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: Ἡ Παλαιά Διαθήκη μετά συντόμου ἑρμηνείας, τόμος 10ος (Ψαλμοί), ἐκδ. «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 20219, σελ. 350-353.
Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Άρθρο
|
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ἡ λέξη «φόβος» χρησιμοποιεῖται πολλές φορές μέ τήν ἀρνητική σημασία της, γιά νά δηλώσει ἐξαιρετικά δυσάρεστο συναίσθημα λύπης, πού ἀναστατώνει τήν ψυχή καί τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ φόβος αὐτός μπορεῖ νά προέρχεται ἀπό πραγματικό ἤ ὑποθετικό κακό, πού πρόκειται νά συμβεῖ στόν ἄνθρωπο.
Λόγου χάριν, αἰτία φόβου μπορεῖ νά εἶναι ἐπικείμενος πόλεμος, σεισμικές δονήσεις, ταραχές καί συγκρούσεις, ἐπισιτιστική κρίση, λειψυδρία ἤ μόλυνση τῶν ὑδάτων, ἐκδικητική μανία καί ἄλλες πολλές συμφορές πού γεμίζουν τήν ψυχή μέ ἀνασφάλεια καί ἀβεβαιότητα, μέ ὑποψίες καί ἀγωνία. Πολλοί ἄνθρωποι βασανίζονται ἀπό τέτοιους τυραννικούς φόβους, ἀπό τούς ὁποίους ἄλλοι εἶναι πραγματικοί καί ἄλλοι τῆς φαντασίας τους.
Ἀλλά ἡ λέξη «φόβος» χρησιμοποιεῖται καί μέ τή θετική σημασία της, γιά νά δηλώσει τόν ἱερό καί ἅγιο φόβο τοῦ Θεοῦ, πού δέν εἶναι ἀποκρουστικός καί ἐξουθενωτικός, ἀλλά ἀντίθετα χαροποιεῖ καί εὐφραίνει τήν ψυχή, ὅπως θά δοῦμε στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα.
Α΄ ΜΕΡΟΣ: Φόβος εὐφρόσυνος!
1. Θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Φόβος εὐφρόσυνος!», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2290/1.7.23/σελ. 293-294, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καί ἀγαλλιᾶσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ», σελ. 294, α΄ στήλη, καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί ὁρισμό δίνει τό ἄρθρο γιά τόν φόβο τοῦ Θεοῦ; (Σκέψεις Μελῶν…) Λέει ὅτι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι μιά κατάσταση τῆς ψυχῆς πού στέκεται μέ δέος, μέ εὐλάβεια καί ἀπέραντο σεβασμό ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Φόβος Θεοῦ εἶναι ὁ βαθύτατος σεβασμός τοῦ πλάσματος πρός τόν Πλάστη του· ἡ βαθύτατη εὐλάβεια καί ἀφοσίωση τοῦ πιστοῦ Χριστιανοῦ πρός τόν Κύριο καί Θεό του. Παραπλήσιο ὁρισμό γιά τόν φόβο τοῦ Θεοῦ δίνει καί ὁ ἅγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, ὁ ὁποῖος λέει ὅτι «φόβος Κυρίου εἶναι τό ἱερό καί ἅγιο συναίσθημα, τό ὁποῖο πλημμυρίζει τήν καρδιά τοῦ πιστοῦ Χριστιανοῦ πού ζεῖ μέσα στή Χάρι τοῦ Θεοῦ». Ὁ ὁρισμός αὐτός εἶναι βιωματικός ὁρισμός. Ὁ ἅγιος Νεκτάριος, ἐπειδή εἶχε ἀληθινή θεοσέβεια, ζοῦσε μέσα στήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Καί ἔβλεπε ὅτι, ὅσο πιό πολύ τόν ταπείνωναν οἱ ἄλλοι· ὅσο πιό πολύ τόν συκοφαντοῦσαν καί τόν πολεμοῦσαν, τόσο περισσότερο τόν εὐλογοῦσε ὁ Θεός καί τόν χαρίτωνε.
