01. Ἡ ἀτομική μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς (16-22/10)

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία «Ἁγία Γραφή» ὀνομάζονται τά 76 συνολικά βιβλία (49 τῆς Παλαιᾶς καί 27 τῆς Καινῆς Διαθήκης) πού συμπεριλαμβάνονται στόν κανόνα τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέχεται ὅτι τά βιβλία πού συμπεριλαμβάνονται στόν κανόνα τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἶναι θεόπνευστα. Δηλαδή, ἔχουν γραφεῖ μέ τήν ἔμπνευση καί τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ, ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στή Β΄ πρός Τιμόθεον ἐπιστολή του: «Πᾶσα γραφή θεόπνευστος καί ὠφέλιμος πρός διδασκαλίαν, πρός ἔλεγχον, πρός ἐπανόρθωσιν, πρός παιδείαν τήν ἐν δικαιοσύνῃ» (Β΄ Τιμ.  γ΄ 16-17). Εἶναι θεόπνευστη ἡ Ἁγία Γραφή καί ὠφέλιμη γιά νά διδάσκει τήν ἀλήθεια, γιά νά ἐλέγχει τίς πλάνες καί τίς παρεκτροπές, γιά νά διορθώνει αὐτούς πού ἁμαρτάνουν, γιά νά παιδαγωγεῖ σέ ὅλες τίς ἀρετές, γιά νά γίνεται τέλειος ὁ κάθε ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, καταρτισμένος σέ κάθε καλό ἔργο.

Ἡ Ἁγία Γραφή δέν εἶναι ἕνα ἀπό τά πολλά βιβλία πού κυκλοφοροῦν στίς ἡμέρες μας, ἀλλά εἶναι τό βιβλίο τῶν βιβλίων, τό αἰώνιο βιβλίο τοῦ Θεοῦ. Δέν μεταδίδει γνώσεις, ἀλλά φῶς καί ζωή. Δέν εἶναι ἀνθρώπινος λόγος, ἀλλ᾿ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ Λόγου· προσφορά τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Γι᾿ αὐτό ἔχει τή δύναμη νά θαυματουργεῖ, νά συνεγείρει συνειδήσεις, νά ἀνασταίνει πνευματικά νεκρούς, νά μεταμορφώνει κατά Χριστόν καί νά ἐντάσσει στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Οἱ πιστοί Χριστιανοί μελετοῦμε μέ εὐλάβεια τήν Ἁγία Γραφή, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: «Τό εὐαγγέλιον προσκυνοῦμεν καί περιπτυσσόμεθα καί καταφιλοῦμεν καί ὀφθαλμοῖς καί χείλεσι καί καρδίᾳ ἀσπαζόμεθα» (Λόγος ἀπολογητικός πρός τούς διαβάλλοντας τάς ἁγίας Εἰκόνας). Στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα, θά μελετήσουμε πόσο μεγάλη ἀξία ἔχει ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

1. Θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Ἡ ἀτομική μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2294/1/10 /2023/ σελ. 403-404, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «γιά νά γίνεται τέλειος ὁ κάθε ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, καταρτισμένος σέ κάθε καλό ἔργο» (Β΄ Τιμ.  γ΄ 16-17), σελ. 404, α΄στήλη, καί θά ποῦμε στά Μέλη: Ἔχουμε δύο τρόπους ἀναγνώσεως τῆς Ἁγίας Γραφῆς: τή δημόσια ἀνάγνωσή της στή θεία Λατρεία καί τήν κατ᾿ ἰδίαν ἀνάγνωσή της στό σπίτι μας. Τί ἔχουμε νά ποῦμε πάνω σ᾿ αὐτά; (Σκέψεις Μελῶν).