2. Σέ ποιό ἁγιογραφικό χωρίο στηρίζει τό ἄρθρο τήν ἔννοια ὅτι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι φόβος εὐφρόσυνος; (Σκέψεις Μελῶν…) Τό στηρίζει στόν ψαλμικό στίχο: «ὁδήγησόν με, Κύριε, ἐν τῇ ὁδῷ σου, καί πορεύσομαι ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου· εὐφρανθήτω ἡ καρδίᾳ μου τοῦ φοβεῖσθαι τό ὄνομά σου» (Ψαλ. πε΄ [85] 11). Ἑρμηνεία: Ὁδήγησέ με, Κύριε, στόν δρόμο τῶν ἐντολῶν Σου καί τότε ἐγώ θά πορεύομαι μέσα στό φῶς τῆς ἀλήθειας Σου. Ἡ καρδιά μου ἄς βρίσκει χαρά καί εὐτυχία στόν βαθύτατο σεβασμό τοῦ ὀνόματός Σου· και ἡ εὐτυχία μου ἄς ἔχει θεμέλιο καί πηγή τήν εὐλάβειά μου πρός Ἐσένα.
3. Μπορεῖτε νά κάνετε πάνω στόν ἐξαίρετο αὐτό στίχο κάποιο ἑρμηνευτικό σχόλιο; (Σκέψεις Μελῶν…) Μᾶς κάνει ἐντύπωση ὅτι ἐνῶ οἱ ἄλλοι φόβοι δημιουργοῦν τρόμο, πανικό, καρδιοχτύπι, καί φέρνουν στήν ψυχή ἄγχος, πίεση καί ταραχή, ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ἡ θεοσέβεια, φέρνει χαρά, εὐφροσύνη καί ἀγαλλίαση. Καί μάλιστα φέρνει χαρά, εὐφροσύνη καί ἀγαλλίαση ὄχι μόνο στίς εὐχάριστες στιγμές τῆς ζωῆς μας, ἀλλά καί στίς δύσκολες ὧρες, τότε πού ἀντιμετωπίζουμε ἀνεπιθύμητες καταστάσεις, οἱ ὁποῖες θά περιμέναμε νά μᾶς συνθλίψουν. Καί τότε «ὁ τοῦ Θεοῦ φόβος τοσαύτην βρύει χαράν», δημιουργεῖ τόσο μεγάλη χαρά στό ἐσωτερικό μας, πού μᾶς κάνει νά θεωροῦμε ὅλες τίς ἄλλες συμφορές τοῦ παρόντος βίου ὡς ἀνάξιες λόγου, σημειώνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (Εἰς ἀνδριάντας Ὁμιλία 18η, PG 49, 183).
Ὁ συγκεκριμένος Ψαλμός ([πε΄] 85ος), ἀπό τόν ὁποῖο ἀντλοῦμε τό ἁγιογραφικό μας Ἀνάγνωσμα, ἐπιγράφεται «προσευχή τῷ Δαβίδ». Εἶναι μιά προσευχή τοῦ Δαβίδ πού τήν ἔγραψε σέ δύσκολες ὧρες τῆς ζωῆς του καί μ᾿ αὐτήν προσευχόταν τότε πού τόν κυνηγοῦσε ὁ Σαούλ νά τόν σκοτώσει, τότε πού ἐπαναστάτησε ὁ γιός του Ἀβεσαλώμ. Ἀλλά ἀντί νά πανικοβληθεῖ ἀπό τούς πειρασμούς καί τίς δυσκολίες πού ἀντιμετώπιζε, αἰσθανόταν εὐφροσύνη, χαρά καί ἀγαλλίαση. Διότι ἐμπιστευόταν στήν προστασία τοῦ Θεοῦ, ζοῦσε μέσα στήν παρουσία τοῦ Θεοῦ καί εὐφραινόταν ἡ ψυχή του ἀκόμη καί μέσα στίς θλίψεις του.
4. Ὑπάρχουν καί ἄλλα χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού τονίζουν τήν ἴδια ἔννοια, ὅτι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ φέρνει στήν ψυχή εὐφροσύνη, χαρά καί ἀγαλλίαση; (Σκέψεις Μελῶν…) Τό ἄρθρο ἀναφέρει καί δεύτερο χωρίο ἀπό τόν δεύτερο Ψαλμό: «Δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καί ἀγαλλιᾶσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ» (β΄ 11). Καί τό χωρίο αὐτό τονίζει ὅτι συνδυάζονται ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ μέ τήν εὐφροσύνη.
Νά ἀναφέρουμε καί τρίτο χωρίο ἀπό τό βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης «Σοφία Σειράχ»: «Φόβος Κυρίου δόξα καί καύχημα καί εὐφροσύνη καί στέφανος ἀγαλλιάματος. Φόβος Κυρίου τέρψει καρδίαν καί δώσει εὐφροσύνην καί χαράν καί μακροημέρευσιν» (α΄ 11-12). Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι γιά τόν ἄνθρωπο δόξα καί καύχημα, εὐφροσύνη καί στεφάνι ἀγαλλίασης. Ὁ φόβος τοῦ Κυρίου σκορπίζει ἀγαλλίαση στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, χαρίζει εὐφροσύνη καί χαρά καί μακροημέρευση.
Θαυμάζουμε τήν ἁλυσίδα τῶν εὐλογιῶν πού ἀπολαμβάνουμε, ὅταν καλλιεργοῦμε τόν ἱερό καί ἅγιο φόβο τοῦ Θεοῦ: δόξα, καύχημα, εὐφροσύνη, στεφάνι ἀγαλλίασης, χαρά, μακροημέρευση.
Ἐπίσης νά ἀναφέρουμε ἀπό τή «Σοφία Σειράχ» καί τό χωρίο: «Φόβος Κυρίου ὡς παράδεισος εὐλογίας, καί ὑπέρ πᾶσαν δόξαν ἐκάλυψαν αὐτόν» (μ΄ 27). Ὁ φόβος τοῦ Κυρίου μοιάζει μέ εὐλογημένο καί πάντερπνο κῆπο· μέ δόξα δέ πού ὑπερβαίνει κάθε ἄλλη τιμή, ἐκάλυψαν καί ἐξύμνησαν αὐτόν. Πράγματι· ὁ «φοβούμενος τόν Κύριον» αἰσθάνεται σάν νά βρίσκεται σέ κῆπο χαρίτων, ὁ ὁποῖος εὐωδιάζει μέ τίς εὐωδίες ὅλων τῶν λουλουδιῶν. Καμιά δόξα καί τιμή δέν συγκρίνεται μέ τή δόξα καί τήν τιμή πού ἀπολαμβάνει.
Τέλος, νά ἀναφέρουμε κι ἄλλο ἕνα χωρίο ἀπό τό βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης «Ἐκκλησιαστής»: «Τέλος λόγου, τό πᾶν ἄκουε· τόν Θεόν φοβοῦ καί τάς ἐντολάς αὐτοῦ φύλασσε, ὅτι τοῦτο πᾶς ἄνθρωπος» (Ἐκκλ. ιβ΄ 13). Ἄκου, τέλος, ποιό εἶναι τό συμπέρασμα ὅλων αὐτῶν τῶν λόγων αὐτοῦ τοῦ βιβλίου: Νά φοβᾶσαι τόν Θεό καί νά τηρεῖς τίς ἐντολές Του. Διότι σέ αὐτές τίς δύο ἐντολές περικλείεται ὅλος ὁ σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Βλέπουμε καί στό χωρίο αὐτό ὅτι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ μᾶς βοηθάει νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Κι ἄν ζοῦμε σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, αἰσθανόμαστε εὐφροσύνη, χαρά καί ἀγαλλίαση.
Β΄ ΜΕΡΟΣ: Πῶς συνδυάζεται ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ μέ τήν εὐφροσύνη;
Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ποῦμε στά Μέλη: Τό δεύτερο Μέρος τοῦ ἄρθρου ἐξηγεῖ πῶς συνδυάζονται ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ μέ τήν εὐφροσύνη. Ποιές αἰτίες ἀναφέρει; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Καλλιεργώντας τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, αἰσθανόμαστε ἀφενός τή δική μας μικρότητα, ἀφετέρου τή μεγαλειότητα τοῦ Θεοῦ. Νά θυμηθοῦμε τόν ψαλμικό στίχο: «τί ἐστιν ἄνθρωπος, ὅτι μιμνήσκῃ αὐτοῦ;» (Ψαλ. η΄ 5). Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὁ τόσο μικρός καί ἀφανής, μπροστά στό μεγαλειῶδες σύμπαν, ὥστε νά καταδέχεσαι νά τόν θυμᾶσαι; Πόση εὐφροσύνη αἰσθανόμαστε, ὅταν ἀναλογιζόμαστε ὅτι δέν εἶναι Θεός ἀπρόσιτος, ἀλλά συγκαταβατικός στή δική μας μικρότητα!