α) Γιά τή δημόσια ἀνάγνωση τῆς Ἁγίας Γραφῆς στή θεία Λατρεία τονίζουμε ὅτι πολλά τμήματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀναγινώσκονται στίς Ἀκολουθίες τοῦ Νυχθημέρου καί τίς λοιπές Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἶναι τά λεγόμενα ἱερά Ἀναγνώσματα: τό ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα, τό εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα, Ἀναγνώσματα ἀπό τό Ψαλτήρι, ἀπό τή Γένεση, ἀπό τίς Παροιμίες, ἀπό τή Σοφία Σολομῶντος, ἀνάλογα μέ τήν Ἀκολουθία πού τελεῖται καί τή γιορτή πού γιορτάζουμε. Καί μετά ἀπό τά ἱερά Ἀναγνώσματα ἡ κανονική θέση εἶναι νά ἀκολουθεῖ τό θεῖο κήρυγμα, τό ὁποῖο ἐξηγεῖ κάποιο ἀπό τά Ἀναγνώσματα τῆς ἡμέρας.

β) Ἀλλά παράλληλα μέ τή δημόσια ἀνάγνωση τῆς Ἁγίας Γραφῆς στή θεία Λατρεία, ἔχουμε καί τήν ἀτομική ἤ κατ᾿ ἰδίαν ἀνάγνωση τῆς Ἁγίας Γραφῆς στό σπίτι μας. Πρίν ἀνακαλυφθεῖ ἡ τυπογραφία, δέν εἶχαν δυνατότητα οἱ πιστοί νά ἔχουν ὁλόκληρη τήν Ἁγία Γραφή στό σπίτι τους, οὔτε κάν τμήματά της οἱ περισσότεροι. Ἀλλά στίς ἡμέρες μας ὑπάρχει αὐτή ἡ δυνατότητα νά ἔχουμε στό σπίτι μας ὁλόκληρη τήν Ἁγία Γραφή, καί τά 76 βιβλία της, καί μάλιστα ὄχι μόνο στό πρωτότυπο, ἀλλά δίστηλη, μέ κείμενο καί ἑρμηνευτική ἀπόδοση στή Νεοελληνική! Ὅπως ἀκούσαμε ἀπό τά παραθέματα τοῦ ἄρθρου, τήν Ἁγία Γραφή ὁ πρῶτος Ψαλμός μᾶς προτρέπει νά τή μελετοῦμε ἡμέρα καί νύχτα· τό βιβλίο «Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ» μᾶς παρακινεῖ νά μήν τήν ἀφήνουμε νά φύγει ποτέ ἀπό τά χέρια μας, ἀπό τό στόμα μας κι ἀπό τήν καρδιά μας· ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς συμβουλεύει τήν Ἁγία Γραφή νά μελετοῦμε καί νά βρίσκεται ὁλόκληρη ἡ σκέψη μας καί ἡ ὕπαρξη μας μέσα στά «ἱερά γράμματα»· ὁ ἱερός Χρυσόστομος μᾶς παρακαλεῖ νά μή σταματήσουμε οὔτε στή θεία Λατρεία οὔτε στό σπίτι μας νά ἐνδιατρίβουμε συνεχῶς καί νά ἐμβαθύνουμε στή μελέτη τοῦ θείου λόγου.

γ) Νά προσθέσουμε καί κάτι πρακτικό. Ἐπειδή οἱ περισσότεροι Χριστιανοί δέν ἔχουμε διαβάσει ὁλόκληρη τήν Ἁγία Γραφή οὔτε μιά φορά, τώρα πού ἔχουμε τή δυνατότητα νά τό κάνουμε, ἄς βάλουμε καλή σειρά νά τή διαβάσουμε ὁλόκληρη. Τά 27 βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης ἔχουν συνολικά 260 κεφάλαια. Τά 49 βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μαζί μέ τό παράρτημα Δ΄ Μακαββαίων ἔχουν συνολικά 592 κεφάλαια. Διαβάζοντας ἕνα κεφάλαιο τήν ἡμέρα, σέ δύο χρόνια καί πέντε μῆνες θά τήν ἔχουμε διαβάσει ὁλόκληρη. Κι ὄχι ἁπλῶς νά τή διαβάσουμε ὁλόκληρη, ἀλλά καί νά ἐμβαθύνουμε σ᾿ αὐτά πού μελετοῦμε, γιά νά ὠφελούμαστε ἀπό τή μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Δέν εἶναι ἀρκετό νά ποῦμε ὅτι τή διαβάσαμε ὁλόκληρη μία ἤ περισσότερες φορές, ἀλλά χρειάζεται νά μένουμε στά θεῖα νοήματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, γιά νά καρποφορεῖ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στίς καρδιές μας.

Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο, σελ. 404, καί θά ποῦμε στά Μέλη: Πάρα πολύ ὠφελεῖ ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ποιές εἶναι οἱ ὠφέλειες πού προσφέρει; (Σκέψεις Μελῶν…)

α) Μᾶς ἀσφαλίζει ὥστε νά μήν ἁμαρτάνουμε. Ἐάν ἔχουμε στή σκέψη μας καί στήν καρδιά μας τά θεῖα λόγια, βοηθούμεθα νά μήν ἁμαρτάνουμε. Ὅπως τό χαλινάρι συγκρατεῖ τό ἄλογο, ἔτσι καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ σάν ἄλλο χρυσό χαλινάρι μᾶς συγκρατεῖ ὥστε νά μήν ἁμαρτάνουμε. Προφυλάσσει τήν ψυχή ἀπό τά πάθη· τό στόμα μας ἀπό τά ἁμαρτήματα τῆς γλώσσας· τή σκέψη μας ἀπό τούς ρυπαρούς λογισμούς· τήν καρδιά μας ἀπό τούς μολυσμούς τῆς ἁμαρτίας. «Μεγάλη ἀσφάλεια πρός τό μή ἁμαρτάνειν τῶν Γραφῶν ἡ ἀνάγνωσις», σαλπίζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος (PG 48, 963). Ἐνῶ ἡ ἄγνοια τῆς Ἁγίας Γραφῆς μᾶς ὁδηγεῖ σέ μεγάλο γκρεμό καί βαθύ βάραθρο καί γίνεται αἰτία ὅλων τῶν κακῶν. Καί ἐπιλέγει ὁ χρυσορρήμων Πατήρ ὅτι εἶναι ἀδύνατον νά σωθεῖ κανείς χωρίς τή μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «Οὐ γάρ ἔστιν, οὐκ ἔστι τινά σωθῆναι μή συνεχῶς ἀναγνώσεως ἀπολαύοντα πνευματικῆς» (Εἰς τόν Λάζαρον, PG 48, 993).

β) Καλλιεργεῖ τή θεοσέβεια καί τήν ἀγάπη μας πρός τόν Θεό. Ὅσο πιό πολύ καί πιό θερμά μελετοῦμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, τόσο περισσότερο αὐξάνεται ἡ θεοσέβεια καί ἡ ἀγάπη μας πρός τόν Θεό καί ἐνισχύεται ἡ ἀπόφασή μας νά τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί νά συμμορφωνόμαστε πλήρως πρός τό ἅγιο θέλημά Του.

γ) Τονώνει τήν ψυχή. Ὅπως οἱ ὑλικές τροφές τονώνουν τόν ὀργανισμό, ἔτσι καί ἡ ἀνάγνωση τῶν θείων Γραφῶν τονώνει τήν ψυχή. «Τροφή γάρ ἐστί πνευματική, καί νευροῖ τόν λογισμόν, καί ἰσχυράν ἐργάζεται τήν ψυχήν, καί εὐτονωτέραν καί φιλοσοφικωτέραν», τονίζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος (PG 53, 262). Εἶναι τροφή πνευματική ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· νευρώνει τόν λογισμό μας, ἰσχυροποιεῖ τή θέλησή μας καί κάνει τήν ψυχή μας εὐτονότερη καί φιλοσοφικότερη.

δ) Μᾶς μεταδίδει τήν ἀληθινή σοφία, πού ὁδηγεῖ στή σωτηρία. Ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ. «Σοφία· ὀρθοί» ἀκοῦμε πρίν ἀπό τήν ἀνάγνωση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐπαινεῖ τόν μαθητή του Τιμόθεο, πού ἀπό τή νηπιακή ἡλικία του μεγάλωσε μέ τά «ἱερά γράμματα»: «Ἀπό βρέφους τά ἱερά γράμματα οἶδας τά δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διά πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β΄ Τιμ. γ΄ 15). Ὁ Μέγας Βασίλειος μεγάλωσε μέ τήν Ἁγία Γραφή στά χέρια του καί τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στήν καρδιά του. Αὐτή τοῦ μετέδωσε τήν ἀληθινή σοφία καί τόν ἀνέδειξε μεγάλο.