β) Αἰσθανόμαστε τή δική μας ἁμαρτωλότητα. Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ μᾶς βοηθάει νά καταλαβαίνουμε ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί. Ἀλλά τόσο πολύ μᾶς ἀγάπησε ὁ ἅγιος Θεός, «ὥστε τόν υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόληται, ἄλλ᾿ ἔχει ζωήν αἰώνιον» (Ἰω. γ΄ 16). Παρέδωσε σέ θάνατο τόν μονάκριβο Υἱό Του, γιά νά μή χαθοῦμε σέ αἰώνιο θάνατο, ἀλλά νά ἔχουμε ζωή αἰώνια.
γ) Αἰσθανόμαστε πόσο ἀδύναμοι εἴμαστε καί πόσο πολύ μᾶς ἐνισχύει ὁ παντοδύναμος Θεός. Ἐμεῖς εἴμαστε «κάλαμοι ὑπό ἀνέμου σαλευόμενοι». Ἀλλά ὁ παντοδύναμος Θεός μᾶς στηρίζει, μᾶς ἐνισχύει, μᾶς βοηθεῖ, μᾶς παρηγορεῖ καί μᾶς ἀναπαύει.
δ) Αἰσθανόμαστε πόσο φιλάνθρωπος, μακρόθυμος καί συγκαταβατικός εἶναι σέ μᾶς ὁ Θεός: «καί σύ, Κύριε ὁ Θεός μου, οἰκτίρμων καί ἐλεήμων, μακρόθυμος καί πολυέλεος καί ἀληθινός» (Ψαλ. πε΄ [85] 15). «Ἐσύ ὅμως, Κύριε καί Θεέ μου, πού Σέ λατρεύω ὡς τόν μόνο ἀληθινό Θεό, εἶσαι σπλαχνικός καί πονετικός, μακρόθυμος καί πολυέλεος καί ἀληθινός, καί ἐκπληρώνεις πιστά τίς ὑποσχέσεις σου». Δέν περιφρονεῖς τήν ἀσθένεια καί μικρότητά μας. Δέν ἀντιμετωπίζεις μέ ὀργή τίς παρεκτροπές μας. Δέν μᾶς ἐκδικεῖσαι γιά τίς παραβάσεις τοῦ Νόμου Σου. Ἀλλά μακροθυμεῖς καί περιμένεις τή μετάνοια καί ἐπιστροφή μας. Κι ὅταν ἐμεῖς ἐπιστρέφουμε μετανοημένοι κοντά Σου, σπεύδεις νά μᾶς ὑποδεχθεῖς καί νά μᾶς θεραπεύσεις μέ τό μέγα καί πλούσιο ἔλεός Σου. Βλέπουμε κι ἐδῶ ὅτι ἡ φιλανθρωπία, ἡ ἀγαθότητα καί ἡ εὐσπλαχνία Του μᾶς συγκινοῦν, μᾶς ἐνθαρρύνουν, μᾶς παρηγοροῦν καί χαρίζουν βαθιά εἰρήνη στίς ψυχές μας.
ε) Αἰσθανόμαστε πόσο πολύ μᾶς ἀγαπᾶ ὁ Θεός. Ἄν στούς χρόνους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης αἰσθάνονταν οἱ πιστοί πόσο πολύ τούς ἀγαποῦσε ὁ Θεός, ἐμεῖς πολύ περισσότερο στούς χρόνους τῆς Καινῆς Διαθήκης Τόν αἰσθανόμαστε Σωτήρα καί Λυτρωτή μας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Οἱ πιστοί Χριστιανοί πού ἀξιωθήκαμε νά γνωρίσουμε τόν Σωτήρα καί Λυτρωτή μας ὡς συνειδητά Μέλη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Του· πού γευόμαστε τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας Του καί τή θεία Χάρι Του πού μεταδίδουν, ἄς καλλιεργοῦμε τόν ἱερό καί ἅγιο φόβο τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἀπολαμβάνουμε εὐφροσύνη, χαρά καί ἀγαλλίαση στήν ψυχή μας καί νά ἐπαναλαμβάνουμε ἐμπειρικά τό βίωμα τοῦ ἱεροῦ Ψαλμωδοῦ: «εὐφρανθήτω ἡ καρδία μου τοῦ φοβεῖσθαι τό ὄνομά σου»!
ΣΥΝΘΗΜΑ
«εὐφρανθήτω ἡ καρδία μου τοῦ φοβεῖσθαι τό ὄνομά σου»
(Ψαλ. πε΄ [85] 11)
ΥΓ. Τό θέμα αὐτό, κατά προτίμηση, νά γίνει τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2023.