ε) Εἰρηνεύει τήν ψυχή μας. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ σταλάζει βάλσαμο στίς καρδιές μας, τίς μαλακώνει, τίς χαροποιεῖ, τίς εἰρηνεύει. «Εἰρήνη πολλή τοῖς ἀγαπῶσι τόν νόμον σου» (Ψαλ. ριη΄ [118] 165). Μᾶς χαρίζει εἰρήνη καί πλῆθος εἰρήνης. Διώχνει τίς στενοχώριες καί μᾶς χαροποιεῖ. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος σημειώνει: Ἡ προσεκτική μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς «ἐκβάλλει σου τήν ἀθυμίαν, φυτεύει σου τήν ἡδονήν, ἀναιρεῖ τήν κακίαν, ριζοῖ τήν ἀρετήν, οὐκ ἀφίησιν ἐν θορύβῳ πραγμάτων τά τῶν κλυδωνιζομένων πάσχειν. Ἡ θάλασσα μαίνεται, σύ δέ μετά γαλήνης πλέεις· ἔχεις γάρ κυβερνήτην τῶν Γραφῶν τήν ἀνάγνωσιν» (Πρός Εὐτρόπιον Β΄). Διώχνει τήν ἀθυμία, φυτεύει τήν ἡδονή, ξεριζώνει τήν κακία, ριζώνει τήν ἀρετή. Δέν σέ ἀφήνει νά πελαγοδρομεῖς καί νά βασανίζεσαι. Ἡ θάλασσα μαίνεται τρικυμισμένη κι ἐσύ ταξιδεύεις μέ γαληνεμένη καρδιά. Διότι ἔχεις κυβερνήτη στό καράβι τῆς ζωῆς σου τή μελέτη τῶν Ἁγίων Γραφῶν.

ς) Γλυκαίνει καί εὐφραίνει τήν ψυχή μας. Ὁ ἱερός Ψαλμωδός καταθέτει τήν πιό γλυκιά ἐμπειρία του: «ὡς γλυκέα τῷ λάρυγγί μου τά λόγιά σου, ὑπέρ μέλι τῷ στόματί μου» (Ψαλ. ριη΄ [118] 103). Πόσο γλυκά εἶναι τά θεῖα σου λόγια ὅταν τά μελετῶ, καί στόν λάρυγγά μου ὅταν τά ἐκφωνῶ! Εἶναι ἀσυγκρίτως ἀνώτερα ἀπ᾿ ὅ,τι τό μέλι στό στόμα μου. Παραπλήσιο βίωμα καταθέτει καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Λέει ὅτι εἶναι πνευματικός λειμώνας καί παράδεισος τρυφῆς ἡ ἀνάγνωση τῶν θείων Γραφῶν, μάλιστα καλύτερος ἀπό ἐκεῖνον τῶν Πρωτοπλάστων. Ὁ δέ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος, ὁ μεγαλόπνοος ποιητής τοῦ Χριστιανισμοῦ, λέει: «Καί ἡδύνθη μοι τά τοῦ Θεοῦ λόγια, ὡς κηρία μέλιτος». Ἔγιναν σ’ ἐμένα τά λόγια τοῦ Θεοῦ γλυκά σάν κηρῆθρες μέ μέλι.

Νά ἀγαπήσουμε περισσότερο τήν Ἁγία Γραφή καί νά τή μελετοῦμε ἡμέρα καί νύχτα. Ἀντί νά τρέχουμε σέ «λάκκους συντετριμμένους» (=σέ λάκκους μέ ἀκάθαρτο νερό), νά πορευόμαστε «ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων» (Ψαλ. μα΄ [41] 2), γιά νά ξεδιψοῦμε ἀπό τό κρυστάλλινο νερό τοῦ θείου λόγου. Νά ἐντρυφοῦμε στόν λόγο τοῦ Θεοῦ, γιά νά γλυκαίνεται ἡ ψυχή μας, νά γαληνεύει τό ἐσωτερικό μας καί νά παραμένει ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ στίς καρδιές μας ἡμέρα καί νύχτα.

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Ἀόρατοι σύμμαχοι στόν ἀγώνα μας», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2287/15/5/2023/ σελ. 222-223.